Een gids voor Theatresports™ van Keith Johnstone [Theatersport] Een gids voor Theatresports™ van Keith Johnstone THEATRESPORTSTM Uitgegeven 2017 door het Internationaal Theatresports™ Instituut (ITI) 215 - 36 Avenue NE, Unit 6 I Calgary, AB I T2E 2L4 I CANADA Copyright © 2017 ITI Oorspronkelijk exclusief en kosteloos uitgegeven voor leden met uitvoerings- rechten. Nu ook beschikbaar voor niet-leden. Deze gids vervangt op geen enkele wijze uitvoeringsrechten. Niet bezitters van de uitvoeringsrechten die Theatresports™ wensen uit te voeren, Coverfoto: dienen een aanvraag in te dienen via: [email protected]. TTeatro A Molla - Bologna, Italië door Gianluca Zaniboni Vertaald uit het Engels door Caroline Hermans, Nathalie Van Renterghem, Jan Verlinden, Immanuela Lawrence en Erik van der Liet Foto volgende pagina: Loose Moose Theatre - Calgary, Canada Vormgeving: Dagmar Bauer konzipiert & gestaltet, Stuttgart, Duitsland door Breanna Kennedy Illustraties door fotolia.com INHOUD 8 VOORWOORD BIJ DE 30 Theatresports™ NEDERLANDSE VERTALING IN MEER DETAIL 10 INLEIDING 30 Rampscenario is Onvermijdelijk 10 Over deze gids 30 De Start van de Show 11 Keith Johnstone 31 De Commentator 12 Bronnen 31 Competitie 12 Het Internationaal Theatresports™ Instituut (ITI) 32 Teams 32 Opkomst van de Teams 14 THEATRESPORTS™ ACHTERGROND 33 Plaatsing van de Teams 14 Wat is Theatresports™? 33 Het Verlaten van het Podium 14 Theatresports™ Oorsprong 34 Rechters 15 De Wereldwijde Explosie van Theatresports™ 35 Opkomst van de Rechters 17 Wat Theatresports™ Kan Verwezenlijken 35 Hel Rechters 17 Inhoud 36 De Toeter 39 De Mand 18 BELANGRIJKE CONCEPTEN 39 Scores en Scorekaarten 18 Wat Je Moet Weten Voor Je Start 40 Eerlijkheid 18 De instelling 40 Uitdagingen 19 Falen 43 Het Winnen van Prijzen 20 Teamwerk 43 Advies van Keith 20 Wangedrag 21 Vaardigheden 22 Terminologie 44 AANDACHT VOOR DETAIL 44 Scenografie 24 LATEN WE BEGINNEN 45 Opmerkingen 24 Theatresports™ op Sluipenderwijs 46 Lijst van Games 24 De Snelle Start 25 Wat je nodig hebt voor een basis Theatresports™ 48 AFSLUITEND 25 Een Theatresports™ Voorstelling 48 Laatste Woorden 26 Het 10 Minuten Game 48 Voor Verdere Informatie 27 De Vrije Improvisatie 27 Het Deense Game 28 De Gewone Uitdaging`s Match 29 Variatie ✻ VOORWOORD BIJ DE NEDERLANDSE VERTALING Nathalie Van Renterghem, Inspinazie / België Bart Van Loon theater en daar gaat het boek ook over. Ik ben het echter de juiste speelse instelling die hoort bij het spelen van Ik heb veel bewondering voor de nauwgezetheid "Improvisatie houdt in dat je een situatie benadert niet bepaald eens met de inhoud. Theatersport. waarmee Keith Johnstone de formats Maestro, Go rilla zonder rigide verwachtingen of vooroordelen. We “Oke, moet je horen wat hij hier schrijft…” en ik citeer Deze gids is voor improvisatiespelers die graag hun toe- en Theatersport tot in de puntjes ontwikkelde en ook moeten doorgaan, angstig of niet, en voorbereid zijn zinnen waar mijn nekharen van overeind gaan staan. schouwersaantal willen uitbreiden en die hun grenzen bleef bijschaven. Het zijn bovendien zowel sterke op alles wat op onze weg komt. Dat is hoe het leven is.” Waar nodig zucht ik hartstochtelijk, of maak ik bijna- willen verleggen. Bij Theatersport zoals Keith Johnstone podiumproducten als effectieve pedagogische