GRAD ZAGREB Gradski ured za zdravstvo, rad, socijalnu zaštitu i branitelje Vodič za starije građane grada Zagreba GRAD ZAGREB Gradski ured za zdravstvo, rad, socijalnu zaštitu i branitelje VODIČ ZA STARIJE GRAĐANE GRADA ZAGREBA ZA STARIJE GRAĐANE VODIČ Zagreb, 2009. Nakladnik: GRAD ZAGREB Gradski ured za zdravstvo, rad, socijalnu zaštitu i branitelje Glavni urednici: dr. Zvonimir Šostar mr. Višnja Fortuna Uredništvo: Romana Galić Ljiljana Vrbić Andreja Ninić Suradnici: Ljiljana Petrović Vesna Helfrih Sanja Ožić Marica Bačurin Ivana Teskera Antonija Bobić Mario Jambrečić Ana Vodanović-Kosić Oblikovanje, priprema i kartografija: Intergrafika TTŽ d.o.o., Poduzeće za grafičko-izdavačku djelatnost, tisak, trgovinu na veliko i malo i posredovanje d.o.o., Zagreb, Bistranska 19 Treće dopunjeno i izmjenjeno izdanje Naklada: 10 000 primjeraka CIP zapis dostupan u računalnom katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 702595 3 Poštovani sugrađani, Potaknuti Vašom neiscrpnom životnom ener- gijom te osluškujući Vaše potrebe odlučili smo izdati treće izdanje Vodiča za starije građane grada Zagreba. Današnji način života te proces globalizacije koji izaziva različite promjene u društvu dovodi do sve većeg otuđenja ljudi i socijalne izoliranosti čemu su posebice izložene osobe starije životne dobi kao jedna od najranjivijih skupina društva. Međutim, naša iskustva potvrđuju kako je starija dob i razdoblje života u kojem do izražaja dolaze interesi za koje u radno aktivnoj dobi većina nije imala vremena ili mogućnosti realizirati. Svakom novom publikacijom tražimo odgovore na Vaše potrebe kako bi i nadolazećim generacijama utrli put u spoznavanju bitnog. Prilikom izrade Vodiča glavna vodilja bila nam je informacije učiniti dostupnima i korisnima. Ova publikacija pripada Vama čija mudrost i iskustvo proizlaze iz prošlosti koju ste gradili, sadašnjosti koju stvarate i budućnosti koju ostavljate djeci i unucima, a to je dragi sugrađani nepresušni izvor života i energije. GRADONAČELNIK GRADA ZAGREBA Milan Bandić „Svi ćemo jednom ostarjeti, smiriti se – i saznat ćemo što je bitno.“ N. Renvald 5 SADRŽAJ NAČELA UJEDINJENIH NARODA O SKRBI ZA STARIJE LJUDE .......9 1. SOCIJALNA ZAŠTITA ..................................................... 13 1.1. Ministarstvo zdravstva i socijalne skrbi ................................ 13 Uprava za socijalnu skrb ................................................... 13 1.2. Ministarstvo obitelji, branitelja i međugeneracijske solidarnosti Uprava za međugeneracijsku solidarnost ............................ 13 1.3. Obiteljski centar grada Zagreba ......................................... 14 1.4. Centar za socijalnu skrb Zagreb ........................................ 14 1.5. Gradski ured za zdravstvo, rad, socijalnu zaštitu i branitelje . 20 Sektor za socijalnu zaštitu ................................................. 20 Odjel za socijalnu skrb .............................................. 20 Odjel socijalne zaštite ............................................... 29 Odsjek za socijalne i socijalno-zdravstvene ustanove .......................................................... 29 Odsjek za socijalnu zaštitu i planiranje ................ 36 Sektor za branitelje, obitelj i rad ........................................ 37 Odjel za branitelje..................................................... 37 Odjel za obitelj i stradalnike rata ................................ 38 Odjel za zaštitu osoba s invaliditetom ................................. 40 1.6. Domovi za starije i nemoćne osobe .................................... 40 1.7. Ustanova „Dobri dom“ Grada Zagreba ................................ 47 1.8. Dom za psihički bolesne odrasle osobe Zagreb ................... 48 1.9. Centar za pomoć i njegu u kući .......................................... 48 2. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ............................................... 53 2.1. Ministarstvo zdravstva i socijalne skrbi ................................ 57 Uprava za medicinske poslove ........................................... 57 2.2. Hrvatski zavod za zdravstveno osiguranje ........................... 58 2.3. Gradski ured za zdravstvo, rad, socijalnu zaštitu i branitelje . 62 Sektor za zdravstvo .......................................................... 62 2.4. Zavod za javno zdravstvo “Dr. Andrija Štampar” ................. 63 6 Centar za gerontologiju ..................................................... 63 2.5. Zdravstvene ustanove ....................................................... 64 Dom zdravlja Grada Zagreba ............................................. 64 Ustanova za hitnu medicinsku pomoć ................................. 64 Opća bolnica Sv. Duh ........................................................ 