INSTYTUT GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I KOMUNALNEJ W WARSZAWIE Laboratorium Komputerowe STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY BAKAŁARZEWO Uwarunkowania i kierunki dla sołectw Uchwała Nr III/25/98 Rady Gminy Bakałarzewo z dnia 30 grudnia 1998r. z m i a n y: Uchwała Nr XIX/96/08 Rady Gminy Bakałarzewo z dnia 22 lipca 2008r. Uchwała Nr ………..…. Rady Gminy Bakałarzewo z dnia …………… < zmiany wyró żniono kursyw ą w kolorze zielonym > t e k s t j e d n o l i t y stanowi ący Zał ącznik Nr 2 do Uchwały Nr ..…. Rady Gminy Bakałarzewo z dnia …… Projekt zmian wykonała: mgr in ż. arch. Jolanta Niemiec – Górnik posiadaj ąca uprawnienia urbanistyczne nr 1252/91 wpisana na list ę Okr ęgowej Izby Urbanistów z siedzib ą w Warszawie pod nr WA – 143. Bakałarzewo, listopad 2012r. Ukształtowanie powierzchni Powierzchnia terenu gminy Bakałarzewo została uformowana w wyniku bezpo średniej działalno ści plejstoce ńskiego l ądolodu północnopolskiego, jego wód roztopowych oraz holoce ńskich procesów denudacyjnych. Czerwonka. Dolina Ruspudy. Obszar wchodzi w skład dwóch odr ębnych mikroregionów fizyczno geograficznych Pagórków Przebrodzkich i Wzniesie ń Oleckich. Obie te jednostki rozdziela gł ęboka rynna rzeki Rospudy. Powierzchnia terenu obszarów poz adolinnych jest w gminie Bakałarzewo urozmaicona, składaj ą, si ę na to liczne wzniesienia, pagórki kemowe, pojedyncze formy czołowo morenowe oraz poło żone pomi ędzy nimi obni żenia w formie zagł ębie ń bezodpływowych i form wytopiskowych. Deniwelacje terenu w o br ębie wysoczyzny nie przekraczaj ą20 m. Najwy żej poło żony obszar znajduje si ę we wsi Stara Chmielówka 219 m n.p.m. w pn-wsch cz ęś ci wsi, najni żej zalegaj ący teren to linia brzegowa jez. Bolesty 149.6 m n.p.m. Oprócz urozmaiconej pagórkowatej powierzchni wy soczyznowej na uwag ę zasługuj ą długie lekko nachylone stoki ku dolinie Rospudy znajduj ące si ę w północnej cz ęś ci gminy, we wsiach Skazdub Nowy i Skazdub Stary. Najciekawsz ą form ą morfologiczn ą w gminie jest dolina rzeki Rospudy, najwi ększa w tej cz ęś ci reg ionu. Zajmuje ona szerok ą rynn ę połodowcow ą, której dno wypełniaj ą jeziora i przepływaj ąca przez nie Rospuda. Jej wody w okresie glacjalnym wytworzyły poziom sandrowy, który wy ściela współczesn ą dolin ę na odcinku od jez. Gł ębokiego po południowe granice gminy. Budowa geologiczna Obszar gminy pokrywaj ą osady zdeponowane w czasie zlodowacenia północnopolskiego - fazy pomorskiej oraz w holocenie. Bezpo średnio z glacjacj ą na tym terenie zwi ązane s ą gliny zwałowe zalegaj ące w centralnej cz ęś ci gminy. Od zachodu przylegaj ą do ń piaski i żwiry sandru Rospudy, a od wschodu teraso we osady akumulacyjne rzeki Szczeberki. Piaski i żwiry wodnolodowcowe buduj ą tak że wały ozowe le żą ce we wschodniej cz ęś ci gminy, we wsiach Podgórze i Sokołowo. Matłak. Sandr Rospudy Liczn e zagł ębienia wytopiskowe, poło żone na wysoczy źnie wypełnione s ą torfem i namułami torfiastymi. Podobnie w dolinie Rospudy i jej dopływach, osady najni ższego tarasu zalewowego to w wi ększo ści torfy, namuły i piasek. Surowce mineralne Zasoby surowców minera lnych w gminie Bakałarzewo s ą do ść ubogie. Jedynie zło ża piasku i pospółki nadaj ą si ę do eksploatacji, cho