Uniwersytet Warszawski Wydział Dziennikarstwa Informacji i Bibliologii mgr Katarzyna Kopeć-Ziemczyk Polaryzacja mediów w Polsce. Analiza zawartości „Wiadomości” TVP i „Faktów” TVN w okresie kampanii samorządowej w 2018 roku Praca doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Michała Głowackiego Warszawa, 2020 2 3 4 SPIS TREŚCI WSTĘP ............................................................................................................................ 9 1. POJĘCIE I WYMIARY POLARYZACJI W MEDIACH ................................... 28 1.1 Polaryzacja w nauce .............................................................................................. 29 1.1.1 Polaryzacja gospodarcza i społeczna .............................................................. 30 1.1.2 Polaryzacja w psychologii .............................................................................. 33 1.1.3 Polaryzacja w studiach nad polityką .............................................................. 35 1.2 Polaryzacja w nauce o mediach ............................................................................ 42 1.2.1 Systemy polityczne i systemy medialne ......................................................... 45 1.2.2 Polaryzacja a pluralizm w mediach ................................................................ 50 1.2.3 Polaryzacja mediów a paralelizm polityczny ................................................. 55 1.2.4 Polaryzacja mediów a profesjonalizm dziennikarski ..................................... 58 1.2.5 Polaryzacja publiczności i nowe technologie ................................................. 65 1.3 Społeczne i polityczne źródła polaryzacji mediów w Polsce ................................ 70 1.3.1 Rok 2010 i jego konsekwencje ....................................................................... 71 1.3.2 Współczesne podziały socjopolityczne .......................................................... 77 1.3.3 Społeczny odbiór mediów .............................................................................. 80 Podsumowanie ............................................................................................................ 83 2. BADANIA NAD POLARYZACJĄ MEDIÓW W POLSCE: STUDIUM PRZYPADKU KAMPANII WYBORCZEJ .............................................................. 84 2.1 Polaryzacja mediów w Polsce ............................................................................... 84 2.1.1 Dwa wymiary polaryzacji mediów w Polsce ................................................. 86 2.1.2 Systemowe determinanty procesów polaryzacji ............................................ 89 2.1.2.1 Struktura rynku medialnego..................................................................... 90 2.1.2.2 Polityka medialna .................................................................................... 94 2.1.2.3 Zarządzanie mediami ............................................................................... 97 2.1.2.4 Finansowanie mediów ........................................................................... 100 2.1.3 Profesjonalizm mediów i kultura dziennikarska .......................................... 102 2.1.3.1 Stronniczość mediów ............................................................................. 106 2.1.3.2 Plemiona dziennikarskie ........................................................................ 110 2.1.3.3 Tworzenie wrogów ................................................................................ 119 2.1.3.4 Akty agresji ............................................................................................ 123 2.2 Polaryzacja mediów a kampania wyborcza ........................................................ 128 2.2.1 Media w kampanii wyborczej ...................................................................... 129 2.2.2 Mechanizmy samoregulacji: Telewizja Polska i TVN ................................. 132 5 2.2.3 Kampania samorządowa w 2018 roku .......................................................... 137 2.3 Metodologia badań .............................................................................................. 141 2.3.1 Metody i narzędzia badawcze ....................................................................... 142 2.3.2 Zakres badania i główne pojęcia ............................................................. 145 2.3.3 Klucz kodowy i trójwymiarowy model polaryzacji ................................ 147 Podsumowanie ........................................................................................................... 150 3. ANALIZA ILOŚCIOWA ORAZ JAKOŚCIOWA ZAWARTOŚCI PROGRAMÓW INFORMACYJNYCH „WIADOMOŚCI” TVP ORAZ „FAKTY” TVN ........................................................................................................... 