podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie redakcja naukowa Violetta Tanaś PODKULTURY POPKULTURY W ZGLOBALIZOWANYM ŚWIECIE Redakcja naukowa Violetta Tanaś Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu Łódź, 2020 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ RECENZENT dr hab. Wojciech Welskop, prof. WSBiNoZ OPRACOWANIE REDAKCYJNE dr Violetta Tanaś REDAKCJA TECHNICZNA dr Violetta Tanaś REDAKCJA JĘZYKOWA mgr Agnieszka Stasiak ISBN 978-83-949948-2-2 Wersja elektroniczna © Copyright by Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu, Łódź, 2020 Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu, ul. Piotrkowska 278, 90-361 Łódź 2 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ SPIS TREŚCI WSTĘP …………………………………………………………………………... ADRIANA BRENDA-MAŃKOWSKA Parodia, pogarda, paradoks – różne podejścia do kultury PRL-u w pro- zie Andrzeja Pilipiuka................................................................................. 7 MARZENA DOBOSZ Kultura transparencji na portalach społecznościowych – gdzie znajdują się granice prywatności?……….…………………………………………….…. 17 ANDRZEJ DOROBEK Od subkulturowej peryferyjności po globalny komercjalizm: wiraże kontrkultury hipisowskiej………………………………….……………...…… 25 MAŁGORZATA GRABOWSKA Wizerunek subkultury ,,EMO’’ na przykładzie wychowanki z Młodzie- żowego Ośrodka Wychowawczego…………………….………………………. 35 AGNIESZKA GUTOWSKA-WYKA, MICHAŁ WYKA (Pop)kultury żywienia w zglobalizowanym świecie………………………… 43 SANDRA HABRYCH Ciemniejsze oblicze bohatera powieści E. L. James, Christiana Greya. O cienkiej granicy między przyjemnością a bólem………………………..… 53 MAŁGORZATA JAGODZIŃSKA, ANNA STRUMIŃSKA-DOKTÓR Wykorzystanie pedagogiki kultury popularnej we współczesnej praktyce szkolnej……………………………………………………………………………. 61 MARIA JANUSZEWSKA-WARYCH Kontestacja populistyczna jako forma współczesnej podkultury politycznej………...………………………………………………………………. 73 MONIKA NATALIA KACZMARCZYK Mowa Nienawiści. Interdyscyplinarne ujęcie problemu przemocy i agresji……………………….…………………………………………………… 85 3 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ KATARZYNA KOWALIK-PALUCH Między kulturą aromatyzacji a naturą - zależności, różnice i zbieżności 95 HANNA KĄDZIOŁKA-SABANTY Dylematy długowieczności a potrzeby współczesnych organizacji……..… 105 MARTA MIŁOŃ, LIGIA TUSZYŃSKA Ekorodzicielstwo – znaczenie ekologicznego wychowania dzieci dla zrównoważonego rozwoju na świecie…………………………………………. 113 SYLWIA POLCYN Nowe media w kulturze popularnej jako czynnik stresogenny w życiu współczesnego dziecka….………………………………………………………. 123 ANNA MARIA SIERECKA Działania wolontariackie w kulturze.......................................................... 133 AGNIESZKA STASIAK Kultura LGBTQ w przestrzeni społecznej…………………………………… 141 AGNIESZKA STASIAK Sponsoring jako forma prostytucji kobiecej we współczesnej kulturze…... 153 PAULINA STĘPIEŃ Pop-kultura w relacjach interpersonalnych. „Real Doll” jako substytut bliskości i miłości? Wstęp do problematyki relacji na przykładzie Ja- ponii i Stanów Zjednoczonych……………………………..........................… 163 4 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ Wstęp Kultura popularna jest zjawiskiem wszechobecnym i szerokim, wyraża się w różnorodności form a zarazem jest zróżnicowana wewnętrznie. W rozważa- niach na temat popkultury pojawia się stwierdzenie, iż nie uda się przedsta- wić jej pełnego obrazu, a jedyne sporządzany na nowo jej sytuacyjny szkic. Ba- daczom brakuje pewności, czy mamy do czynienia ze zjawiskiem na tyle od- miennym, by można było ukazać wyraźną granicę między popkulturą a innym rodzajem kultury czy typem ludzkiej działalności. Kultura popularna dominuje naszą przestrzeń, a zarazem jest narzędziem do jej manifestowania przez uczestników życia społecznego. Jej uniwersalność i wszechobecność stają się, więc jedynym powszechnie zrozumiałym językiem porozumiewania się jednostek, a jej reguły obowiązują we wszystkich sferach życia. Celem niniejszej publikacji jest ukazanie fenomenu popkultury w różno- rodnych odsłonach w kontekście jej społecznego funkcjonowania. Autorzy zwracają uwagę na teksty literackie, które ukazują granicę między przyjemnością a bólem oraz przedstawiają elementy repetycji kultury. Ukaza- na w publikacji jest także kultura transparencji, podkultura populizmu oraz tekst o mowie nienawiści, znajdziemy również opisane zjawisko ruchu hipi- sowskiego i subkultura Emo. Postępująca technologizacja pozostawia coraz mniej przestrzeni na