PLAN ROZWOJU MIEJSCOWOŚCI LIPKI WIELKIE Gmina Santok Lipki Wielkie 2008 rok Lata 2007-2013 to okres nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Oznacza to konieczno ść przygotowania dokumentów programowych b ędących podstaw ą wydatkowania środków finansowanych w ramach funduszy unijnych. Dotyczy to tak Ŝe polityki rozwoju obszarów wiejskich. Zgodnie z zało Ŝeniami reformy polityki obszarów wiejskich od roku 2007 wsparcie rozwoju obszarów wiejskich b ędzie finansowane w ramach nowego funduszu – Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), utworzonego na mocy Rozporz ądzenia Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (DZ.U.UE z dnia 11.08.2005). Zasady wsparcia rozwoju obszarów wiejskich zostały okre ślone w Rozporz ądzeniu Rady (WE) 1698/2005 z dnia 20 wrze śnia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U.UE z dnia 21.10.2005). Zadaniem EFRROW, ustanowionym rozporz ądzeniem Rady (WE) nr 1290/2005, jest promocja zrównowa Ŝonego rozwoju obszarów wiejskich we Wspólnocie, uzupełniaj ącą polityk ę rynkow ą i polityk ę wspierania dochodów w ramach wspólnej polityki rolnej, polityk ę spójno ści i wspólna polityk ę rybołówstwa. Rozporz ądzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze śnia 2005 r. dotycz ące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich jest podstaw ą do Krajowego Planu Strategicznego oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. 2 Wie ś Lipki Wielkie zamierza skorzysta ć z nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej opartej przede wszystkim o Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Oś Priorytetowa 3 – Działanie 3.4 Odnowa i rozwój wsi. W ramach działania Odnowa i rozwój wsi miejscowo ść Lipki Wielkie nale Ŝą ca do Gminy Santok zamierza stworzy ć warunki dla rozwoju społeczno - ekonomicznego obszarów wiejskich poprzez wsparcie inwestycyjne przyznawane na zagospodarowanie przestrzeni publicznej, odbudow ę i popraw ę stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podniesienie atrakcyjno ści turystycznej obszarów wiejskich. Efektem tego będzie poprawa jako ści Ŝycia mieszka ńców wsi Lipki Wielkie oraz okolicznych wsi tj. Lipki Małe, Baranowice, Mąkoszyce, Ludzisławice, Nowe Polichno, Jastrz ębnik poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych. Umo Ŝliwi równie Ŝ rozwój to Ŝsamo ści społeczno ści wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich. Ponadto plan rozwoju wsi Lipki Wielkie jest planem otwartym, w którym będzie mo Ŝna dokonywa ć aktualizacji w zale Ŝno ści od potrzeb i mo Ŝliwo ści finansowych. Powy Ŝsze zdefiniowanie daje swobod ę dopisywania nowych działa ń w latach 2007 – 2013 w zale Ŝno ści od uruchomienia i dost ępu środków finansowanych w ramach funduszy unijnych. 3 I. Ogólna charakterystyka miejscowo ści 1. Podstawowe dane Powierzchnia: 32 km 2 Liczba ludno ści: 1233 osób ( stan na dzie ń 25.06.2008) 2. Poło Ŝenie Lipki Wielkie poło Ŝone s ą w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w południowo - zachodniej cz ęś ci gminy Santok. Wie ś le Ŝy w Kotlinie Gorzowskiej w bezpo średnim s ąsiedztwie sołectw Santok, Stare Polichno oraz Goszczanowo. Dojazd do Lipek Wielkich zapewniaj ą drogi lokalne z Gorzowa Wielkopolskiego przez Santok, z Drezdenka przez Go ścim i ze Strzelec Kraje ńskich przez