Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA _____________ MAJADILIANO YA BUNGE ____________ MKUTANO WA KUMI NA SITA Kikao cha Thelathini na Tisa - Tarehe 3 Agosti, 2004 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Pius Msekwa) Alisoma Dua HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI Hati zifuatazo ziliwasilishwa Mezani na:- NAIBU WAZIRI WA MAMBO YA NJE NA USHIRIKIANO WA KIMATAIFA: Hotuba ya Bajeti ya Waziri wa Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa kwa Mwaka wa Fedha 2004/2005. MHE. HADIJA K. KUSAGA (k.n.y. MHE. DR. WILLIAM F. SHIJA - MWENYEKITI WA KAMATI YA MAMBO YA NCHI ZA NJE): Taarifa ya Kamati ya Mambo ya Nchi za Nje Kuhusu Utekelezaji wa Wizara ya Mambo ya Nje na Ushirikiano wa Kimataifa kwa Mwaka wa Fedha Uliopita, Pamoja na Maoni ya Kamati Kuhusu Makadirio ya Matumizi ya Wizara hiyo kwa Mwaka wa Fedha 2004/2005. MASWALI NA MAJIBU Na. 365 Takwimu za Sensa ya 2002 MHE. PAUL P. KIMITI aliuliza:- 1 Kwa kuwa gharama iliyotumika kwa zoezi lote la sensa ni kubwa sana na tusingependa gharama hiyo ikapotea bila Wananchi kufaidika na matokeo ya sensa hiyo ya mwaka 2002:- (a) Je, Serikali imeandaa mkakati gani wa kuhakikisha kuwa takwimu hizo zinawafikia walengwa na wanazitumia kwa mipango yao kuanzia mwaka 2003/2004? (b) Je, Serikali ina mpango gani wa kuanzisha Kamisheni ya Idadi ya Watu ili isimamie shughuli zote hizo za mipango ya watu? (c) Kwa kuzingatia kuwa sasa kila kaya itakuwa ana daftari la wakazi wake ambao watakuwa wanaandikisha wanaozaliwa, wanaokufa na hata wageni, je, kwa msingi huo kuna haja ya kuwa na sensa nyingine ya watu baada ya miaka kumi? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, MIPANGO NA UBINAFSISHAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Paul Kimiti, Mbunge wa Sumbawanga Mjini, lenye sehemu (a), (b) na (c) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, ili kuhakikisha takwimu za sensa zinawafikia walengwa na wanazitumia katika mipango yao ya maendeleo, Serikali imeandaa mikakati ifuatayo: Kuchapisha na kusambaza taarifa zenye takwimu za sensa kwa wadau mbalimbali, kuweka takwimu za sensa kwenye Tovuti ya Taifa na kuhamasisha utumiaji wake na kutoa mafunzo ya namna ya kutumia takwimu za Sensa kwa Watendaji katika ngazi mbalimbali za Wilaya, Mikoa na Taifa. Aidha, Bunge lako Tukufu lilikuwa miongoni mwa Taasisi za kwanza za wadau zilizofikishiwa taarifa ya matokeo ya sensa ya mwaka 2002. Hivyo, ni matumaini yetu kwamba, Waheshimiwa Wabunge nao watasaidia katika kuhamasisha na kuelimisha watu mbalimbali wazitumie takwimu zilizopatikana. (b) Mheshimiwa Spika, Serikali inatambua hoja ya kuwepo Chombo cha Kuratibu Utekelezaji wa Sera ya Idadi ya Watu. Kwa wakati huu Serikali inaendelea na uhuishwaji wa Sera ya Idadi ya Watu ya Mwaka 1992. Rasimu ya sera inapendekeza uundaji wa Baraza la Taifa la Idadi ya Watu na Maendeleo. Kwa hiyo, dhana ya kuanzisha Kamisheni itatekelezwa kupitia Baraza hili. (c) Mheshimiwa Spika, pamoja na kila kaya kuwa na Daftari la wakazi wake litakalojazwa taarifa za wanaozaliwa, wanaokufa na hata wageni, bado zoezi la sensa ya watu na Makazi linapaswa kufanyika kila baada ya miaka kumi kwa sababu zifuatazo:- (i) Zoezi la sensa hukusanya takwimu nyingi zaidi ya hizo, kama vile takwimu za elimu, shughuli za kiuchumi zikwemo za sekta rasmi na isiyo rasmi, hali ya ulemavu, hali ya makazi, hali ya ndoa, takwimu zinazopima hali ya umaskini. 