nr 1/2017 (13) s o c i a l s p a c e j o u r n a l . e u Rzeszów 2017 Obowi¹zkiem uczonego jest niepos³uszeñstwo myœlenia Disobedience of thought is the scholar’s duty Stanis³aw Ossowski pó³rocznik nr 1/2017 (13) semi-annual Rzeszów s o c i a l s p a c e j o u r n a l . e u Rada Programowa (w kolejnoœci chronologicznej) Editorial Board (chronological order) Bohdan Ja³owiecki, Kazimiera Wódz, Janusz Mucha, Ewa Malinowska, Hermanus S. Geyer, Marek S. Szczepañski, Siniša Maleševiæ, Jurij Miedwiedkow, Zygmunt Bauman, Michael Gentile, Frank Eckardt, Horacio Capel, Alcida Rita Ramos, Andrzej Sadowski, John Eyles, John Eade, Maroš Finka, Wilson Trajano Filho, Zenonas Norkus, Anna Karwiñska, Zlatko Skrbiš, Ronan Paddison, Ian Woodward, Laura Verdi, Henrietta Nagy, Agnieszka Kolasa-Nowak, Larry Ray. Redakcja Editors Redaktor Naczelny Editor-in-Chief Redaktorzy Tematyczni Subject Editors Zbigniew Rykiel Barbara Lubicz-Miszewska Steve Matthewman Sekretarze Redakcji Managing Editors Katarzyna Kajdanek Dominik Porczyñski Jaros³aw Kinal Monika Gruba Marcin Lustofin Mariola Kinal Ewa Lipiñska Redaktor Statystyczny Statistical Editors Agata Sulikowska-Dejena Jerzy Michno Redaktor Jêzykowy Language Editor Steve Matthewman Redaktorzy Techniczni Technical Editors Hubert Kawalec Rafa³ Waœko Moderator Forum Forum Moderator Wojciech P¹czek Tomasz Ziembicki Siedziba Redakcji Registered Seat of the Editors Zak³ad Socjologii Department of Sociology Zbiorowoœci Terytorialnych of Territorial Collectivities Instytut Socjologii Institute of Sociology Uniwersytet Rzeszowski Rzeszów University al. Rejtana 16C al. Rejtana 16C 35-959 Rzeszów 35-959 Rzeszów Polska Poland Wydawca Publisher 35 - 959 Rzeszów, al. Rejtana 16C www.stowarzyszenie.rzeszow.pl [email protected] s o c i a l s p a c e j o u r n a l . e u SPIS TREŚCI nr 1/2016 (11) Contents Od Redaktora Editioral Śmieszność semiperyferii SPIS- Zbigniew TREŚCI Rykiel nr 1/20171/2016 (13)(11) 7 Contents The ridicule of semi-peripheries - Zbigniew Rykiel 18 OdAr tykRedaktorauły ArticlesEditioral Class,ŚmiesznośćSemiperyferie neoliberalism semiperyferii jako muzeum and New Zealand -– BruceZbigniew Zbigniew Curtis Rykiel Rykiel 31117 TheSemi-peripheries ridiculepresence of of semi-peripheries things: as a museum a study of the lego brick - and– Zbigniew Zbigniew the medication Rykiel Rykiel box as participants in peoples' lives 1822 - Inger Beate Larsen, Else Cathrine Melhuus 54 Artykuły Articles Okupacja przestrzeni publicznej jako taktyka współczesnych ruchów protestu Class,Brexit neoliberalismand Scotland: towardsand New a Zealandpolitical geography perspective - Jarosław Chodak 74 -– Bruce Ronan Curtis Paddison, Norman Rae 3135 Język w przestrzeni internetu TheDo national presence identities of things: exist? a study of the lego brick - Anna Panek 102 and– Siniša the Maleševićmedication box as participants in peoples' lives 49 -Stereotypy, Inger Beate manipulacjaLarsen, Else Cathrinei głupota Melhuus jako elementy narracji medialnej 54 iCultural naukowej intelligence: o przestrzeni key wyborczej influences Polski Okupacja przestrzeni publicznej -– Zbigniew Judit Garamvölgyi, Rykiel Ildikó Rudnák 12764 jako taktyka