151 3.1 Różnice medialne – struktura programu informacyjnego ................................... 152 3.2 Zasięg tematyki newsa w kampanii samorządowej jako społeczno–polityczny element polaryzacyjny ze względu na obszar ............................................................ 153 3.3 Dobór tematyki newsa w kampanii samorządowej jako element podziałów społecznych i politycznych ........................................................................................ 158 3.4 Polaryzacja polityczna ......................................................................................... 162 3.4.1 Podziały polityczne – tematyka zapowiedzi prezenterskich ......................... 162 3.4.2 Podziały polityczne – tematyka materiałów reporterskich ........................... 166 3.4.3 Podziały polityczne – analiza gości politycznych w materiałach informacyjnych oraz zapowiedziach prezenterskich ............................................. 168 3.4.3.1 Analiza ilościowa reprezentantów rządu ................................................ 169 3.4.3.2 Analiza ilościowa reprezentantów koalicji rządowej ............................. 175 3.4.3.3 Analiza ilościowa prezentacji przedstawicieli opozycji ......................... 181 3.4.3.4 Analiza ilościowa reprezentantów gabinetu prezydenta RP lub samego Prezydenta RP .................................................................................................... 187 3.4.3.5 Analiza ilościowa przedstawicieli samorządu ........................................ 193 3.4.3.6 Analiza ilościowa wzmianek politycznych na belkach / paskach emitowanych podczas zapowiedzi prezenterskich ............................................. 200 3.4.4 Analiza polityczna– porównanie „Wiadomości” TVP i „Faktów” TVN ..... 202 3.5 Polaryzacja medialna ........................................................................................... 204 3.5.1 Podziały medialne – media w treściach belek .............................................. 205 3.5.2 Podziały medialne – zapowiedzi prezenterskie ............................................ 207 3.5.2.1 Wydźwięk i zabarwienie emocjonalne zapowiedzi prezenterskich ....... 208 3.5.2.2 Wzmianki o mediach w zapowiedziach prezenterskich ......................... 209 3.5.2.3 Kontekst plemion dziennikarskich ......................................................... 210 3.5.3 Plemiona dziennikarskie – analiza ilościowa materiałów reporterskich ...... 213 3.5.3.1 Wydźwięk i zabarwienie emocjonalne materiałów reporterskich .......... 214 3.5.3.2 Przedstawiciele mediów w materiałach reporterskich ........................... 216 6 3.5.3.3 Analiza ilościowa mediów w materiałach reporterskich ....................... 224 3.5.4 Społeczne aspekty polaryzacji medialnej ..................................................... 232 3.6 Narzędzia polaryzacji politycznej – analiza jakościowa ..................................... 240 3.6.1 Analiza narzędzi polaryzacji politycznej w zapowiedziach prezenterskich w „Wiadomościach” TVP i „Faktach” TVN ............................................................. 241 3.6.2 Analiza narzędzi polaryzacji politycznej w belkach zapowiedzi „Wiadomości” TVP i „Faktów” TVN ................................................................... 246 3.6.3 Analiza narzędzi polaryzacji politycznej w materiałach reporterskich „Wiadomości” TVP i „Faktów” TVN ................................................................... 253 3.7 Narzędzia polaryzacji medialnej – analiza jakościowa ....................................... 267 3.7.1 Analiza narzędzi polaryzacji medialnej w zapowiedziach prezenterskich „Wiadomości” TVP i „Fakty” TVN ...................................................................... 267 3.7.2. Analiza narzędzi polaryzacji medialnej w belkach informacyjnych „Wiadomości” TVP i „Fakty” TVN ...................................................................... 271 3.7.3 Analiza narzędzi polaryzacji medialnej w materiałach informacyjnych „Wiadomości” TVP i „Fakty” TVN ...................................................................... 273 3.7.4 Agresywne zachowania i wulgarny język jako narzędzia pogłębiania polaryzacji politycznej i medialnej ........................................................................ 274 3.7.5 Case study materiałów informacyjncyh w „Wiadomościach” TVP poświęconych innych mediom .............................................................................. 280 3.8 Narzędzia polaryzacji społecznej – analiza jakościowa ...................................... 294 3.8.1 Analiza narzędzi polaryzacji społecznej w zapowiedziach oraz belkach „Wiadomości” TVP i „Faktów” TVN ................................................................... 295 3.8.2 Analiza narzędzi polaryzacji społecznej w materiale reporterskim „Wiadomości”