ć pozyskiwany surowiec nie pokrywa w cało ści potrzeb gminy, która wykorzystuje go w budownictwie oraz do remontów nawierzchni dróg gminnych. Jako ść zalegaj ącego tu kruszywa nie jest najlepsza. Najwi ększe pod wzgl ędem powierzchni zło ża piasku na terenie gminy znajduj ą si ę w Kotowinie (1 ha - udokumentowane), a pospółki w Skazdubie Starym (1.2 ha - nieudokumentowane) i Klonowej Górze (1.5 ha - nieudokumentowane). Powierzchnia pozostałych złó ż wpisanych do rejestru w Wydziale Ochrony Środowiska UW w Suwałkach nie przekracza 0.3 ha., w wi ększo ści s ą to zło ża nieudokumentowane. Wydobycie gliny, iłu, gyti, torfu jest nieopłacalne ze wzgl ędu na znikom ą ilo ść tych surowców w gminie. Wody powierzchniowe Sie ć wód powierzchniowych w gminie Bakałarzewo jest bardzo silnie rozbudowana, co uwarunkowane jest urozmaiconym, polodowcowym charakterem rze źby terenu oraz buduj ącymi go osadami. Gmina poło żona jest w dorzeczu Rospudy, która wraz ze swoimi głównymi dopływami Malinówk ą Czerwonk ą i Szczeberk ą oraz dziesi ątkami innych odprowadza wody powierzchniowe w kierunku południowo-wschodnim. Rospuda. Rospuda. płynie z północnego-zachodu na południowy -wschód. Spadek rzeki na odcinku gminy Bakałarzewo długo ści 13.2 m wynosi 13.7 m. Na swojej trasie przepływa ona przez jeziora Garba ś (le żą ce w cało ści na terenie gminy Filipów), Gł ębokie, Sumowo, Okr ągłe i Bolesty (le ży w cało ści na terenie gminy Filipów ) . P r z e p ł y w wód w Rospudzie jest wyrównany w ci ągu całego roku, a pr ędko ść płyni ęcia wody (pomi ędzy jeziorami) znaczna. Oprócz jezior poło żonych na szlaku Rospudy w gminie Bakałarzewo znajduj ą si ę liczne naturalne zbiorniki śródpolne i śródle śne. Najwi ększymi s ą jeziora Siekierowo, Karasiewo, Skazdubek i Grabie ńszczyzna. Mniejsze stanowi ące przewa żnie fragmenty lekko zabagnionych obni żeń rozsiane s ą po terenie całej gminy. Jezioro Okr ągłe. Konfiguracja terenu sprawia, i ż pomi ędzy wzniesieniami, garbami i pagórkami tworz ą si ę niewielkie dolinki odwadniaj ące ten obszar ich ilo ść , szczególnie we wschodniej cz ęś ci gminy jest bardzo du ża. Wody podziemne Gł ęboko ść zalegania poziomów wodono śnych uzale żniona jest od morfologii terenu. U żytkowy I poziom wodono śny wyst ępuje na powierzchniach wysoczyznowych na ró żnych gł ęboko ściach od 30 m p.p.t. we wschodniej cz ęś ci gminy do 100 m p.p.t. na zachodzie. Na terenie sandru Rospudy poziom ten zalega na gł ęboko ści 10-30 m p.p.t. Jest on w cało ści izolowany od powierzchni utworami słabo- i półprzepuszczalnymi. Kierunek spływu wód podziemnych odbywa si ę ku dolinie Rospudy. W gminie nie wyst ępuj ą obszary źródliskowe wód podziemnych oraz samowypływy. Warunki klimatyczne Gmina Bakałarzewo poło żona jest w jednej z najzimniejszych dzielnic klimatycznych Polski. Charakteryzuje si ę ona wydłu żonym okresem zimowym i obni żon ą ilo ści ą opadów. Warunki klimatyczne, które tu panuj ą cechuje du ża Wiosenne roztopy. ilo ść dni mro źnych, z temperatur ą poni żej 10°C (około 66 w roku) i dni gor ących, z temperatur ą powy żej 25 °C (około 25 w roku). Liczba dni z przymrozkami si ęga 137 w roku. Okres wegetacyjny trwa tu około 200 dni, czyli ponad 3 tygodnie krócej ni ż w zachodniej cz ęś ci