SVEUČILIŠTE U ZADRU POSLIJEDIPLOMSKI SVEUČILIŠNI STUDIJ JADRAN - POVEZNICA MEĐU KONTINENTIMA Antun Nekić PLEMIĆKI ROD TETENJ OD 13. DO SREDINE 15. STOLJEĆA Doktorski rad Zadar, 2017. SVEUČILIŠTE U ZADRU POSLIJEDIPLOMSKI SVEUČILIŠNI STUDIJ JADRAN - POVEZNICA MEĐU KONTINENTIMA Antun Nekić PLEMIĆKI ROD TETENJ OD 13. DO SREDINE 15. STOLJEĆA Doktorski rad Mentor Prof. dr. sc. Mladen Ančić Zadar, 2017. SVEUČILIŠTE U ZADRU TEMELJNA DOKUMENTACIJSKA KARTICA I. Autor i studij Ime i prezime: Antun Nekić Naziv studijskog programa: Jadran – poveznica među kontinentima Mentor/Mentorica: prof. dr. sc. Mladen Ančić Datum obrane: 13. srpnja 2017. Znanstveno područje i polje u kojem je postignut doktorat znanosti: humanističe znanosti, povijest II. Doktorski rad Naslov: Plemićki rod Tetenj od 13. do sredine 15. stoljeća UDK oznaka: 94(497.5 Slavonija)"12/14" : 929.7(Tetenj) Broj stranica: 257 Broj slika/grafičkih prikaza/tablica: 0/2/4 Broj bilježaka: 838 Broj korištenih bibliografskih jedinica i izvora: 244 Broj priloga: 0 Jezik rada: Hrvatski III. Stručna povjerenstva Stručno povjerenstvo za ocjenu doktorskog rada: 1. izv. prof. dr. sc. Serđo Dokoza, predsjednik 2. prof. dr. sc. Mladen Ančić, član 3. doc. dr. sc. Ivan Majnarić, član Stručno povjerenstvo za obranu doktorskog rada: 1. izv. prof. dr. sc. Serđo Dokoza, predsjednik 2. prof. dr. sc. Mladen Ančić, član 3. doc. dr. sc. Ivan Majnarić, član UNIVERSITY OF ZADAR BASIC DOCUMENTATION CARD I. Author and study Name and surname: Antun Nekić Name of the study programme: The Adriatic – Link between Continents Mentor: Professor Mladen Ančić, PhD Date of the defence: 13 July 2017 Scientific area and field in which the PhD is obtained: humanities, history II. Doctoral dissertation Title: The Noble Kindred of Tetenj from the Thirteenth until the Middle of the Fifteenth Century UDC mark: 94(497.5 Slavonija)"12/14" : 929.7(Tetenj) Number of pages: 257 Number of pictures/graphical representations/tables: 0/2/4 Number of notes: 838 Number of used bibliographic units and sources: 244 Number of appendices: 0 Language of the doctoral dissertation: Croatian III. Expert committees Expert committee for the evaluation of the doctoral dissertation: 1. Associate professor Serđo Dokoza, PhD, chair 2. Professor Mladen Ančić, PhD, member 3. Assistant professor, Ivan Majnarić, PhD, member Expert committee for the defence of the doctoral dissertation: 1. Associate professor Serđo Dokoza, PhD, chair 2. Professor Mladen Ančić, PhD, member 3. Assistant professor, Ivan Majnarić, PhD, member Izjava o akademskoj čestitosti Ja, Antun Nekić, ovime izjavljujem da je moj doktorski rad pod naslovom Plemićki rod Tetenj od 13. do sredine 15. stoljeća rezultat mojega vlastitog rada, da se temelji na mojim istraživanjima te da se oslanja na izvore i radove navedene u bilješkama i popisu literature. Ni jedan dio mojega rada nije napisan na nedopušten način, odnosno nije prepisan iz necitiranih radova i ne krši bilo čija autorska prava. Izjavljujem da ni jedan dio ovoga rada nije iskorišten u kojem drugom radu pri bilo kojoj drugoj visokoškolskoj, znanstvenoj, obrazovnoj ili inoj ustanovi. Sadržaj mojega rada u potpunosti odgovara sadržaju obranjenoga i nakon obrane uređenoga rada. Zadar, 9. listopada 2017. Sadržaj UVOD ......................................................................................................................................... 1 IZVORI I KORIŠTENJE PISANE RIJEČI ............................................................................... 6 Sačuvanost građe .................................................................................................................... 6 Moć i pisana riječ – kontrola nad ispravama/obiteljskim arhivima........................................ 8 Moć i pisana riječ – korištenje pisane riječi ......................................................................... 12 Krivotvorine ......................................................................................................................... 13 IZRANJANJE IZ MRAKA ...................................................................................................... 23 Genealogija ........................................................................................................................... 29 ROD U RAZDOBLJU USPONA OLIGARHA ....................................................................... 34 Petar Pekri na banskoj časti .................................................................................................. 34 Prijelom stoljeća ................................................................................................................... 46 ROD U RAZDOBLJU ANŽUVINSKE VLASTI ................................................................... 