Zwierzy ń. 4 3. Rys historyczny Zało Ŝenie wsi datuje si ę na rok 1580. Prawdopodobnie w Bo Ŝe Narodzenie bracia Wolf i Christoph von Rulicke z Gralewa zezwolili swoim poddanym budowa ć osad ę „Lybky”. W 1601 roku po śmierci Christopha von Rulicke Lipki obj ął w posiadanie jego syn Dietrich, który zało Ŝył tu siedzib ę rycersk ą. W tym czasie został zbudowany pałac. Wie ś le Ŝała na pograniczu brandenbursko - polskim, które było przedmiotem sporów mi ędzynarodowych. Roszczenia polskie dotyczyły równie Ŝ obszaru wsi Lipki. W chwili zakładania wsi faktyczna granica pa ństwa przebiegała na południe od Lipek. Do ko ńca II wojny światowej Lipki nale Ŝały do niemieckiej Nowej Marchii w Brandenburgii. Zasadniczy wpływ na rozwój wsi w XIX wieku miało poło Ŝenie przy cz ęsto ucz ęszczanym szlaku komunikacyjnym. W 1891 roku zbudowano szos ę z Polichna do Lipek. Wie ś stała si ę lokalnym o środkiem handlowo - usługowym dla poło Ŝonej na lewym brzegu Noteci cz ęś ci powiatu. Przed I wojn ą światow ą Lipki były najwi ększ ą wsi ą powiatu gorzowskiego, a w okresie mi ędzywojennym pomimo tego, Ŝe pod wzgl ędem obszaru plasowały si ę na siódmym miejscu, z uwagi na liczb ę mieszka ńców uchodziły za najwi ększe. 1 stycznia 1929 roku z poł ączenia Starych i Nowych Lipek, Kurzelewa i Pomianowic utworzono jedn ą gmin ę wiejsk ą. W latach 1940 – 1945 na terenie wsi znajdował si ę obóz jeniecki podległy Stalagowi III w Drzewicach. Pocz ątkowo przebywało w nim ok. 500 je ńców polskich, zatrudnionych w indywidualnych gospodarstwach. W połowie 1942 roku zostali oni zast ąpieni przez je ńców francuskich. Wie ś została wyzwolona 29 stycznia 1945 roku i zasiedlona głównie przez osadników wojskowych. Pocz ątkowo nosiła ona nazw ę Lipka. Od stycznia 1946 roku nazw ę zmieniono na Lipki Wielkie. 5 II. Analiza zasobów 1. Środowisko przyrodnicze. • Walory krajobrazu - Rze źba terenu miejscowo ści stanowi obni Ŝenie w dolinne ze swoimi starorzeczami, liczn ą sieci ą kanałów; od południa obejmuje Puszcz ę Noteck ą, co nadaje miejscowo ści interesuj ące walory przyrodnicze i turystyczno - krajobrazowe. • Walory klimatu – Z uwagi na kra ńcowo zachodnie poło Ŝenie miejscowo ści na mapie Polski sprawia, Ŝe jej klimat pozostaje pod wyra źnym wpływem klimatu oceanicznego. Zimy na terenie miejscowo ści s ą łagodne z cz ęstymi odwil Ŝami; lata nieco chłodniejsze z wi ększ ą ilo ści ą opadów. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8°C. Średnia temperatura w styczniu kształtuje si ę na poziomie - 1,2°C, a lipca na poziomie 17,7°C. Średnia liczba dni pochmurnych w roku wynosi około 150, gdzie maksymalne zachmurzenie przypada na grudzie ń. Średnioroczne opady wynosz ą 565 mm. 6 • Szata ro ślinna - Wi ększo ść gatunków ro ślin, które od dawna osiedliły si ę na naszym obszarze, reprezentuje element środkowoeuropejski. Najbardziej widoczne s ą pospolite gatunki drzew buduj ących nasze lasy takie jak: sosna, buk, klon, brzoza, olcha czy d ąb oraz wiele pospolitych ro ślin zielnych, krzewów i krzewinek. • Lasy - Le śna szata ro ślinna na terenie gminy zajmuje 35% jej powierzchni, tote Ŝ jest ona niezmiennie wa Ŝnym składnikiem lokalnego środowiska naturalnego. Pod okapem drzewostanu wytwarza si ę specyficzny fitoklimat, ale niezale Ŝnie od tego lasy, zwłaszcza ich wi ększe kompleksy, oddziaływuj