współczesnych ruchów protestu - Jarosław Chodak 74 TTheury ssocio-politicaltyka etniczna a importance tur ystyka se nofty blackoutsmentalna in South Africa -– M Alasdairarek Mo tNeilsonyka 15679 Język w przestrzeni internetu - Anna Panek 102 EsejeTożsamość recenzyjne przestrzennaReviev w badaniu Essays przestrzeni miejskiej. Stereotypy,Przykład gdańskiej manipulacja dzielnicy i głupota Oliwa jako elementy narracji medialnej iPami– naukowejAdamęć spo Kosznicki łoeczna przestrzeni i przestrze wyborczejń miejska Polski – przypadek Poznania 94 - ZbigniewAdam Kosznicki Rykiel 127181 R Tecenzjeurystyka e tksiążekniczna a turyBookstyka sreviewsentymentalna - Marek Motyka 156 ZamknięteSpołeczny wymiardrzwi Europy kryzysu – Ireneusz Wojaczek 113 Eseje- Zbigniew recenzyjne Rykiel Reviev Essays 193 PamiSpołeczno-kulturoweęć społeczna i przestrze aspektyń miejskaprzyswajania – przypadek Poznania - i Adam przekształcania Kosznicki przestrzeni 181 - Izabela Pelc 198 Recenzje książek Book reviews E-migranci, czyli sześciomiesięczny detoks od nowych technologii - Iwona Rzeszutek 203 Społeczny wymiar kryzysu - Zbigniew Rykiel 193 Społeczno-kulturowe aspekty przyswajania i przekształcania przestrzeni - Izabela Pelc 198 E-migranci, czyli sześciomiesięczny detoks od nowych technologii - Iwona Rzeszutek 203 Od Redaktora Editorial s o c i a l s p a c e j o u r n a l . e u Semiperyferie jako muzeum Semiperyferie jako muzeum Śmieszność semiperyferii Zbigniew Rykiel [email protected] Zbigniew Rykiel 1. Muzeum Gułagu Jedyne w Rosji muzeum represji stalinowskich, zlokalizowane w Permie na te- [email protected] renie jednego z najbardziej znanych łagrów dla więźniów politycznych, zostało wpi- sane na listę zagranicznych agentów, co oznaczało de facto jego zamknięcie (Szoszyn Nowy Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a przy okazji Pierwszy 2015). W latach osiemdziesiątych XX wieku był to jedyny obóz dla więźniów politycz- Wicepremiernych o zaostrzonym i profesor rygorze socjologii, w całym zabronił Związku wystawiania Radzieckim w teatrze (Cywiński sztuki 2016). autorstwa Obóz noblistki,zamknięto której w 1987 to roku. sztuki nie widział, uległ jednak hałaśliwemu terrorowi grupki ekstremistów,W latach nazywającej dziewięćdziesiątych siebie Krucjatą XX wieku, Różańcową, z inicjatywy która permskiego uznała spektakl oddziału za stowarzyszenia Memoriał i byłych więźniów, powstało w miejscu obozu muzeum – „niekatolicki”. Ta ostatnia sztuki też nie widziała, ale jest przekonana, że jest to jedyne w całej Rosji założone w autentycznym dawnym obozie. „Narracja muzeum pornografiaprzedstawiała i plucie historię na obozu, „wartości jego katolickie”, więźniów, leczcokolwiek także dużo to znaczy, szerszy postanowiła kontekst całego więc działać‘archipelagu zgodnie GUŁag’” z tradycją (Cywiński krucjat 2016). (por. PrzyjeżdżałySałański 2013). tam Minister wycieczki zapowiedział, szkolne oraz że wo nie- będzielontariusze finansował z Europy; z budżetu organizowano publicznego konferencje „pornograficznych” i inne wydarzenia sztuk, edukacyjne. które mu się nie W 2013 roku władze regionalne rozpoczęły dyskusję medialną, w której utrzy- podobają (Smith 2015), i naruszają „powszechnie przyjęte zasady współżycia mywano, że muzeum przedstawia stronniczy punkt widzenia, gdyż opiera się jedynie społecznego”na relacjach więźniów, (Premiera…, podczas 2015), gdy mimo pomija że budżet „bohaterską ten pochodzi histori[ę] z dzielnychpodatków straż oby- wateli,ników obozowych”„również z tych,(Cywiński którzy 2016). mają Teren inny obozugust oraz odebrano potrzeby muzealnej estetyczne” organizacji (Prof. Wachowski…,pozarządowej. 