ludz- kość, niedoskonałość, omylność i niepowodzenia, autorka kolejnego artykułu wskazuje, iż kroczymy ku symbiozie „świata ludzkiego” ze światem technolo- gii, czego skutkiem jest chociażby zawieranie relacji z przedmiotami nieoży- wionymi, jak Real Doll. W publikacji odnajdziemy także artykuł o swego rodzaju (pop)kulturze ży- wienia w zglobalizowanym świecie oraz o kulturze aromatyzacji, która do nie- dawna pomijana w opracowaniach, dziś coraz szerzej opisywana jest przez teoretyków i praktyków, dla których zapach jest jednym z narzędzi poznawa- nia otaczającej rzeczywistości oraz nadawania jej indywidualnych znaczeń i sensów. Kolejne teksty opracowania odnoszą się do wychowania, gdyż kultura popu- larna może także stanowić płaszczyznę działania pedagogicznego i jak ważne jest znaczenie ekologicznego wychowania dzieci dla zrównoważonego rozwoju. W artykułach przeczytamy także o tym jak zmienia się postrzeganie staro- ści, gdyż długowieczność zmienia swój wymiar, bowiem coraz częściej w kultu- rze popularnej prezentowany jest wizerunek osoby starszej, w pełni aktywnej, uczestniczącej w życiu społecznym, natomiast wolontariat w kulturze jest za- równo formą aktywności, jak również zespołem wartości, który pozwala poczuć pełnienie misji. 5 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ Nie zabraknie również rozważań na temat kultury LGBTQ w ponowocze- snym świecie, która stanowi istotny element w przestrzeni społecznej oraz na temat sponsoringu, jako nowej formie prostytucji. Violetta Tanaś 6 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ ADRIANA BRENDA-MAŃKOWSKA Wydział Polonistyki, Uniwersytetu Warszawskiego Parodia, pogarda, paradoks – różne podejścia do kultury PRL-u w prozie Andrzeja Pilipiuka Andrzej Pilipiuk to urodzony w 1974 r. polski pisarz i publicysta, z wy- kształcenia archeolog, autor wielu opowiadań i powieści, głównie fantastycz- nych. Wiele z nich nosi cechy utworów historycznych, o tematyce wahającej się od bardzo lekkich do najzupełniej poważnych. Jednak głównie znany jest z humorystycznego cyklu o egzorcyście-amatorze Jakubie Wędrowyczu. W swoich tekstach wielokrotnie umieszcza motywy związane z epoką PRL-u, która stanowiła tło jego dzieciństwa i młodości. Można w nich odnaleźć różne ujęcia tego tematu. Ich dominanta przesuwa się analogicznie, w zależności od zabarwienia utworu, jednak ocena ustroju komunistycznego jest nie- odmiennie negatywna. W jego wywodzie autobiograficznym odnaleźć można opisy nacechowane pogardą i skrajną niechęcią. W utworach komediowych wielokrotnie posługuje się pastiszem i parodią, nierzadko nie tylko ukazując nonsensy ustroju, lecz doprowadzając je do kompletnego absurdu, i zestawiając z motywami, również współczesnej, kultury popularnej. Ponieważ Pilipiuk często wykorzystuje mo- tyw podróży w czasie, alternatywnych uniwersów i linii wydarzeń, również za- gadnienia związane z komunizmem w jego opowiadaniach bywają przedmio- tem takich paradoksalnych rozważań. Nawet w przypadku gdy bohaterowie nie są związani z PRL-em, często jego tematyka wypływa chociażby w warstwie używanych przez nich sformułowań i frazeologizmów. Tak szero- kie spektrum przedstawień jednego tematu jest szczególnie interesujące ze względu intertekstualną sieć aluzji, popkulturowych dygresji i historycznych ciekawostek, które autor zamieszcza w każdej z używanych konwencji. Ponad- to bardzo negatywna, pozbawiona wszelkiej nostalgii ocena czasów młodości kontrastuje w nich z osobistymi fascynacjami ówczesnymi krajami skandy- nawskimi. Przyczyny tego przeniesienia przedstawione są w kolejnych czę- ściach tekstu. 7 V. Tanaś (red.), Podkultury popkultury w zglobalizowanym świecie ________________________________________________________________________________________ Szwecja, czyli paczki z obcej cywilizacji W Raporcie z Północy Andrzej Pilipiuk opisuje swoje dzieciństwo w epoce PRL-u. Wbrew tendencji do idealizowania przez twórców czasów młodości, niezależnie od tego w jak ciężkich warunkach przyszło im dorastać, nie sposób znaleźć w jego obrazie sentymentu. O tendencji tej pisze np. Marcin Rychlew- ski, opisując nostalgiczną modę na PRL: „Z czego to wynika? Z całą pewnością nie z tęsknoty za opresyjnym systemem i reglamentacją towarów (pamięć zresztą, jak wiadomo, bywa krótka i wybiórcza). Dla czterdziesto- i pięćdziesięciolatków jest to raczej rodzaj nostalgii za młodością, którą zawsze nieco się koloryzuje niezależnie od okoliczności, w których przyszło ją przeży- wać” (Rychlewski, 2006: 9). U