ą na lokalny klimat agrocenoz. Najwi ększe kompleksy le śne zlokalizowane s ą w północno - zachodniej (Puszcza Gorzowska) i południowej cz ęś ci gminy (Puszcza Notecka). Na terenie gminy Puszcza Gorzowska zajmuje obszar 3.175 ha, natomiast Puszcza Notecka - 2.745 ha. W wyniku działalno ści gospodarczej człowieka, dominuj ącym gatunkiem drzew jest sosna zwyczajna, gatunek o szerokiej amplitudzie Ŝyciowej. W lasach na terenie gminy, głównie w Puszczy Gorzowskiej, pojawia si ę dąb, brzoza, osika i buk. W miejscach ich wyst ępowania wzbogacona zostaje warstwa podszycia i runa le śnego. W podszycie pojawia si ę m.in.: leszczyna, kruszyna, jarz ębina, a w runie: gruszyczka okr ągłolistna, jastrz ębiec baldaszkowy, borówka brusznica, siódmaczek le śny, papro ć, orlica pospolita, konwalia majowa i dwulistna. W obu zwartych kompleksach powszechnie wyst ępuj ą, tworz ąc zwarte pokrycia dywanowe, krzewinki jagody. W południowo - zachodniej cz ęś ci gminy, na rozlewiskach pradoliny Noteci i Warty, na Ŝyznych terenach okresowo zalewanych z ruchom ą wod ą, zachowały si ę fragmenty lasów ł ęgowych. Dominuj ącymi gatunkami na tych terenach jest olsza czarna, wierzba biała, topola czarna oraz, w mniejszym stopniu, d ąb i jesion. Nadrzeczne lasy łęgowe s ą najbogatszym w gatunki ro ślin i zwierz ąt środowiskiem le śnym. śyje w nich 62% wszystkich gatunków śródl ądowych ptaków europejskich, stanowi ą jednak tylko 5% stanu pierwotnego. Stanowi ą najbardziej przekształcone przez człowieka środowiska le śne. Głównymi przyczynami 7 zanikania lasów ł ęgowych w dolinie Warty i Noteci były: masowe wylesienia dla celów gospodarki rolnej, zabiegi hydrotechniczne (melioracje i osuszanie podmokłych gruntów) oraz sadzenie gatunków obcego pochodzenia. Wszystkie te zabiegi zniekształciły pierwotny obraz koryt i dolin rzecznych, na miejscu lasów ł ęgowych powstały pastwiska oraz uprawy wikliny. • Świat zwierz ęcy – Świat zwierz ęcy na terenie gminy to drugi po szacie ro ślinnej komponent środowiska, który ma charakter napływowy. Formował si ę on w procesie migracji i osiedlania gatunków w okresie polodowcowym. Liczn ą grup ę zwierz ąt na terenie gminy stanowi ą ptaki. Ze wzgl ędu na niezm ącony spokój, na obszarze miejscowo ści wyró Ŝnia si ę blisko 208 gatunków, z czego 70 stanowi ą ptaki w ędrowne m.in. takie gatunki l ęgowe 8 jak Ŝuraw, g ęgawa, kulik wielki, bocian biały i czarny, jastrz ąb, myszołów oraz bardzo rzadko spotykane rybitwy białoskrzydłe. Kolejnym, licznym przedstawicielem zwierz ąt s ą ssaki. Na terenie gminy wyst ępuje ich około 50 gatunków nale Ŝą cych do 6 rz ędów. Z tej grupy a Ŝ 26 gatunków zalicza si ę do grupy gin ących i zagro Ŝonych. Przedstawicielami ssaków owado Ŝernych na terenie gminy s ą: je Ŝe, krety i drobne ryjówkowate. Ssaki drapie Ŝne reprezentowane s ą na terenie gminy głównie przez lisa oraz kilka gatunków łasicowatych. Gryzonie s ą najmniejszymi ro ślino Ŝercami, a ich niewielkie rozmiary pozwalaj ą im Ŝyć niemal wsz ędzie. W regionie wyst ępuje równie Ŝ 7 gatunków gadów, wszystkie obj ęte s ą ochron ą gatunkow ą. Do najbardziej zagro Ŝonych nale Ŝą Ŝółw błotny, który wyst ępuje na terenie Puszczy Noteckiej. Na tym terenie spotka ć mo Ŝna tak Ŝe gniewosza plamiastego. Jest to niejadowity w ąŜ , któremu grozi całkowite wygini ęcie.