Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Kültürel Çalışmalar ve Medya Bölümü TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞININ YENİ MEDYA ORTAMLARIYLA DÖNÜŞÜM SÜRECİ: İÇERDE VE ÇUKUR DİZİSİ ÖRNEĞİNDE YENİ YAYINCILIK EKOSİSTEMİNİN İNCELENMESİ Selin ÇETİNDAĞ Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2018 TÜRKİYE’DE TELEVİZYON YAYINCILIĞININ YENİ MEDYA ORTAMLARIYLA DÖNÜŞÜM SÜRECİ: İÇERDE VE ÇUKUR DİZİSİ ÖRNEĞİNDE YENİ YAYINCILIK EKOSİSTEMİNİN İNCELENMESİ Selin ÇETİNDAĞ Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Kültürel Çalışmalar ve Medya Bölümü Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2018 v TEŞEKKÜR Tez çalışmam sırasında bilgi ve tecrübelerini hiçbir zaman esirgemeden yapmış olduğu her türlü kaynak desteğiyle ile birlikte tüm değerli katkılardan dolayı değerli tez danışmanım Prof. Dr. Mutlu BİNARK’a, Tez yazımı sırasında yorumlarıyla yol gösteren bu süreçteki her türlü yardımı için Arş. Gör. Şule KARATAŞ ÖZAYDIN’a, Saha görüşmelerinde her türlü yardımı sağlayarak görüşmeleri yapmamı mümkün kılan Cüneyt KARAKUŞ’a, Saha görüşmelerinde tezim için zaman ayırarak içtenlikle sorularımı cevaplandıran başta Yamaç OKUR, Mustafa SAVAŞ ve Tuğrul YILMAZ olmak üzere, Resul HUYUGÜZEL, Nazcan YUNUSOĞLU, Özgür ÇAKIT, Gizem KABOĞLU, Gökhan HORZUM, Koralp GÜMÜŞ, Gencay K.EVİRGEN, Oya DOĞAN, Ufuk ERGİN ve Çağnur ÖZTÜRK’e, Yüksek lisansa başladığım günden beri beni destekleyen abim Semih ÇETİNDAĞ ve eşi Eylül ÇETİNDAĞ’a, tezimi yazdığım dönemlerde hep yanımda olan İlkay SOFİYAR’a, yüksek lisanstaki sevgili arkadaşlarıma ve üstümde emeği olan tüm hocalarıma sonsuz teşekkürlerimle… Bugüne gelmemde en büyük paya sahip olan, maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen anneme ve babama minnettarım. Bu tezi onlara atfediyorum. Selin ÇETİNDAĞ ANKARA, 2018 vi ÖZET ÇETİNDAĞ, Selin. Türkiye’de Televizyon Yayıncılığının Yeni Medya Ortamlarıyla Dönüşüm Süreci: İçerde ve Çukur Dizisi Örneğinde Yeni Yayıncılık Ekosisteminin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018. Geleneksel medyanın önemli mecralarından olan televizyon günümüzde hala önemini ve popülerliğini koruyan; bilgilendirme, haber verme, eğlendirme gibi çeşitli işlevleri olan bir medyumdur. Dünyada ve Türkiye’de yeni iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ve televizyon yayıncılığında internetle yakınsaması değişimi beraberinde getirmiştir. Televizyon yapımcılarının sosyal medya platformları üzerinden izleyicilerle direkt etkileşim kurması yeni medya döneminde sosyal televizyon (sosyal TV) yayıncılığını ortaya çıkarmıştır. Sosyal TV yayıncılığıyla birlikte ikinci ekran pratiği oluşarak yeni bir izleme deneyimi ortaya çıkmıştır. İkinci bir ekranın kullanılması, sosyal televizyonu destekleyerek belirli içerik çevresinde bir kitleyle birlikte çevrimiçi bir sohbetin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Sosyal TV’nin uzantısı olan ikinci ekran kullanımı televizyon endüstrisi tarafından teşvik edilerek izleyiciler üretken bir konuma yerleştirilmektedir. Televizyon endüstrisi tarafından izleyici, üretilen içeriği tüketen ama aynı zamanda sosyal medya platformlarında kullanıcı türevli içerik oluşturarak reytinge katkı sağlayan da bir konumdadır. Bu tez çalışmasında, Türkiye’de yeni medya ortamlarının televizyona yayıncılığında yarattığı değişim ve dönüşüm, sosyal TV yayıncılığı üzerinden ele alınmaktadır. Televizyon endüstrisinin yeni medya ortamlarıyla birlikte izleyiciye bakışı ve sosyal TV yayıncılığı, Türkiye’de televizyon endüstrisindeki yetkililerle yapılan saha görüşmeleriyle tartışılmaktadır. Televizyon endüstrisi tarafından izleyicilerin ikinci ekrana yönlendirilmesiyle ortaya çıkan gayri maddi emek ve duygusal ekonomi yönü ise ekonomi-politik yaklaşımla ortaya konulmaktadır. Tezin örneklemi için Ay Yapım’a ait Show TV’de yayınlanan İçerde ve Çukur dizisi belirlenmiştir. Televizyon endüstrisinin izleyiciyle kurduğu etkileşimin yoğun olduğu bu iki dizinin yeni yayıncılık ekosistemi dâhilinde betimsel olarak izleyici yönetim stratejileri hashtag listelenmesiyle incelenmektedir. Aynı zamanda, sosyal TV yayıncılığıyla birlikte ortaya çıkan sosyal reyting için sosyal reyting ölçümü yapan Kimola ve Somera firmasının yetkilileriyle görüşmeler yapılarak, sosyal reytingin dönüşüm sürecindeki yeri irdelenmektedir. Anahtar Sözcükler Yeni medya döneminde televizyon, sosyal televizyon, ikinci ekran, kullanıcı türevli içerik, sosyal reyting, gayri maddi emek, duygusal ekonomi vii ABSTRACT ÇETİNDAĞ, Selin. The Process of Television Broadcasting Transformation with the New Media Environment in Turkey: Analyzing New Broadcasting Ecosystem on the example of İçerde and Çukur Television Series, Master’s Thesis, Ankara, 2018. Television, which is one of the important medium of