T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BİLİM DALI MODERN HECE VE SÜLEYMAN ÇOBANOĞLU Abdulhalik AKER 144201001006 YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN Dr. Öğr. Üyesi Süleyman UZKUÇ KONYA – 2018 II İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ETİK SAYFASI .................................................................................................. V YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU ..................................................................... VII ÖZET ....................................................................................................................................... IX SUMMARY ............................................................................................................................ XI ÖN SÖZ ............................................................................................................................... XIII KISALTMALAR .............................................................................................................. XVII GİRİŞ ........................................................................................................................................ 1 I. BÖLÜM: MODERN HECE 1. TANZİMAT’TAN GÜNÜMÜZE MODERN TÜRK ŞİİRİNDE HECE VEZNİNE GENEL BİR BAKIŞ ............................................................................................ 5 1.1. Modern Hecenin Tanımı ve Kapsamı .................................................................... 5 1.2. Tanzimat Dönemi Türk Şiirinde Hece Vezni ..................................................... 11 1.3. Servet-i Fünûn Dönemi Türk Şiirinde Hece Vezni ............................................ 15 1.4. Fecr-i Âtî Dönemi Türk Şiirinde Hece Vezni ...................................................... 23 1.5. Millî Edebiyat Dönemi Türk Şiirinde Hece Vezni ............................................. 26 1.6. Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Hece Vezni ................................................. 39 II. BÖLÜM: SÜLEYMAN ÇOBANOĞLU 2. SÜLEYMAN ÇOBANOĞLU: HAYATI, SANATI VE ESERLERİ ....................... 65 2.1. Hayatı ....................................................................................................................... 65 2.1.1. Ailesi, Doğumu ve Çocukluğu ................................................................................. 65 2.1.2. Eğitim Hayatı .............................................................................................................. 68 2.1.3. Evliliği ve Ailesi .......................................................................................................... 69 2.1.4. Askerliği ....................................................................................................................... 70 2.1.5. Çalışma Hayatı ............................................................................................................ 70 2.1.6. Fiziki Özellikleri, Kişiliği ve Mizacı ......................................................................... 72 2.2. Sanatı ........................................................................................................................ 75 2.2.1. Sanat Hayatı ................................................................................................................ 75 2.2.2. Sanat Anlayışı ............................................................................................................. 92 2.2.3. Beslendiği Kaynaklar ve Etkilendikleri ................................................................. 106 III 2.2.4. Hece Furyası ve Takipçileri ..................................................................................... 109 2.3. Eserleri .................................................................................................................... 121 2.3.1. Şiirler Çağla ................................................................................................................ 121 2.3.2. Aşk ile Hain Kardeş ..................................................................................................... 122 2.3.3. Yobazlığa Övgü ........................................................................................................... 124 2.3.4. Hudayinabit................................................................................................................. 124 2.4. Şiirlerinin İncelenmesi.......................................................................................... 125 2.4.1. Şekil ............................................................................................................................ 125 2.4.1.1. Ölçü ........................................................................................................................ 125 2.4.1.2. Nazım Birimi ve Nazım Şekilleri........................................................................ 137 2.4.1.3. Kafiye ve Redif ...................................................................................................... 138 2.4.1.4. Kafiye Şeması ........................................................................................................ 147 2.4.2. İçerik ........................................................................................................................... 155 2.4.2.1. Aşk .......................................................................................................................... 156 2.4.2.2. Şiir ........................................................................................................................... 159 2.4.2.3. Hatıralar ve Geçmişe Özlem ............................................................................... 163 2.4.2.4. Şehir ........................................................................................................................ 167 2.4.2.5. Millî Duygular, Yurt ve Kahramanlık ............................................................... 170 2.4.2.6. Modernizm Eleştirisi ............................................................................................ 175 2.4.2.7. Anadolu ................................................................................................................. 179 2.4.2.8. Hüzün ve Yalnızlık ............................................................................................... 182 2.4.3. Dil ve Üslup ............................................................................................................... 188 2.4.4. Ahenk ......................................................................................................................... 194 SONUÇ ................................................................................................................................. 201 KAYNAKÇA........................................................................................................................ 207 DİZİN ................................................................................................................................... 229 EKLER ................................................................................................................................... 237 ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................................... 319 IV T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü BİLİMSEL ETİK SAYFASI Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Abdulhalik AKER V T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU Abdulhalik AKER tarafından hazırlanan Modern Hece ve Süleyman Çobanoğlu başlıklı bu çalışma <</<</<<< tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği / oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Unvanı Adı Soyadı Danışman ve Üyeler İmza Dr. Öğr. Üyesi Süleyman UZKUÇ Danışman Dr. Öğr. Üyesi Sena KÜÇÜK Üye Dr. Öğr. Üyesi Metin OKTAY Üye VII T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Abdulhalik AKER Numarası: 144201001006 Ana Bilim / Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı / Türk Dili ve Edebiyatı Dr. Öğr. Üyesi Süleyman UZKUÇ Öğrencinin Danışmanı Tezin Adı Modern Hece ve Süleyman Çobanoğlu ÖZET Çağdaş Türk şiirinin önemli isimlerinden olan Süleyman Çobanoğlu, Dergâh dergisinde yayınladığı ilk şiiriyle dikkatleri üstüne çekmeyi başaran nadir şairlerden biridir. 90’lı yıllarda modern şiirle uğraşan hemen herkesin ölçü ve kafiyeden uzak durmaya çalışmasına rağmen Süleyman Çobanoğlu ilk şiirinden itibaren hece veznini kullanmış ve bu ölçüyle çağdaş şiirler yazmıştır. Aynı zamanda bu tavrıyla da bir çığır açmıştır: Bu sayede hece vezninin tekrar modern Türk şiirinde kullanılmasının yolu açılmıştır. ‚Modern Hece/Yeni Hece‛ diye isimlendirilen edebî hareketin mimarı olan şair, bu anlayışa uygun olarak ortaya koyduğu şiirlerinde içerik bakımından da hem gayet nitelikli hem de çağdaşlarından farklı şiirler yazmıştır. Bu çalışma, yeni Türk şiirinde hece vezninin serüvenini ve Süleyman Çobanoğlu’nu hayatı, sanatı, eserleri çerçevesinde incelemektedir. Anahtar Kelimeler: Süleyman Çobanoğlu, Yeni Türk Şiiri, Hece Vezni. IX T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Abdulhalik