UNIVERZITET U BEOGRADU FILOLOŠKI FAKULTET Ana Ž. Đorđević BILINGVALNA NASTAVA NA SRPSKOM I NEMAČKOM JEZIKU NA PRIMERU PRVE NIŠKE GIMNAZIJE „STEVAN SREMAC” doktorska disertacija Beograd, 2021. UNIVERSITY OF BELGRADE FACULTY OF PHILOLOGY Ana Ž. Đorđević BIlingual Classes IN SERBIAN ANd GERMAN IN “Stevan Sremac“, ThE First GRAMMAR SChOOl of Niš Doctoral Dissertation Belgrade, 2021 УНИВЕРСИТЕТ В БЕЛГРАДЕ ФИЛОЛОГИЧЕСКИЙ ФАКУЛЬТЕТ Aна Ж. Ђорђевич Билингвальное оБучение на серБском и немецком языках на примере первой нишской гимназии “стеван сремац” Докторская диссертация Белград, 2021. Komentor: Prof. dr Olivera Durbaba, redovni profesor, Univerzitet u Beogrаdu, Filološki fаkultet Komentor: Prof. dr Saša Jazbec, vanredni profesor, Univerzitet u Mariboru, Filozofski fakultet Članovi komisije: Datum odbrane: Posebna zahvalnost mentorkama, prof. dr Oliveri Durbabi i prof. dr Saši Jazbec. „Jezik je hranitelj naroda. Dokle god živi jezik, dokle ga ljubimo i počitujemo, njim govorimo i pišemo, pročišćavamo, dotle živi i narod, može se među sobom razumjevati i umno sjedinjavati, ne preliva se u drugi, ne propada” (Vuk Stefanović Karadžić, u Đurić, 1964: 21). BILINGVALNA NASTAVA NA SPRSKOM I NEMAČKOM JEZIKU NA PRIMERU PRVE NIŠKE GIMNAZIJE „STEVAN SREMAC” Rezime: ” U ovom radu analizira se model bilingvalne nastave na srpskom i nemačkom jeziku, koji se- primenjuje u Prvoj niškoj gimnaziji „Stevan Sremac . Na osnovu rezultata prikupljenih nakon terenskog istraživanja,1 predstavljaju se aktuelni problemi i izazovi sa kojima se škola, nastav- nici i učenici susreću u radu. Pored teorijskog okvira bilingvalne nastave, doktorska teza obuhvata аnаlizu rezultаtа te stirаnjа receptivnih jezičkih veštinа (rаzumevаnje pisanog teksta) nа primerimа DSD testova za nivo znanja A2/B1, kаo i stručnih tekstovа iz srpskog jezika i književnosti, istorije, muzičke i likovne kulture. Testirani su učenici Prve niške gimnаzije koji usvajaju nemački jezik u okviru bilingvalne nastave (eksperimentalna grupa), dok su kontrolnu grupu činili učenici koji prate nastavu nemačkog jezika po tradicionalnom školskom programu, kao i učenici filološkog smera,- koji nastavu nemačkog jezika takođe pohađaju po tradicionalnom školskom programu, ali sa povećanim fondom časova. Najbolje rezultate na testiranju postigli su učenici bilingvalnog sme ra, što je i dokazano empirijski, deskriptivnom i kvalitativno-kvantitativnom analizom. U okviru doktorske teze, proučavaju se i efekti primene bilingvalne nastave nemačkog- jezika na personalne karakteristike učenika. Teza obuhvata i povezanost upotrebe interneta, televizije, aplikacija i igara na nemačkom jeziku sa rezultatima iz nemačkog jezika učenika bi lingvalnog, filološkog i društveno-jezičkog smera. Rezultati istraživanja su potvrdili povezanost- personalnih karakteristika učenika sa njihovim postignutim rezultatima iz nemačkog jezika. Pozitivan efekat dala je primena ovih dodatnih metoda za učenje jezika nezavisno od obrazov nog smera učenika. Ključne reči: - Naučna oblast: bilingvalna nastava, CLIL(iG), DSD testovi, nemački kao strani jezik, testira nje, jezičke receptivne veštine, kompetencije BICS i CALP, kritička analiza, preporuke Uža naučna oblast: Primenjena lingvistika (Metodika nastave) UDK broj: Metodika nastave nemačkog jezika 1 Termini izraženi u gramatičkom muškom rodu podrazumevaju prirodni muški i ženski rod lica na koja se odnose. BILINGUAL CLASSES IN SERBIAN AND GERMAN IN “STEVAN SREMAC“, ThE FIRST GRAMMAR SChOOL OF NIŠ Abstract: This paper analyses the model of bilingual teaching in Serbian and German, applied at “Stevan Sremac”, the First Grammar School of Niš. The current issues and challenges faced by the teachers and students of the school12 during their work are presented on the basis of the results collected after the field research. In addition to the theoretical framework of bilingual teaching, the doctoral thesis includes the analysis of the results of assessing receptive language skills (reading comprehension) on- the examples of DSD tests for the A2/B1 knowledge level, as well as professional texts in the fields of literature, history, music and art. The testing involved the students of the First Gram mar School of Niš who learn German as part of their bilingual classes (experimental group), while the control group consisted of students who attend German language classes according to the traditional curriculum, as well as students of the philology class, who also attend German language classes according to the traditional curriculum, but with a greater number of classes. The best test results were achieved by the bilingual students. This was proven empirically, and- by employing a descriptive and qualitative-quantitative analysis. The effects of the implementation of bilingual teaching