ISSN 1429-4990 KRASKAKRASKA 16 (1-2/2008) BIULETYN TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO „BOCIAN” O PRZ TW Y S R Y O Z D R N I A C W Z E O T „ B N” O C I A KRASKA - Biuletyn Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian” 16 (1-2/2008) WYDAWCA: TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE „BOCIAN” 08-110 Siedlce, ul. W. Jagiełły 10 tel./fax (025) 632 77 78 e-mail: [email protected] http://www.bocian.org.pl REDAKCJA: Mirosław Rzępała Marek Kowalski Ireneusz Kaługa WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE PL ISSN 1429-4990 SKŁAD KOMPUTEROWY: Paweł Bąk Zdjęcie na okładce (Owce świniarki) - fot. Paweł Niski Nakład: 2 000 egz. Druk: KOZAK DRUK S.C. 08-119 Siedlce, ul. Karowa 14, tel. (025) 640 23 23 Biuletyn Towarzystwa Przyrodniczego Bocian W NUMERZE Z ¿ycia Towarzystwa Sprawozdanie z dzia³alnoci TP Bocian w roku 2008 Zarz¹d TP Bocian ..................................... 2 Ochrona bielika, orlika krzykliwego i kani czarnej w woj. mazowieckim w 2008 roku Andrzej Górski ..... 6 Ochrona b³otniaka ³¹kowego Dominik Krupiñski ................................................................................... 7 Ochrona pustu³ki w roku 2008 - sprawozdanie Miros³aw Rzêpa³a .......................................................... 9 Pruszkowskie pustu³ki zaobr¹czkowane i Mariusz Grzeniewski ......................................................... 11 Pustu³ki w dolinie Bzury maj¹ ju¿ gdzie mieszkaæ Tomasz Bartos ........................................................ 12 Ochrona pustu³ki w Olsztynie Sebastian Menderski .............................................................................. 14 Pustu³ki w powiecie ³ukowskim Mateusz Chamio³o, Tomasz Grabowski .............................................. 15 Program aktywnej ochrony bociana czarnego w woj. mazowieckim w roku 2008 Andrzej Górski ...... 17 Ochrona bociana bia³ego roz³¹czniki i stacje transformatorowe Ireneusz Ka³uga ............................... 18 Ochrona i monitoring liczebnoci bociana bia³ego w Puszczy Kampinoskiej w roku 2008 Adam Olszewski, Adam Tar³owski .............................................................................................................. 20 Przyloty bocianów bia³ych i dymówek w roku 2008 w powiecie ³osickim Miros³aw Rzêpa³a .............. 22 Ochrona ptaków w budynkach Marek Kowalski .................................................................................... 23 Nasze dzia³ania na terenie miasta sto³ecznego Warszawy Mariusz Grzeniewski .................................. 25 Owce winiarki w dolinie Bugu Dominik Krupiñski .............................................................................. 27 Dzia³ania bezporednie na £¹kach Kazuñskich, czyli koszenie turzycowisk Piotr Szpakowski ............ 28 Polska Kartoteka Przyrodnicza - Marek Kowalski .................................................................................... 30 Popularno-naukowe Przyroda Parku Krajobrazowego Góra wiêtej Anny Beata Wielgosik .............................................. 31 Leni perkusici Czes³aw Leonik ............................................................................................................. 37 Bocian bia³y z wyj¹tkowym rodowodem Adam Olszewski, Adam Tar³owski ......................................... 40 Go³êbie serce ci¹g dalszy Kamil Kryñski ............................................................................................. 41 Prywatne ¿ycie sierpówek Kamil Kryñski .............................................................................................. 46 Czy jeszcze u nas wystêpuj najwiêkszy nicieñ Polski? Pawe³ Górski ...................................................... 49 Migracje ptaków Micha³ Molicki ............................................................................................................ 50 Czytelnicy pisz¹ Propozycje uzupe³nienia sieci obszarów Natura 2000 w woj. mazowieckim Micha³ Falkowski ........... 53 Ochrona radomskich dzierlatek - Norbert Mital ..................................................................................... 57 Pierwszy lêg sóweczki w budce na terenie Polski Romuald Mikusek ..................................................... 58 W poszukiwaniu puszczyka mszarnego - Andriej Abramczyk ................................................................... 60 Sytuacja kulika wielkiego w dolinie Pisy Karol Trzciñski ..................................................................... 63 Historia pewnego bocianiego gniazda Agnieszka Parapura ................................................................... 66 Czy istnieje przyjañ miêdzy ptakiem a cz³owiekiem? Agnieszka Parapura ......................................... 67 NARRS - czyli jak Anglicy licz¹ ¿aby Krzysztof Klimaszewski ............................................................ 