kraju. Opady atmosferyczne mieszcz ą si ę w przedziale 500-600 mm. Najwi ększa ich ilo ść spa da w lipcu, sierpniu i wrze śniu, najmniej za ś w styczniu, lutym i marcu. Pokrywa śnie żna utrzymuje si ę średnio przez około 100 dni w roku, jej grubo ść dochodzi do około 30 cm. Gleby Cały omawiany obszar zbudowany jest z piasków, żwirów, lekkich glin moreno wych oraz torfów i utworów torfiastych. Na istniej ących osadach wytworzyły si ę głównie gleby: • bielicowe i rdzawe - na piaskach i żwirach, • brunatne - na glinach moreny dennej, • gleby torfowe, silnie oglejone - na torfach, glinach i iłach usytuowanych główni e w dolinach bezodpływowych. Pod wzgl ędem przydatno ści rolniczej i wła ściwo ści agrochemicznych w śród gleb gminy Bakałarzewo wyró żniono nast ępuj ące kompleksy glebowo-rolnicze: • Kompleks pszenny dobry wyodr ębniono w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy, zajmuje on około 20% powierzchni. S ą to głównie gleby brunatne Illb i IVa klasy bonitacyjnej. • Kompleks żytni bardzo dobry wyodr ębniono we wschodniej, wysoczyznowej cz ęś ci gminy, zajmuje on ponad 40% jej powierzchni. Wyst ępuj ą tu przewa żnie gleby bielicowe i brunatne. • Kompleks żytni bardzo słaby wyst ępuje w środkowej cz ęś ci gminy na obszarze sandru Rospudy, zajmuje on blisko 40% jej powierzchni. Stanowi ą go głównie gleby rdzawe i bielicowe VI klasy bonitacyjnej. Szata ro ślinna Zró żnicowanie flory styczne gminy Baka łarzewo uwarunkowane jest głównie morfologi ą stosunkami wodnymi, glebowymi oraz działalno ści ą człowieka. Bakałarzewo. Jezioro Sumowo. Szata ro ślinna na wysoczy źnie morenowej została w cało ści przekształcona przez człowieka i zmieniona na pola uprawne lub pastwiska. Na gruntach odłogowanych obserwujemy du ży udział gatunków synantropijnych. Potencjaln ą ro ślinno ści ą naturaln ą s ą tutaj zbiorowiska lasu gr ądowego lub mieszanego. Zagł ębienia terenu poło żone na wysoczyznach s ą miejscem wyst ępowania zbiorowisk torfowiskowych. Dominuje tu ro ślinno ść typowa dla torfowisk wysokich mech torfowiec, ró żne gatunki turzyc, wełnianek i krzewinek. Zbiorowiska te w miar ę post ępuj ącej sukcesji przekształcaj ą si ę w bór bagienny. Najcenniejszym pod wzgl ędem bioró żnorodno ści obszarem jest dolina Rospudy. Znajduj ą si ę tu jedyne w gminie wi ększe powierzchnie le śne, b ędące pozostało ści ą borów sosnowo-świerkowych porastaj ących gleby sandru Rospudy. Flor ę le śną urozmaica tak że ro ślinno ść torfowisk przej ściowych porastaj ąca małe bezodpływowe, dystroficzne jeziora o zarastaj ących brzegach. Jezioro Siekierowo. Brzegi wi ększych jezior i starorzecza porasta ro ślinno ść wodna i wodno- błotna. Formy ochrony przyrody Bakałarzewo jest jedn ą z najubo ższych gmin w województwie w przestrzenne formy ochrony przyrody, szczególnie te o wy ższej randze. Około 1/3 powierzchni gminy poło żonej wzdłu ż doliny Rospudy znajduje si ę w strefie obszarze chronionego krajobrazu. Dodatkowo t ą form ą ochrony obj ęty jest północno-wschodni kraniec gminy wokół jeziora Grabie ńszczyzna. Oprócz tego gmina obj ęła ochron ą: • użytki ekologiczne 1. Zu śnia ńskie bagno 2. Bagno Błota nad rzek ą Szczeberk ą 3. Bakałarzewskie bagno 4. Torfowe bagno 5. Łęg przystrumykowy nad rzek ą Skazdubiank ą 6.