instru- Deze quote van Bobby McFerrin is me altijd bijgebleven kots-geluidjes. En zo leidt dit tot een gesprek over onze het bedacht heeft, ligt de nadruk op het nemen van menten. Je bent er ook nooit mee klaar. Met Inspinazie sinds ik hem voor het eerst las. kijk op impro, hoe we willen lesgeven en wat wij op een ri sico’s, en het creëren van scènes die men zich jaren speelden we 25 jaar geleden lange tijd deze formats en Het valt op hoeveel levenslessen je uit improvisatie- podium willen zien. later nog kan herinneren. Aan het eind van de avond, recent waagden we ons aan een herbezoek: boeiend, workshops en andere improvisatie-ervaringen kunt “Misschien kan ik dit boek beter wegdoen”, zegt Anna maakt het je niet uit of je team heeft gewonnen of confronterend en leerrijk om dit met een groep door- halen. Vaak hebben improvisatiefestivals niets minder terwijl ze hoofdschuddend het zelf weer eens door- verloren want het publiek heeft ware emotie gevoeld, winterde spelers te doen. dan een therapeutisch effect op hun deelnemers. bladert. “Oh nee, je moet het juist houden! En anders en komt ongetwijfeld om die reden weer terug. Het Ik hoop dat de vertaling van de Theatersportgids zal bij- Niemand belichaamt deze overlap van improvisatie en wil ik hem!” allerbelangrijkste bij het spelen van Theatersport is dat dragen aan gelijkaardige ervaringen voor vele spelers leven meer dan Keith Johnstone. Het ding is namelijk: ik ben het graag oneens. Het je een speelse band met je teamgenoten koestert en in Vlaanderen en Nederland. De negativiteit waarmee Er is echter een valkuil. We hebben allemaal al shows scherpt mijn mening, dwingt me harder na te denken. onvergetelijke scènes probeert te creëren. Als dit niet de origine van Theatersport regelmatig ter discussie ervaren die veel liefde en applaus van het publiek “Read the rules, even if you don’t follow them” lukt: blijf dan toch lachen, blijf er plezier aan beleven. staat in Nederlandstalige gebieden vind ik jammer. Ik mochten ontvangen, maar die ons toch het onbehaag- Overal in ons kikkerlandje wordt er getheatersport, maar denk dat daar gebeurt wat wel vaker het geval is met lijke gevoel gaven dat de ideeën achter improvisatie ver- wie kent de originele versie? Of heeft hun eigen versie concepten die een eigen en bekritiseerd leven gaan lei- raden werden. En we kennen allemaal wel die populaire naast de originele versie gelegd? *** den: de origines worden niet voldoende geëerd of zelfs improvisator waarvan we voelen dat ie onderweg naar Ik smul van grondig tegensputteren, maar zo bleek: Ben Verhoeven ontkend. Gebeurtenissen zoals juridische conflicten, het succes het publiek bedriegt. met deze handleiding kon ik wel iets. Echt boeiend Mijn eerste ervaring met Theatresports™ was toen dragen daar helaas aan bij, ook al staan ze op zich los Dit komt door de omgevingen die we creëren waar om te lezen over de reden achter sommige keuzes, de ik voor het eerst een boek van Keith Johnstone las van de inhoudelijke waarde van een concept. Grondleg- gedrag dat niet past bij de geest van improvisatie het ervaringen van andere improvisatiespelers en hoe ik enkele jaren geleden. Het is een beetje triest te moeten gers krijgen daarbij - meer door tegenstanders dan door meest beloond wordt. mijn uitgekauwde versie van theatersport