68 W poszukiwaniu traszki grzebieniastej - Marcin Ilczuk ........................................................................... 71 Ciekawe gatunki ryb - czebaczek amurski i trawianka Pawe³ Niski ....................................................... 74 Wierzbowe szpalery dziedzictwem przyrodniczym powiatu proszowickiego Krzysztof Kowalski ..... 77 Cztery pory roku w Puszczy Bia³owieskiej Katarzyna Kubicka ............................................................ 80 Opinia u¿ytkownika o Polskiej Kartotece Przyrodniczej Jaros³aw Mydlak .......................................... 82 Wyprawy Obóz na Malcie Bart³omiej Woniak ...................................................................................................... 83 Dania okiem przyrodnika-podró¿nika Grzegorz Matejczuk .................................................................... 88 1 KRASKA 16 (1-2/2008) SPRAWOZDANIE Z DZIA£ALNOCI TOWARZYSTWA PRZYRODNICZEGO BOCIAN W ROKU 2008 Na dzieñ 31 XII 2008 Towarzystwo liczy³o 357 cz³onków, zatrudnia³o 6 osób w pe³nym wymiarze godzin. W ramach Towarzystwa funkcjonowa³y: Oddzia³ Warszawski, Ko³o Dzia³dowskie, Ko³o Po³udniowopodlaskie, Ko³o Ma³opolskie i Ko³o Ostrowskie oraz sekcje: Botaniczna, Entomologiczna i Turystyki Przyrodniczej. W roku 2008 Towarzystwo realizowa³o nastêpuj¹ce dzia³ania: Zachowanie walorów przyrodniczych terenów otwartych Podlaskiego Prze³omu Bugu. W styczniu TP Bocian sta³o siê w³acicielem stada (11 maciorek i 1 tryk) owiec rasy winiarka. Owce zosta³y sprowadzone a¿ z Bieszczad i s¹ hodowane w gospodarstwie Pana Józefa Oreszczuka (opiekuna stada) w Bindudze nad Bugiem. Zadaniem owiec jest zapobieganie sukcesji wtórnej w rezerwacie Kózki nad Bugiem. Owce s¹ wypasane na murawach od kwietnia do padziernika. winiarki to owce, które wietnie nadaj¹ siê do wypasu w celu zagospodarowywania i rekultywacji nieu¿ytków oraz do pielêgnacji krajobrazu na terenach cennych przyrodniczo. P³atnoci rolnorodowiskowe uzyskiwane z dop³at do owiec bêd¹ przekazywane opiekunowi stada. Zakup oraz transport owiec zosta³ sfinansowany ze rodków Programu Ma³ych Dotacji Globalnego Funduszu rodowiska (GEF/SGP UNDP). W 2008 roku kontynuowalimy odkrzaczanie muraw w rezerwacie Kózki. W dniach 25-30 sierpnia zorganizowano obóz dla wolontariuszy i sympatyków TP Bocian. W ci¹gu 5 dni odkrzaczono 6 ha muraw w po³udniowej czêci rezerwatu. W pracach uczestniczy³o ponad 20 osób. Koszty prac zosta³y sfinansowane ze rodków w³asnych Towarzystwa. Ochrona b³otniaka ³¹kowego. Rok 2008 by³ prze³omowy dla ochrony b³otniaka ³¹kowego w Polsce. W marcu otrzymalimy dotacjê na lata 2008-2009 z Fundacji EkoFundusz, natomiast w kwietniu z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Z pierwszego ród³a finansowane s¹ dzia³ania realizowane przez Lokalne Grupy Robocze w woj. lubelskim, mazowieckim, podlaskim, zachodniopomorskim, opolskim, wielkopolskim i wiêtokrzyskim. Z drugiego (Norweski Mechanizm Finansowy) dzia³ania realizowane w latach 2008-2010 na po³udniowym Podlasiu. W 2008 r. wykonano nastêpuj¹ce zadania: - czynn¹ ochron¹ objêto 49 gniazd b³otniaka ³¹kowego; - wykryto 163-194 rewiry lêgowe b³otniaka ³¹kowego; - przeprowadzono monitoring b³otniaka ³¹kowego na 8 powierzchniach monitoringowych (8 gmin); - zaobr¹czkowano 147 piskl¹t i 39 ptaków doros³ych; - zebrano 224 wypluwki i 12 resztek pokarmu b³otniaka ³¹kowego; - przeprowadzono cenzus gryzoni (10 transektów); - zebrano materia³ genetyczny z 89 piskl¹t i 37 ptaków doros³ych; - kontynuowano rozpoczête w 2007 r. badania trasy migracji b³otniaków ³¹kowych na zimowiska w Afryce. Dwa samce b³otniaka ³¹kowego wyposa¿ono w nadajniki satelitarne (trasê przelotu samców mo¿na ledziæ na stronie bocian.org.pl/blotniak/telemetria); - zainicjowano badania radiotelemetryczne. Jednego samca wyposa¿ono w nadajnik 2 Biuletyn Towarzystwa Przyrodniczego Bocian radiotelemetryczny. Ptak by³ ledzony przez 20 dni. Prace prowadzone by³y g³ównie przez wolontariuszy TP Bocian; - wykonano 20 tablic edukacyjnych Ptaki krajobrazu rolniczego; - wydano 5000 egzemplarzy p³yt DVD z filmem B³otniak ³¹kowy arystokrata pól; - przygotowano prezentacjê Ptaki krajobrazu rolniczego (t³oczenie p³yt z prezentacj¹ zaplanowano na styczeñ 2009 r.); - 2 osoby uczestniczy³y w wizycie studyjnej w Holandii (Prowincja Groningen); - zorganizowano (na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego) ogólnopolsk¹ konferencjê powiêcon¹ b³otniakowi ³¹kowemu; - napisanych zosta³o 5 artyku³ów do prasy lokalnej o ochronie b³otniaka ³¹kowego; - nagrany zosta³ odcinek programu 100 tysiêcy bocianów, który powiecono ochronie b³otniaka ³¹kowego. Odcinek zosta³ wyemitowany pod koniec listopada w programie TVP2. Ochrona nietoperzy. W roku 2008 w ramach monitoringu nietoperzy, wraz z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Nietoperzy, skontrolowalimy oko³o 200 zimowisk