traditional media, still maintains its importance and popularity today. It is a medium with various functions such as informing, reporting, and entertainment. The developments in new communication technologies in the world and Turkey and television broadcasting convergence with internet has led to changes in television broadcasting.TV producers, in new media era, make direct contact with the audience through social media platforms led to social television (social TV) broadcasting. With social television broadcasting, a new viewing experience has emerged as a second screen practice. The use of a second screen supports social television to allow an online chat with a mass group around specific content. The use of the second screen, an extension of social TV, is encouraged by the television industry, placing viewers in a productive position. The viewers contribute to the social rating by using social media to follows the produced content by television industry, and at the same time generate user-generated contents on social media platforms. In this thesis, television broadcasting changes caused in the new media environment in Turkey and the transformation process is analyzed with the social TV broadcasting. The television industry's approach of the viewer with new media environments and social TV broadcasting are being discussed with interviews with authorities from the television industry in Turkey. The immaterial labor and emotional economy that arise from the television industry's directing of the viewers to the second screen are examined by the economic-political approach. For the sample of the thesis, İçerde and Çukur television series which is broadcast in Show TV belonging to Ay Yapım is selected. These two series, which TV producers are intensely engaged with audience, are examined descriptively in the new broadcasting ecosystem, with audience management strategies listed in the hashtags. At the same time, interviews with officials of Kimola and Somera, who made social ratings for social TV broadcasting, have been conducted and the position of the social rating in the process of television broadcasting transformation has been examined. Key Words Television in the new media era, social television, second screen, user generated content, social rating, immaterial labour, emotional economics viii İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY ...................................................................................................... i BİLDİRİM .................................................................................................................. ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ............................... iii ETİK BEYAN ............................................................................................................ iv TEŞEKKÜR ................................................................................................................ v ÖZET… ...................................................................................................................... vi ABSTRACT .............................................................................................................. vii İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ viii KISALTMALAR DİZİNİ ........................................................................................ xi TABLOLAR DİZİNİ .............................................................................................. xii ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................. xiii GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 1.BÖLÜM: YENİ MEDYA DÖNEMİNDE TELEVİZYON YAYINCILIĞI: SOSYAL TV.............................................................................................................. 11 1.1. Sosyal TV’nin Gelişmesine Zemin Hazırlayan Teknolojik Süreç ............... 12 1.1.1. Web Ortamlarının Gelişim Evreleri ve Ağ Mimarileri: Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0......................................................................... 9 1.1.2. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Gelişimi ve Yeni Medya Dönemi ........... 15 1.1.2.1. Etkileşimlilik ................................................................................ 18 1.1.2.2. Yakınsama .................................................................................... 20 1.1.2.3. Katılımcı Kültür ........................................................................... 22 1.2. Televizyon Yayıncılığı ve Sosyal Medya Kullanımı: Sosyal TV .................. 24 1.2.1. Sosyal Televizyon ...................................................................................... 27 1.2.2. Sosyal Televizyon ve Sosyal Medyanın Entegrasyonu...............................