weer nieuw toegeven dat ik nog nooit een Theatresports™ match voorstanders - een vals guru-imago aangemeten, waar Keith staat bekend om het uiten van zijn verdriet over leven in kan blazen. Misschien jij ook wel. zag zoals het bedacht is door Keith en nu verspreid vervolgens op neergekeken wordt. Voor mij is niemand wat zijn nalatenschap soms geworden is. Dat is waarom Het boek in Anna’s boekenkast was een andere. Als wordt door ITI. Ik deed zelf wel reeds twee keer mee met een guru, maar in een maatschappij die zo hard gericht ik geloof dat deze gids zo belangrijk is voor iedereen je wilt weten welke, vraag het gerust. Ik raad hem je het Nederlands Theatersport Toernooi (NTT) en speelde is op individuele verwezenlijkingen, wordt vaak en soms die enige vorm van Theatresports™ speelt. Ga je gang graag af. enkele try-outs ter voorbereiding. Toegegeven, ik had er op pijnlijke wijze voorbijgegaan aan waardering en en plooi het format naar je eigen cultuur, publiek enorm veel plezier in! Maar zoals reeds eerder in ver- respect voor de "elders". Keith heeft er zijn levenswerk en omgeving, maar begrijp eerst haar wortels en *** scheidene blogs (bv. op improblog.nl) is aangehaald, van gemaakt om acteurs binnen een gezelschap wer- be proefde ideeën. zijn er verschillende opmerkingen te plaatsen bij de kelijke spelvrijheid te laten ervaren en over te brengen Veel plezier! Immanuela van der Jagt -Lawrence Nederlandse versie van Theatersport. Als ‘outsider’ uit op publiek. Hij kadert dit steevast tegen de achtergrond Meer dan vijftien jaar geleden speelde ik mijn eerste Vlaanderen vroeg ik me persoonlijk altijd af waarom je van een maatschappij (en bijhorend educatief systeem) *** ‘uitwedstrijd’ Theatersport in Leiden. Ik maakte destijds niet de filosofie zou volgen van de bedenker van het for- van regeltjes en macht. Hij is daarom een van mijn deel uit van een groep uit Amsterdam (nu Easylaughs). mat dat je ooit overnam? Ik ben dan ook erg blij dat ITI belangrijke leermeesters, binnen en buiten improvisa- Laura Doorneweerd Het was een leuke avond, en de rozen en natte sponzen nu heeft geïnvesteerd in een Nederlandse versie van de tietheater. Ik raad zijn werk van harte aan. “Nah ja…. Kom op…. Pfff…. Dat meen je niet!” vlogen door de zaal. Van de inhoud van de scènes zelf Theatresports™ Guide zodat meer groepen de originele Er zijn veel manieren om je erin te verdiepen en er het kan ik me helaas weinig herinneren. en verder ontwikkelde ideeën achter Theatresports™ jouwe mee aan te scherpen. Je kan een cursus bij hem Mijn Australische vriendin Anna kijkt af en toe op, maar Jaren later, speelde ik Theatersports™ (ja: de ™ is ver- kunnen (her)ontdekken zodat ik hopelijk in de nabije volgen, of bij mensen die lang nauw aan zijn zijde gaat dan weer verder met het bakken van de cheese- diend) in Calgary, met - tot mijn grote stress - Keith John- toekomst een wedstrijd Theatresports™ in Vlaanderen gewerkt hebben, zijn boeken lezen, je aansluiten bij het cake. Ik ben bij haar op bezoek in Sydney en zoals ik stone in het publiek. Bij de opmerkingen na afloop, zei of Nederland kan gaan kijken. ITI-netwerk. Nu is er dus ook de vertaling van zijn The- wel vaker doe, heb ik een boek uit haar kast getrokken hij terecht: “Het lijkt alsof je meer plezier hebt aan de 8 atersportgids.