Strategia Rozwoju GMINY KONARZYNY na lata 2014-2020 PROJEKT Konarzyny, kwiecień 2014 Opracowanie wykonane przez: AMT Partner Sp. z o. o. Ul. Jaśkowa Dolina 16 80-252 Gdańsk www.amtpartner.pl Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 Spis treści 1 Wstęp .................................................................................................................................. 3 2 Metodologia ...................................................................................................................... 4 3 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Konarzyny ................................. 7 3.1 Położenie gminy ........................................................................................................ 7 3.2 Demografia ................................................................................................................ 9 3.3 Gospodarka i infrastruktura techniczna............................................................... 13 3.4 Rynek pracy i bezrobocie ...................................................................................... 22 3.5 Ochrona środowiska przyrodniczego................................................................... 24 3.6 Turystyka i baza turystyczna ................................................................................... 29 3.7 Zabytki ....................................................................................................................... 33 3.8 Sfera społeczna ....................................................................................................... 37 3.9 Instytucje publiczne w gminie, jednostki organizacyjne gminy oraz organizacje pozarządowe ................................................................................................ 42 3.10 Finanse ...................................................................................................................... 45 3.11 Zagospodarowanie przestrzenne ......................................................................... 46 3.12 Polityka inwestycyjna gminy .................................................................................. 48 3.13 Gmina w liczbach ................................................................................................... 55 4 Analiza obszarów problemowych gminy Konarzyny ................................................. 57 5 Wyniki badania ankietowego mieszkańców .............................................................. 69 6 Analiza SWOT ................................................................................................................... 83 7 Wizja rozwoju ................................................................................................................... 86 8 Misja .................................................................................................................................. 88 9 Cele strategiczne ............................................................................................................ 90 10 Wdrażanie i monitorowanie strategii ........................................................................... 92 Załącznik 1. – Zgodność celów strategicznych z krajowymi, wojewódzkimi, powiatowymi oraz gminnymi dokumentami o charakterze strategicznym .................. 95 Załącznik 2. – Programy operacyjne ................................................................................. 102 Załącznik 3. – Inwestycje planowane do realizacji do 2020 roku ................................. 108 Załącznik 4. – Strategiczna karta wyników ....................................................................... 114 2 Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 1 Wstęp Strategia Rozwoju Gminy Konarzyny na lata 2014-2020 stanowi podstawę programowania wszystkich przyszłych działań podejmowanych na szczeblu lokalnym. Mimo że inicjatywa opracowania Strategii wypłynęła ze strony władz samorządowych, to jest to dokument skierowany do mieszkańców oraz wszystkich podmiotów publicznych i prywatnych działających na obszarze gminy. Tym samym Strategia zakłada aktywne uczestnictwo wszystkich aktorów lokalnej sceny, jako pełnoprawnych inicjatorów, decydentów i realizatorów założonych działań. Ponadto, istotnym czynnikiem decyzji o przygotowaniu dokumentu była konieczność dostosowania zapisów strategii do założeń zaktualizowanego w 2012 roku dokumentu strategicznego wyznaczającego cele i zadania rozwojowe na poziomie wojewódzkim – Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020. Strategia Rozwoju Gminy Konarzyny jest dokumentem długookresowym toteż założono jej realizację do 2020 roku. Przyjęty okres wdrażania jest zgodny ze stosowanymi praktykami planistycznymi oraz umożliwi stosowanie Strategii w horyzoncie czasowym spójnym z perspektywą finansową Unii Europejskiej (2014- 2020). 