of the German language on the per thesonal German characteristics language of and students the German are also language studied testin the results doctoral realized thesis. by In the addition, students the of thesis bilin- includes the connection between the use of the Internet, television, applications and games in results.gual, philological and social science and language classes. The results of the research confirmed the connection between the personal abilities of the students and their German language test The use of the Internet, watching television, using applications and games in German, as well as learning the language outside of the students’ class, yielded a positive effect. Keywords Scientific field: bilingual: teaching, CLIL(iG), DSD tests, German as a foreign language, testing, language receptive skills, BICS and CALP competencies, critical analysis, recommendations Narrow scientific field Applied linguistics (teaching methodology) UDC number: : Methodology of teaching German 2 1 The terms expressed in the grammatical masculine gender imply the natural masculine and feminine gender of the person to whom they refer. SADRŽAJ I. UVOD ................................................................................................................................................................. 1 II. TEORIJSKII.1. Koncept PRISTUP rada i tok PROBLEMUistraživanja ........................................................................................................................................................................................................... 2 65 II.1. Jezička obrazovna politika Evropske unije ............................................................................. Gesamtsprachencurriculum 7 II.1.1. Zajednički evropski okvir ..................................................................................................... 6 8 II.1.2. Opšti jezički kurikulum ( ) ............................................. II.1.3. Nastava stranih jezika na nivou EU .................................................................................. II.1.4. Mesto CLIL nastave u jezičkoj obrazovnoj politici EU .............................................. 9 II.1.5. Podržavanje učenja nemačkog jezika u inostranstvu ............................................... 10 II.1.6. Kurikularni okvir za nemački kao strani jezik u inostranom školstvu ............. 15 II.1.7. Jezička obrazovna politika Republike Srbije ................................................................ 16 II.1.7.1. Obrazovanje nastavnika stranih jezika u Srbiji ....................................................... 23 II.1.7.2. Stručno usavršavanje nastavnika stranih jezika u Srbiji ..................................... 24 II.2. Tove Skutnab-Kangas o bilingvalnom obrazovanju ............................................................ 26 II.2.1. Bilingvalna nastava (BN) ...................................................................................................... 27 II.2.2. CLIL ................................................................................................................................................ 29 II.2.2.1. CLILiG ........................................................................................................................................ 30 II.2.3. Bilingvalna nastava u SR Nemačkoj ................................................................................. 31 II.2.4. Bilingvalna nastava u Srbiji ................................................................................................. 41 II.3. CLILiG u svetu ..................................................................................................................................... 43 II.3.1. CLILiG u Francuskoj ................................................................................................................ 43 II.3.2. CLILiG u Rusiji ........................................................................................................................... 44 II.3.3. CLILiG u Italiji ............................................................................................................................ 44 II.3.4. CLILiG u Bugarskoj .................................................................................................................. 46 II.3.5. CLILiG u Australiji .................................................................................................................... 47 II.3.6. CLILiG u Švajcarskoj ................................................................................................................ 48 II.3.7. CLILiG u Mađarskoj ................................................................................................................. 50 II.3.8. CLILiG