2 (ii) Katika nchi zilizoendelea, pamoja na kwamba wao wanazo kumbukumbu nzuri za vizazi, vifo na uhamaji/uhamiaji kupitia mfumo wa Rejesta hata hivyo wanafanya zoezi la sensa katika kipindi maalum. Njia ambazo nchi hizi hutumia ni kutuma madodoso kwa wahojiwa kwa njia ya Posta na njia hii hupunguza gharama za sensa na hutoa fursa ya kulinganisha takwimu za sensa na zile zitokanazo na Rejesta. (iii) Zoezi la sensa huendeshwa kwa misingi ya kisayansi ili kuweza kupata takwimu sahihi na pia ili takwimu za nchi yetu ziweze kufanana na kulinganishwa na takwimu za nchi nyingine. Mheshimiwa Spika, baada ya maelezo hayo ni dhahiri kuwa hata kama tunaweza kuwa na mfumo imara wa Daftari la Wakazi kwa kila kaya, bado kutakuwa na umuhimu wa kufanya sensa kila baada ya miaka kumi. Muhimu ni kuendelea kubuni mbinu za kupunguza gharama za sensa kwa kuimarisha kitengo kinachohusika na kufanya baadhi ya kazi za sensa kama vile utengaji wa maeneo ya kuhesabia watu kuwa kazi ya kudumu. MHE. PAUL P. KIMITI: Mheshimiwa Spika, nashukuru kwa majibu mazuri aliyotoa Mheshimiwa Waziri. Nilikuwa na maswali mawili ya nyongeza. (i) Je, Waziri anaweza kutuambia ni kitu gani kilichosababisha ya kwamba Tume au Baraza la Idadi ya Watu na Maendeleo lilishindikana kuanzishwa hapa Tanzania licha ya Viongozi wa Wakuu wa Afrika kuagiza mwaka 1994 ya kwamba kila nchi ya Afrika iunde Baraza hilo? (Makofi) (ii) Pili, ili tuwe na mipango ya uhakika na endelevu katika Sekta mbalimbali, Mheshimiwa Waziri, atakubaliana nami ya kwamba sasa utaratibu wa kuwa na Maafisa Mipango Wasaidizi katika kila Kata, uanzishwe ili tuwe na uhakika kwamba mipango sasa inaanza kwa Wananchi wenyewe katika Mji wao wenyewe na hasa kuanzia Sumbawanga Mjini? (Makofi) WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, MIPANGO NA UBINAFSISHAJI: Mheshimiwa Spika, kwanza nampongeza sana Mheshimiwa Paul Kimiti, kama Mwenyekiti wa Tume ya Idadi ya Watu Afrika, kwa kuwa mstari wa mbele katika kufuatilia mambo ya idadi ya watu na maendeleo. Mheshimiwa Spika, kama nilivyosema kwenye jibu langu la msingi, sasa hivi tumeshatayarisha sera ya idadi ya watu ambayo tuliitafuta toka mwaka 1992, lakini vilevile sera hiyo inapendekeza uundaji wa Baraza hilo. Kwa vile yote hayo tumeshayatimiza, ni hakika kabisa kwamba, Serikali iko mbioni kuanzisha Baraza hilo kutokana na maagizo yaliyotolewa na Kamisheni ya Idadi ya Watu ya Afrika. Ni kweli kwamba, tunahitaji kuimarisha nguzo za kupanga mipango yetu toka ngazi za kaya. Hivi sasa tuna tatizo moja, Chuo chetu cha Mipango Dodoma, kina tatizo la upatikanaji wa rasilimali kwa sababu kila mwaka wanafunzi wanaoomba kuingia pale kujifunza mambo ya mipango wamekuwa ni zaidi ya ile allocation iliyokuwepo. Lakini 3 hili tunalifanyia kazi ili tufundishe wanamipango wengi watakaoanza kupanga toka ngazi za kaya. (Makofi) MHE. PAUL E. NTWINA: Mheshimiwa Spika, nakushukuru kwa kunipa nafasi niulize swali la nyongeza. Pamoja na majibu mazuri ya Waziri, ninalo swali dogo la nyongeza. Kumekuwa na mafanikio ya sensa hii iliyopita, lakini bado Wananchi wengi wanasita kuandikisha ndugu zao hasa pale wanapokufa kule Vijijini au kuzaliwa. Sasa ni jinsi gani Serikali itahamasisha pamoja na majibu yaliyotolewa na Waziri, jinsi ya kuondoa hofu hiyo? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, MIPANGO NA UBINAFSISHAJI: Mheshimiwa Spika, ni kweli kwamba, inawezekana katika baadhi ya Vijiji, Wananchi wana wasiwasi wa kuandikisha wale waliozaliwa na wale waliokufa, labda ni kwa sababu ya kutokuelewa. Hapa nadhani suala la msingi ni sisi sote kama Wabunge, kuendelea kuwahamasisha kuwaeleza umuhimu wa kujaza rejesta hizo ili ziweze kusaidia katika kufuatilia idadi ya watu katika Taifa letu mara wakati tunapohitaji takwimu za aina hiyo. Na. 366 Uwekezaji MHE. BAKAR SHAMIS FAKI aliuliza:- Kwa kuwa yapo baadhi ya Mashirika ambayo PSRC imewekeana Mikataba ya Mauzo na Wawekezaji na kwa kuwa ni Wawekezaji wachache tu waliolipa vizuri na waliobakia wanasusasua katika kukamilisha malipo na kwa kuwa Wawekezaji wengi wameshindwa kuyaendeleza Mashirika hayo:- (a) Je, Serikali ina mikakati gani ya kuwashughulikia wale Wawekezaji ambao hawajalipa na wale ambao wanasuasua kulipa madeni yao? (b) Je, Serikali haioni kwamba kwa hali inavyoendelea, katu, malengo ya ubinafsishaji hayatafanikiwa? WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS, MIPANGO NA UBINAFSISHAJI alijibu:- Mheshimiwa Spika, napenda kujibu swali la Mheshimiwa Bakar Shamis Faki, Mbunge wa Ole, lenye sehemu (a) na (b) kama ifuatavyo:- (a) Mheshimiwa Spika, ni kweli kuwa baadhi ya Wawekezaji wanashindwa kutekeleza Mikataba ya Mauzo waliyowekeana na Serikali. Aidha, kwa kushindwa kulipia gharama za mauzo au kushindwa kutekeleza mipango ya uwekezaji katika Mashirika hayo. Serikali katika kuhakikisha kuwa Wawekezaji wa Mashirika haya 4 wanatekeleza Mikataba ya Mauzo ikiwa ni pamoja na kulipia gharama za ununuzi wa Mashirika hayo, imechukua hatua mbalimbali zikiwemo:- (i) Kuongeza vifungu katika Mikataba hiyo vinavyoipa Serikali nguvu ya Kisheria kutengua Mikataba ya Mauzo kwa kuwanyang’anya Wawekezaji watakaoshindwa kulipia gharama za mauzo au watakaoshindwa kutekeleza mipango ya uwekezaji katika Mashirika yaliyonunuliwa. (ii) Kuwafanyia uchambuzi yakinifu Wawekezaji wote wanaoonyesha nia ya kuwekeza katika Mashirika ya Umma ili kubaini historia yao katika uwekezaji, uwezo wao kifedha, kiteknolojia, ujuzi na uzoefu katika shughuli hizo endapo Wawekezaji wameendelea kuwa na uzoefu katika nyanja hiyo sehemu nyingine duniani. (iii) Kuhimiza, kutoa maonyo na kuwakumbusha Wawekezaji kupitia barua, majarida na matangazo mbalimbali umuhimu wa kutekeleza makubaliano yaliyomo kwenye Mikataba ya Mauzo ili kuepuka adhabu zinazotokana na kutotekeleza Mikataba hiyo. (b) Mheshimiwa Spika, Serikali imeajiri Makampuni kumi ya kukusanya madeni ambayo yameweza kukusanya jumla ya Shilingi bilioni 2,746 kati ya kipindi cha Julai, 2001 hadi Machi, 2004. MHE. BAKAR SHAMIS FAKI: Mheshimiwa Spika, ahsante. Nina maswali mawili ya nyongeza. (i) Ni Mashirika gani ambayo hayajalipa madeni yake na wanadaiwa kiasi gani? (Makofi) (ii) Je, Serikali ina mipango gani juu ya wale Wawekezaji ambao hawajaendeleza vizuri Mashirika waliyowekeana Mikataba na Serikali kama vile TAFICO na kadhalika? (Makofi) WAZIRI WA NCHI, OFISI YA RAIS,