3 Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 2 Metodologia Rozpoczynając planowanie procedury związanej z opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Konarzyny na lata 2014-2020, uznano, że jej budowa powinna być przede wszystkim procesem społecznym – partycypacyjnym. Wynika to z przeświadczenia władz samorządowych, że warunkiem opracowania skutecznej strategii jest zaangażowanie lokalnej społeczności w ramach planowania strategicznego. W celu efektywnej realizacji procesu powstawania Strategii powołano grupę roboczą składającą się z przedstawicieli firmy AMT Partner Sp. z o. o., odpowiadającej za przygotowanie dokumentu, oraz przedstawicieli Urzędu Gminy Konarzyny i jednostek podległych. Na czele grupy stał koordynator z ramienia firmy AMT Partner oraz koordynator z ramienia Urzędu Gminy. Wszyscy członkowie grupy roboczej aktywnie uczestniczyli w powstawianiu dokumentu na każdym etapie prowadzonych działań. Przygotowanie Strategii rozpoczęto od określenia istniejących uwarunkowań rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Konarzyny. Analizując aktualne dane dotyczące poszczególnych dziedzin funkcjonowania gminy sformułowano diagnozę jej stanu. Źródłem informacji poddanych analizie były bazy danych Głównego Urzędu Statystycznego, a także materiały udostępnione przez Urząd Gminy Konarzyny oraz jednostki podległe. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy stanowi pierwszą część Strategii Rozwoju Gminy Konarzyny na lata 2014-2020. Natomiast ocena stopnia rozwoju i identyfikacja potrzeb i oczekiwań została pogłębiona o informacje zebrane w wyniku przeprowadzonego badania ankietowego wśród mieszkańców gminy, którego wyniki stanowiły podstawę do opracowania części strategicznej niniejszego dokumentu. Kolejnym krokiem było dokonanie podziału gminy na obszary problemowe, a następnie przeprowadzenie ich analizy, w której zamieszczono charakterystykę poszczególnych terenów oraz wyznaczono ich silne i słabe strony, a także kierunki rozwoju. Przeprowadzona diagnoza pozwoliła także na sformułowanie mocnych i słabych stron gminy, a także wykazanie szans i zagrożeń jej dalszego rozwoju. Analizy obszarów problemowych, SWOT, a także określenia wizji rozwoju gminy dokonano podczas spotkania z grupą roboczą. 4 Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 W wyniku prac grupy roboczej wyznaczono ujednoliconą wizję i misję gminy oraz określono cele strategiczne, cele operacyjne, a także programy operacyjne, które następnie zostały przekazane do konsultacji z grupą roboczą. Wyboru celów strategicznych i operacyjnych oraz określenia programów operacyjnych dokonano w sposób szczególny pod kątem spójności z zadaniami planowanymi przez gminę do realizacji w latach 2014-2020 oraz z następującymi dokumentami: Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, w tym Regionalnymi Programami Strategicznymi, projektem Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, dokumentem „Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 – Założenia Umowy Partnerstwa”. Ostatnim etapem przygotowania Strategii było przygotowanie załączników uściślających kierunki rozwoju gminy oraz umożliwiających monitoring jej realizacji: Uzasadnienie zgodności celów strategicznych z krajowymi, wojewódzkimi i powiatowymi dokumentami o charakterze strategicznym (Załącznik nr 1). Programy operacyjne (Załącznik nr 2). Wykaz inwestycji planowanych do realizacji do 2020 roku (Załącznik nr 3). Strategiczna karta wyników (Załącznik nr 4). Na poniższym schemacie zaprezentowano harmonogram prac oraz logikę działań procesu powstawania niniejszej Strategii. 5 Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 Schemat 1. Harmonogram prac i logika działań r. r. Źródło: opracowanie własne Należy podkreślić, że w Strategii Rozwoju Gminy Konarzyny wyznaczono cele, których horyzont czasowy sięga 2020 roku. Jest to jednak dokument żywy i podlegać będzie modyfikacjom uzależnionym od postępów w jej realizacji, a także tendencji globalnych i krajowych oraz od zmian zachodzących w bezpośrednim otoczeniu. Monitorowanie i okresowa ewaluacja wdrażania Strategii dokonywane będą na podstawie wskaźników realizacji programów operacyjnych oraz ogólnych wskaźników charakteryzujących rozwój gminy w sferach: gospodarczej, społecznej oraz przestrzennej. Konkluzje po dokonaniu każdorazowej analizy będą dla samorządu podstawą do wprowadzania ewentualnych zmian i nowelizacji Strategii. 6 Strategia Rozwoju Gminy KONARZYNY na lata 2014 - 2020 3 Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Konarzyny 3.1 Położenie gminy Gmina Konarzyny położona jest w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego, w powiecie chojnickim, na zachodnim skraju kompleksu leśnego Borów Tucholskich. Prawie 70% powierzchni gminy to obszary