64 Poliklinike ......................................................................... 64 Specijalne bolnice ............................................................. 65 Kliničke zdravstvene ustanove ........................................... 66 Gradska ljekarna Zagreb ................................................... 67 3. MIROVINSKO OSIGURANJE ......................................... 71 3.1. Hrvatski zavod za mirovinsko osiguranje ............................. 81 4. ORGANIZACIJE CIVILNOG DRUŠTVA ZA POMOĆ STARIJIM OSOBAMA ................................................. 85 4.1. Udruge za pomoć starijim osobama .................................... 85 4.2. Udruge umirovljenika ........................................................ 87 Matica hrvatskih umirovljenika grada Zagreba ..................... 87 Sindikat umirovljenika Hrvatske ......................................... 89 4.3. Gradsko društvo Crvenog križa Zagreb ................................ 91 4.4. Caritas zagrebačke nadbiskupije ......................................... 92 4.5. Zaklade ............................................................................ 94 Zaklada Zajednički put ...................................................... 94 Zaklada Biskup Josip Lang ................................................. 95 Zaklada Simbex ................................................................ 96 5. KULTURA, OBRAZOVANJE I SPORT ZA STARIJE OSOBE .......99 5.1.Kultura .............................................................................. 99 Kazališta .......................................................................... 99 Kina .............................................................................. 100 Koncertne dvorane ......................................................... 101 Muzeji ........................................................................... 101 Galerije .......................................................................... 104 7 Knjižnice ........................................................................ 107 5.2. Obrazovanje za starije osobe .......................................... 108 Pučko otvoreno učilište Zagreb ........................................ 108 5.3. Sport za starije osobe...................................................... 111 6. KORISNE INFORMACIJE ............................................. 117 Važniji telefonski brojevi ......................................................... 117 Informacije .................................................................... 117 Komunalne službe .......................................................... 118 Proizvođači opreme i pomagala za starije osobe i osobe s invaliditetom ...................................................... 118 Prilagođeni prijevoz za osobe s invaliditetom .................... 119 Popis tramvajskih i autobusnih linija ................................. 120 7. SAVJETI I PREPORUKE ........................................... 127 1. Osnove o starenju i starosti ......................................... 130 1.a) Primarna, sekundarna i tercijarna prevencija za starije osobe ........................................................................ 133 1.b) Preporučene zdravstvene mjere za starije osobe pri izlaganju visokim temperaturama ................................................ 136 1.c) Upozorenje najvišeg stupnja rizika za starije osobe radi niskih temperatura ....................................................... 137 1.d) Osam prehrambenih pravila .......................................... 139 2. Prevencija padova i povećanje sigurnosti u domu populacije 65+ ............................................................ 140 3. Vrijeme za slobodno vrijeme – Poticanje, razvijanja i/ili održavanja sposobnosti populacije 65+ ......................... 143 4. Kako održati kognitivne sposobnosti – pamćenje za sva vremena ..................................................................... 147 5. Zašto je potrebno tjelesno vježbanje u starijoj životnoj dobi .............................................................. 152 6. Kako komunicirati sa starijim osobama oštećena vida i sluha ................................................................. 156 7. Pomagala i ergonomska prilagodba pribora za provedbu aktivnosti svakodnevnog života ..................................... 160 8 8. Visoki krvni tlak (hipertenzija) ......................................... 167 9. Što je ulkusna bolest? ..................................................... 173 10. Šećerna bolest .............................................................. 175 11. Alzheimerova bolest........................................................ 179 12. Dekubitus i značenje prehrane u liječenju ....................... 181 13. Uvjeti za izdavanje znaka pristupačnosti .........................