Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Fynwy a’r Cyffiniau 2016 Y Lle Celf 3 Cynnwys Contents O Barlwr y Maer ● From the Mayor’s Parlour 4 Patrick Hannay Y Lle Celf 2016 8 Louise Wright Sylwadau’r Detholwyr ● Selectors’ Statements 10 Helen Sear ● Rachel Conroy ● Anthony Shapland Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain ● The Gold Medal for Fine Art 22 Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio ● The Gold Medal for Craft and Design 24 Noddwyr Balch Medal Aur am Bensaernïaeth Ysgoloriaeth Artist Ifanc ● Young Artist Scholarship 26 Eisteddfod Genedlaethol Cymru Gwobrau Eraill ● Other Awards 27 Arddangoswyr ● Exhibitors 28 Cymru...wedi’i dylunio’n well Pensaernïaeth ● Architecture 37 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth ● Architecture Selectors’ Statement 46 Alan Francis ● Jonathan Vining Ysgoloriaeth Bensaernïaeth ● Architecture Scholarship 54 Trevor Skempton ● Jacqui Walmsley ‘Drwy fesur y pellter, down adref’ ● ‘By measuring the distance, we come home’ 58 Cysylltwch â’r Comisiwn dcfw.org Delwedd / Image: Gwerthu tâp Sherlock Holmes i’r beirniad celf Brian Sewell yn Waterstones, Y Fenni / Selling a Sherlock Holmes tape to the art critic Brian Sewell in Waterstones, Abergavenny (2007): Neil McNally 4 5 O Barlwr y Maer Ym Mharlwr y Maer, lle buom yn cwrdd bob mis sentimental nac yn annidwyll. Bu sôn am hetiau gyn lleied o sylw gan ein cymuned? Yn dilyn er mwyn cynllunio ein cyfraniad lleol i’r Lle Celf anferth ar batrwm hetiau Llanofer yn hedfan yr arddangosfa drawiadol Rhamantiaeth a eleni, roedd print trawiadol o rifyn 25 Hydref uwchben mynydd y Blorens, neu hyd yn oed Thirwedd Cymru a guradwyd gan Peter Wakelin 1845 yr Illustrated London News yn crogi ar y arddangosiadau mwy egsotig gyda ym Machynlleth, estynnom wahoddiad iddo mur a byddai’n dal ein llygaid yn gyson. Ynddo pharagleidwyr yn glanio ar y Maes i gwrdd â’r guradu arddangosfa gan artistiaid a oedd yn gwelir gorymdaith garlamus yn rhuthro i fyny Orsedd, gyda delweddau o’r Arglwyddes a gyfoedion i Raymond Williams a oedd wedi cael Stryd y Groes, Y Fenni, ac yn llifo heibio Gwesty’r Charnhuanawc yn addurno’r adenydd. Fodd eu cyffwrdd a’u hysgogi i ymgysylltu, drwy eu Angel. Eisteddfod yr Arglwyddes Llanofer a bynnag, yn y diwedd penderfynwyd mai gwell celf, â’r pynciau croes sy’n dod i’r amlwg yn Charnhuanawc oedd hon, un o’r deg eisteddfod fyddai rhoi cyfle i bobl gael eu hatgoffa am y nofel ffuglennol fwyaf Raymond Williams Border a sefydlwyd ganddi. stori ryfeddol hon drwy arteffactau a thestun yn Country . s i r arddangosfa wych Yr Arglwyddes Llanofer a’i r A ninnau ar y ffin yma, gall ymddangos yn Cawsom ein cyffroi wrth sylweddoli y gallem o M Chylch , sydd i’w gweld ar hyn o bryd yn s rhyfedd i rai y dylai’r adfywiad diwylliannol gyrraedd tri nod, drwy anrhydeddu un o arwyr e Amgueddfa’r Fenni, a leolir yn y castell sy’n m a enfawr hwn o bopeth Cymreig, a ysgogwyd eraill diwylliant Cymru, sydd yn aml wedi’i J edrych dros y Maes. Ewch i’w gweld. gan yr Arglwyddes Llanofer a Charnhuanawc anghofio - y pensaer hynod yr Athro Dewi-Prys Hall + Bednarczyk