53 Vrijeme uspostave vlasti Karla Roberta ............................................................................... 53 Pavlove akvizicijske taktike ................................................................................................. 56 Dimičkovina ..................................................................................................................... 56 Saga s Kreštelovcima........................................................................................................ 58 Ponovno širenje horizonata – među svitom kralja i kraljice ................................................ 65 ŽIGMUDOVO DOBA ............................................................................................................. 73 Na čiju stranu stati? .............................................................................................................. 73 Divergencije 1403.-1437. ..................................................................................................... 89 Ladislav I. Nikolin ............................................................................................................ 90 Pavao III. i Klara .............................................................................................................. 98 Petrovi potomci .............................................................................................................. 106 DESETLJEĆE SUKOBA (1437.-1448.) ................................................................................ 109 Petrovi potomci: od kraljevskog dvora do Beča i Brzave .................................................. 109 Universitas regni Sclavonie, magnati, svojta – u potrazi za zaštitom ................................ 115 GENEALOGIJA ..................................................................................................................... 130 POSJEDI ................................................................................................................................. 136 „Neotuđiva dobra“ .............................................................................................................. 144 DRUŠTVENI KAPITAL I DRUŠTVENE MREŽE .............................................................. 149 PATRONATSKO-KLIJENTELISTIČKI ODNOSI .............................................................. 154 Klijenti Pekrija .................................................................................................................... 155 Službe Pekrija ..................................................................................................................... 160 SVOJTA ................................................................................................................................. 168 Djevojačka četvrt i odnosi sa svojtom ................................................................................ 171 SUSJEDSTVO ....................................................................................................................... 189 IZMEĐU SUKOBA I SOLIDARNOSTI – ODNOSI UNUTAR RODA .............................. 195 IZMEĐU SRODNIČKIH STRUKTURA I KATEGORIJA .................................................. 215 ZAKLJUČAK ......................................................................................................................... 234 IZVORI I LITERATURA ...................................................................................................... 237 SAŽETAK .............................................................................................................................. 255 ŽIVOTOPIS ........................................................................................................................... 257 UVOD Istraživanja srednjovjekovnog plemstva Hrvatskog Kraljevstva sve do nedavno uvelike su zapravo bila fokusirana na sklop problema čiji kraci su se širili iz jednog centra: tumačenja „plemstva dvanaestoro plemena“, odnosno Pactae Conventae. Pritom je do sredine 20. stoljeća pristup bio mahom iz vizure političkog, kada se, barem nakratko, fokus preusmjerio na dimenziju društvene povijesti, posebno one nižeg plemstva.1 U zaokretu primjetnom u istraživanjima plemstva posljednjih dvadesetak godina među hrvatskim medijevistima ključnu je ulogu odigrao Damir Karbić svojim radovima o Šubićima, sam uvelike nadahnut radom Erika Fügedija.2 Dobrim dijelom prekidajući s više-manje osviještenim agendama postavljenima još u 19. stoljeću u razdoblju profesionalizacije hrvatske historiografije, autor je istraživački fokus preusmjerio na društvenu povijest, s pristupom utemeljenim na modernim historiografskim kretanjima i osloncem na antropologiju i sociologiju.3 Na tom tragu uslijedile su i druge studije slučaja pojedinih plemićkih obitelji: Marije Karbić o rodu