T.C. BURSA VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ BURSA İLİ 2017 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU HAZIRLAYAN: Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü BURSA-2018 i BURSA 2017 İL ÇEVRE DURUM RAPORU ÖNSÖZ 21. yüzyılda endüstri ve teknolojide büyük gelişmeler gösteren insanoğlu, hızlı ve çarpık kentleşmeyle birlikte sanayileşmenin de çevre ile uyumlu gelişmemesi sonucunda tabiata telafi edilemez zararlar vermeye başlaması neticesinde doğal dengeleri bozmuş ve çevreyi olumsuz etkilemesi sonucunda toprak, su ve hava kirlenmeleri tehlikeli boyutlara ulaşmıştır. Bilindiği gibi, gelişmiş ülkeler, bu tabii dengenin bozulması ile insan ve çevre sağlığının olumsuz etkilendiğini fark eder etmez öncelikle çevrenin korunması, daha sonra da geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için, büyük emek ve paralar harcayarak yatırımlar yapmışlardır. Günümüzde de çevreye çok büyük önem vermektedirler. Kirlenen çevrenin temizlenmesi ve geliştirilmesi büyük maliyet gerektirmektedir. Bu yüzden gerek gelişmekte olan gerekse geri kalmış ülkelerin çevrenin korunması ve geliştirilmesi için yatırım yapmaları oldukça zordur. Bu ülkelerin, çevre eğitimine ve bilinçlendirmeye önem vererek, sanayileşmeyi ve konut alanlarını planlı yaparak, bozulmakta olan çevrenin korunmasına ve de geliştirilmesine katkıda bulunmaları en akıllıca bir yoldur. Üretim yaparken çevreyi korumak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak insanlık için artık hayati bir önem taşımaktadır. İlimizde sanayileşmenin, ülke geneli düşünüldüğünde ilk sıralarda olması, Türkiye de 1960’ların başında ilk Organize Sanayi Bölgesi olarak Bursa’nın seçilmesi, peşinden nüfus göçlerini getirerek hızlı bir şehirleşmenin kurulmasına da neden olmuştur. Bursa İli sınırları dahilinde günümüzde 14 OSB, 4 Islah OSB ve 3 Islah çalışması yapılan büyük bir sanayi şehri haline gelmiştir. Bu gün artık sanayi ile konut alanları iç içe girmiş durumdadır. Bununla birlikte bizlerin, gelecek kuşaklara bozulmamış, hatta daha iyi geliştirilmiş bir çevre bırakabilmesi amacıyla tüm üretim süreçlerinin çevre ile barışık halde gelişmesi ve devam ettirilmesi sağlanmalıdır. Bunun için de sadece çevrecilere değil herkese büyük görevler düşmektedir. Dünya iklim sisteminde değişikliklere neden olan küresel ısınmanın etkileri en yüksek zirvelerden, okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dünyanın her yerinde biraz daha hissedildiği günümüzde, küresel ısınmadan daha fazla zarar görmemek ve zarar vermemek için, insanlık olarak çevreye karşı daha duyarlı yaklaşmak zorundayız. İlimizde, çevre konusunda yapılacak araştırmalara ışık tutacak bilgileri sağlayan, çevre alanında öğretim görenler için bir başvuru kitabı niteliğinde olan, mevcut çevre değerlerimizi tespit eden Bursa Çevre Durum Raporu’nu hazırlayanlara teşekkür eder, çevre konusunda atılan tüm olumlu adımların başarıya ulaşmasını dilerim. Unutmayalım ki; “Dünya Kirletilemeyecek Kadar Küçük, Temizlenemeyecek Kadar da Büyüktür.” “Ey İnsanoğlu Burada Yalnız Sen Yaşamıyorsun; Unutma! Başka Yaşayanlar da Var.” İzzetin KÜÇÜK BURSA VALİSİ ii BURSA 2017 İL ÇEVRE DURUM RAPORU İÇİNDEKİLER Sayfa GİRİŞ ............................................................................................................................................ 1 A. HAVA ....................................................................................................................................... 4 A.1. HAVA KALİTESİ ................................................................................................................................................ 4 A.2. HAVA KALİTESİ ÜZERİNE ETKİ EDEN ÖGELER ......................................................................................................... 8 A.3. HAVA KALİTESİNİN KONTROLÜ KONUSUNDAKİ ÇALIŞMALAR .................................................................................... 9 A.4. ÖLÇÜM İSTASYONLARI..................................................................................................................................... 10 A.5. EGZOZ GAZI EMİSYON KONTROLÜ ...................................................................................................................... 20 A.6. GÜRÜLTÜ ...................................................................................................................................................... 23 A.7. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR....................................................................... 23 A.8. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME .............................................................................................................................. 23 B. SU VE SU KAYNAKLARI ............................................................................................................ 25 B.1. İLİN SU KAYNAKLARI VE POTANSİYELİ .................................................................................................................. 25 B.1.1. Yüzeysel Sular ..................................................................................................................................... 25 B.1.1.1. Akarsular ...................................................................................................................................................................... 25 B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar ............................................................................................................. 26 B.1.2. Yeraltı Suları ........................................................................................................................................ 30 B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri .................................................................................................................................................... 30 B.1.3. Denizler............................................................................................................................................ 32 B.2. SU KAYNAKLARININ KALİTESİ ............................................................................................................................. 34 B.3. SU KAYNAKLARININ KİRLİLİK DURUMU ................................................................................................................ 37 B.3.1. Noktasal kaynaklar.............................................................................................................................. 37 B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar ............................................................................................................................................... 37 B.3.1.2. Evsel Kaynaklar........................................................................................................................................................... 38 B.3.2. Yayılı Kaynaklar ................................................................................................................................... 38 B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar .................................................................................................................................................... 38 B.3.2.2. Diğer .............................................................................................................................................................................. 39 B.4. SEKTÖREL SU KULLANIMLARI VE YAPILAN SU TAHSİSLERİ ......................................................................................... 40 B.4.1. İçme ve Kullanma Suyu ....................................................................................................................... 40 B.4.1.1 Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti ........................... 40 B.4.1.2. Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içmesuyu arıtım tesisi mevcudiyeti .......................... 41 B.4.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb. .......................................................... 43 B.4.2. Sulama ................................................................................................................................................ 44 B.4.2.1. Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı .......................................................................................... 44 B.4.2.2. Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı .................................. 44 B.4.3. Endüstriyel Su Temini ......................................................................................................................... 45 B.4.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı ................................................................................................. 45 B.4.5. Rekreasyonel Su Kullanımı .................................................................................................................. 46 B.5. ÇEVRESEL ALTYAPI ........................................................................................................................................... 47 B.5.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Atıksu Arıtma Tesisi Hizmetleri ....................................................... 47 B.5.2. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri ........................... 49 B.5.3. Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri .................................................................................................. 50 B.5.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması ........................................................................... 50 B.6. TOPRAK KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ .......................................................................................................................