The Chickenshed, Trefynwy / Monmouth (a adwaenir hefyd fel y Parchedig Thomas Roedd angen canfod lle i arwyr diwylliannol Thomas, a ddatblygodd Ysgol Bensaernïaeth Price), godi’n llawn angerdd o ymylon y wlad eraill Sir Fynwy, sy’n aml yn anhysbys i drigolion Cymru. Eleni mae’n ganmlwyddiant ei eni. yn hytrach nag o’i chanol. Fodd bynnag, bu’n lleol, ar y llwyfan naturiol gwych hwn, sydd Cyflwynodd y cwmni penseiri lleol Hall + Roeddem hefyd yn gobeithio y gallai ymateb fwriad gan y ddau ohonynt erioed i’r Eisteddfod wedi’i leoli rhwng mynyddoedd yr Ysgyryd Fawr, Bednarczyk gynnig ar gyfer pafiliwn bychan, ffotograffig ardderchog James Morris i’r bob amser edrych i mewn ac edrych allan, yn y Blorens a Phen-y-fâl. Wedi’r cyfan, roedd hwn coeth y gellid ei ailddefnyddio, wedi’i enwi ar prosiectau a gyrhaeddodd y rhestr fer llynedd, Gymreig ac yn Ewropeaidd - diwylliannau yn un cyfle mewn can mlynedd. Dyma’r cyfle i ôl Dewi-Prys Thomas. Gallai fod wedi cynnal chwarae rhan yn Y Lle Celf yn Y Fenni unwaith wedi’u cysylltu. Sut arall y gallai fod o gofio roi sylw iddynt hwy. O ganlyniad crëwyd ein arddangosfa o enillwyr Y Fedal Aur am eto eleni. A dyna ddigwyddodd. gwasgariad y Celtiaid? Harddangosfa Arbennig - Ffiniau . Bensaernïaeth dros y 25 mlynedd diwethaf. Yn gyflym iawn, sydd efallai’n syndod o gofio Er i’r heriau cyllido chwalu’r syniad hwnnw, O’r dechrau bu ein pwyllgor lleol yn trafod sut i Sut gallai un o awduron diwylliannol mwyaf yr amgylchedd cysglyd Parlwr y Maer, daeth y mae Dewi-Prys Thomas yn dal i fod yn bresennol wneud cyfiawnder â’r cyfraniad rhyfeddol hwn ugeinfed ganrif Raymond Williams, a aeth i’r pwyllgor i gytundeb drwy drafodaeth frwd gyda ni ar y Maes. Cofiwch fynd i Babell y i Gymru, heb fod yn or-deimladwy, yn ysgol leol, gyda’i rieni’n byw yn Y Pandy, gael yngl yˆn â chynnig enwau ar gyfer curadur a Cymdeithasau 1 am 12.00pm ar ddydd Mawrth, dau ddetholwr arall i brif arddangosfa Y Lle 2 Awst ar gyfer dathliad haeddiannol. Celf. Diolchwn i Anthony Shapland, Rachel Buom yn trafod yn ddwys a hir y gwersi sydd i’w Conroy a Helen Sear am eu gwaith caled dysgu o’r Arddangosfa Agored a guradwyd gan rhagorol. Mae’r ffaith bod dros 50% o’r gwaith a Michael Nixon ym Meifod llynedd. Roeddem ddetholwyd yn waith artistiaid sydd erioed wedi eisiau i’r ‘dehongli’ gael ei gynnal a’i gryfhau, i arddangos yn yr Eisteddfod o’r blaen yn arwydd ganiatáu i chi symud y tu hwnt i’ch edmygedd hynod gadarnhaol ar gyfer y dyfodol - pennod emosiynol i unrhyw ddarn. Mae Angharad newydd o ymgysylltu â’r gymuned celf a chrefft Pearce Jones a’r gwneuthurwr ffilmiau Pete yng Nghymru. Telfer wedi gweithio mor galed i wneud hyn. Mae’n amlwg y dylanwadodd egni gorymdaith Roeddem yn ffodus bod Alan Francis, Cadeirydd garlamus 1845 ar ein cyfarfodydd pwyllgor Comisiwn Dylunio Cymru ac un o drigolion bro’r Celfyddydau Gweledol misol prysur, a rhai a Eisteddfod, yn gadael ei swydd ychydig cyn fynychwyd yn ffyddlon gan yr aelodau. Diolch dechrau’r broses ddethol ar gyfer Y Fedal Aur i bawb a ddaeth fis ar ôl mis. am Bensaernïaeth. Caniataodd hyn iddo, Bu’n broses gynhyrfus i gael