2015)W zamian od ministra zapowiadano i terrorystycznych utworzenia nowejkrzyżowców. instytucji Minister kultury wykroczył przez po- łączenie dotychczasowej organizacji pozarządowej ze specjalnie powołaną w tym celu więc poza tradycję krucjat, włączając do repertuaru swych zachowań także tradycje instytucją państwową, zapewniającą obecność narracji strażników. Niebawem okazało inkwizycji, poprzestając jednak na razie na indeksie dzieł zakazanych. Można się się jednak, że formuła „połączenia” służyła do faktycznego zakończenia działalno- obawiać,ści muzeum. że Przejętojest to pierwszykontrolę nadkrok całą do infrastrukturą przekształcenia muzeum, MKiDN a od w maja Ministerstwo 2014 roku Dziewictwamuzeum nie Narodowego. przyjmuje zwiedzających. Od działań ministra Władze zdecydowaniepostanowiły całkowicie zdystansował zmienić się jegoeks- pozycję muzeum, usuwając wszelkie wzmianki o zbrodniach reżimu stalinowskiego brat, nazywając tego pierwszego idiotą (Robert Gliński…, 2016). Jak proroczo (Szoszyn 2015). Przejęto zebrane zbiory muzealne, w tym liczne przedmioty zebrane stwierdził w 1932 r. Julian Tuwim: „Pan Minister się spóźnił na sztukę / O pięć w trakcie ekspedycji śladami obozów na całym rozległym terytorium ZSRR (Cywiński minut2016). Wi tympiętnaście miejscu lat”ma powstać(Julian noweTuwim…, muzeum, b.d.). upamiętniające Nie można nieteż ofiary, twierdzić, lecz praże- Ministerstwocowników Gułagu. nie ma W żadnego2015 roku programu muzeum kulturalnego.wpisano na listę Jak organizacji bowiem stwierdza agenturalnych Woj- ze względu na jego dofinansowanie przez fundacje i inne instytucje zagraniczne. socialspacejournal.eu 7 11 Semiperyferie jako muzeum Jest to związane z uchwaleniem ustawy o zagranicznych agentach. Na pod- stawie tej ustawy władze rosyjskie objęły kontrolą wszystkie niezależne organizacje pozarządowe, w tym stowarzyszenie Memoriał, które zajmuje się badaniami histo- rycznymi represji komunistycznych i obroną praw człowieka w byłym Związku Ra- dzieckim (Szoszyn 2015). Jak się wkrótce okazało, formuła likwidacji niewygodnych politycznie muze- ów przez ich „łączenie” z placówkami istniejącymi wyłącznie w zamyśle rządzących, okazała się płodna intelektualnie dla rządów, które zasad liberalnej demokracji i spo- łeczeństwa obywatelskiego nie uznają bynajmniej za wartości godne kultywowania. 2. Muzeum wojny Pod koniec 2007 r. w Niemczech przygotowywano projekt budowy Centrum przeciw Wypędzeniom, które miało powstać w Berlinie. Ponieważ idea upamiętniania niemieckich „wypędzonych” (Heimatvertiebenen) budziła w Polsce zawsze negatywne emocje, w ramach pojednania polsko-niemieckiego rozważano wspólne przedsięwzię- cie polsko-niemieckie upamiętniające wojenne i powojenne wysiedlenia i Polaków,