popeth i’r Maes yn ynghyd â’r pensaer a’r beirniad Jonathan Nolydd y Castell, yn debyg iawn i’r orymdaith Vining, i fynd ar daith i weld yr adeiladau a gyffrous honno heibio Gwesty’r Angel. Ond bu’n gyflwynwyd ar gyfer y fedal, llunio rhestr fer werth yr ymdrech. Gobeithiwn y bydd hi’n eich a gwneud y detholiad terfynol. Yn dilyn cyffroi. blynyddoedd lle bu’r t yˆ preifat yn hawlio’r sylw roeddem yn falch i weld nifer o adeiladau Patrick Hannay Gwenllian Llwyd cyhoeddus gwych yn dod i’r amlwg unwaith eto. Cadeirydd Dirywiad a dadfeiliad (delwedd lonydd / still image) Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol 6 7 From the Mayor’s Parlour In the Mayor’s Parlour in which we met every month, planning our local contribution to this year’s Lle Celf, we kept noticing high up on the wall, a remarkable print from the October 25th, 1845 issue of the Illustrated London News . A riotous procession is illustrated, surging up Cross Street, Abergavenny, flowing past the Angel Hotel. This was Lady Llanover’s and Carnhuanawc’s Eisteddfod, one of ten she instigated. Being Border Country here, it might seem strange to some that this massive cultural regeneration of all things Welsh, driven by Lady Richard Bevan Llanover and Carnhuanawc (aka Rev Thomas rf# Price), should spring effusively from its edge, rather than the country’s heart. But for both of schoolboy, born of parents living at Pandy, be them it was always the intention that the so uncelebrated by our community? Following Eisteddfod should always be facing inward the spectacular show, Romanticism in the Welsh and outward – Welsh and European, connected Landscape curated by Peter Wakelin at s cultures. How could it be otherwise given the Machynlleth, we invited him to curate a show i r r o Celtic diaspora? of Raymond Williams’ artistic contemporaries M s who found themselves touched and moved to e m From early days our local committee wrestled a engage through their art with the conflicting J with how to do justice to this magnificent local Hall + Bednarczyk issues brought to the surface in William’s contribution to Wales, without it becoming Canolfan Ymwelwyr a Chwaraeon D wˆ r Llandegfedd, Pont-y-p wˆ l / Llandegfedd Visitor & Watersports Centre, Pontypool greatest fictional novel Border Country . maudling, sentimental and ersatz. There was Jones and the film maker Pete Telfer have selectors for the main show in Y Lle Celf. We talk of giant inflatable hats Llanover-style, We did get very excited that we could score a worked so hard at this. thank Anthony Shapland, Rachel Conroy and floating off the Blorenge, of even more exotic triple, by honouring another often forgotten hero Helen Sear for their excellent hard work. The fact displays of para-gliders descending on the Maes of Welsh culture, the remarkable architect and We were fortunate that the Chair of the Design that over 50% of the work selected are from to meet the Gorsedd, adorning their wings with Professor Dewi-Prys Thomas who built up the Commission for Wales and local resident, Alan artists who have never before exhibited at an images of Llanover and Price.