Posebna izdanja Fakulteta pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu Naučni skupovi, knj. 20 FAKULTET PEDAGOŠKIH NAUKA UNIVERZITETA U KRAGUJEVCU Posebna izdanja Naučni skupovi, knj. 20 SAVREMENO PREDŠKOLSKO VASPITANJE I OBRAZOVANJE: IZAZOVI I DILEME Jagodina, 2016. SAVREMENO PREDŠKOLSKO VASPITANJE I OBRAZOVANJE: IZAZOVI I DILEME Zbornik radova sa nacionalnog naučnog skupa sa međunarodnim učešćem, оdržanog 25. marta 2016. godine na Fakultetu pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu, Jagodina Izdavač Fakultet pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu Milana Mijalkovića 14, 35000 Jagodina Za izdavača Prof. dr Violeta Jovanović Glavni i odgovorni urednici Prof. dr Emina Kopas-Vukašinović i doc. dr Biljana Stojanović Tehnički urednik Doc. dr Biljana Stojanović Dizajn korica Miloš Đorđević Recenzenti Prof. dr Bisera Jevtić, Filozofski fakultet Univerziteta u Nišu, doc. dr Maja Hmelak, Pedagoški fakultet Univerziteta u Mariboru, doc. dr Dušan Ristanović, Fakultet pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu Lektura i korektura radova na srpskom jeziku Ass. msr Nina Marković Lektura i korektura radova na engleskom jeziku Doc. dr Ivana Ćirković-Miladinović Štampa: „Sven” d. o. o, Niš Tiraž: 150 Programski odbor Prof. dr Emina Kopas-Vukašinović, predsednik Programskog odbora, Fakultet pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu, Jagodina; prof. dr Jurka Lepičnik-Vodopivec, Pedagoški fakultet Univerziteta u Mariboru, Slovenija; prof. dr Edina Vejo, Islamski pedagoški fakultet u Zenici, Bosna i Hercegovina; dr Jasmina Šefer, naučni savetnik, Institut za pedagoška istraživanja, Beograd, dr Maria Kanizsai, Visoka škola „Etveš Jožef”, Baja, Mađarska; prof. dr Radmila Milovanović, Fakultet pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu, Jagodina; prof. dr Izet Pehlić, Islamski peda- goški fakultet u Zenici, Bosna i Hercegovina; prof. dr Zona Mrkalj, Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu, dr Emilija Lazerević, viši naučni saradnik, Institut za pedagoška istraživanja, Beograd. Organizacioni odbor Doc. dr Biljana Stojanović, doc. dr Ivana Ćirković-Miladinović, doc. dr Irena Golubović-Ilić, ass. msr Nina Marković, ass. Nenad Stevanović ISBN 978-86-7604-147-3 SADRŽAJ PREDGOVOR .................................................................................. 7 JURKA Lepičnik VODOPIVEC: Professional development of preschool teachers at entering the career (Plenarno izlaganje) ................................................9 Emina KOPAS-Vukašinović: Pretpostavke kvalitetnog razvoja predškolskog deteta (Plenarno izlaganje) ................................................25 Zona V. MRKALJ: Uloga igre u razvoju kulture usmenog izražavanja dece predškolskog uzrasta (Plenarno izlaganje) ....................................39 Biljana Stojanović: Razvoj samopouzdanja dece predškolskog uzrasta (Plenarno izlaganje) ....................................................................................53 Ružica Petrović: Oslobađajuća snaga igre .............................................................................69 MIOMIR Z. Milinković, Mirjana m. čutović: Kraće usmene forme u funkciji razvoja govora kod dece predškolskog uzrasta ................................................................77 EMILIJA Lazarević, Jelena Stevanović I nataša Lalić-Vučetić: O nekim aspektima pripreme dece predškolskog uzrasta za opismenjavanje: razvoj grafomotorike ................................................87 RADMILA Milovanović: Strahovi dece predškolskog uzrasta .......................................................103 MILIVOJE V. Mlađenović: Scenski potencijal dramskih tekstova za predškolski uzrast ..............119 Mirjana Stakić: Igre mašte u funkciji razvoja govora dece predškolskog uzrasta ......129 Ivana ćirković-Miladinović: Preschool teachers’ beliefs on foreign language learning abilities of pre-school children ................................................................141 Aleksandar Ignjatović, žIVORAD Marković: Organizacija, značaj i uloga elementarnih igara u realizaciji fizičkih aktivnosti u predškolskim ustanovama .............155 nataša Vukićević, Irena Golubović Ilić I VLADIMIR Stanojević: Predškolsko vaspitanje u funkciji očuvanja narodne tradicije u savremenom društvu ............................................................................167 PREDRAG živković: Međuposmatračka pouzdanost i slaganje procenjivača – predškolskih vaspitača u proceni socijalnih odnosa u grupi ..............183 Višnja Mićić, VLADIMIR Vukomanović RASTEGORAC: Kako nastaju reči – igroliki pristup tvorbi reči u predškolskoj ustanovi ...........................................................................195 OLIVERA Iskrenović-Momčilović, Ana Momčilović: Primena računara u radu sa decom predškolskog uzrasta ................209 VERA Savić: Current issues in learning english as a foreign language at preschool – challenges and prospects ................................................219 Ivana Milić: Ritmičke slike u funkciji razvoja predškolskog deteta ........................231 Svetlana Mijajlović: Razvijanje projekta u funkciji saradnje vrtića i lokalne zajednice .....................................................................................245 DALIBORKA živković: Specijalizovani programi u kurikulumu predškolskog vaspitanja i obrazovanja .................................................253 Ana VUKOBRAT: Priprema dece sa teškoćama u razvoju za polazak u školu ................267 Ljiljana Jelić, Svetlana Prtenjak-Milenković: Priprema predškolskog deteta za pisanje iz perspektive vaspitača, učitelja i roditelja ...........................................283 Danijela Apostolović: Kurikulumi predškolskog vaspitanja kao osnova za planiranje i programiranje rada vaspitača u predškolskoj ustanovi ....................297 Slobodanka Miladinović: Građenje koncepta savremenog modela partnerskog odnosa porodice i predškolske ustanove kroz model roditeljske uključenosti ...............315 nenad Stevanović: Razvijanje kooperativnosti, kolaborativnosti i kompetitivnosti u ranom uzrastu pomoću računarske igre ............................................323 Boban Janković: Stavovi vaspitača o rekreativnim aktivnostima dece u predškolskim ustanovama ...................................................................341 PREDGOVOR Povodom održavanja nacionalnog skupa sa međunarodnim učešćem Savremeno predškolsko vaspitanje i obrazovanje: izazovi i dileme, održanog na Fakultetu pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu, u Jagodini, dana 25. marta 2016. godine Ideja o održavanju ovog naučnog skupa proistekla je iz potreba naučne i stručne javnosti da se sagleda stanje u sistemu institucionalnog predš- kolskog vaspitanja i obrazovanja, da se predstave istraživački problemi koji su u fokusu interesovanja univerzitetskih nastavnika koji pripremaju buduće vaspitače za rad u predškolskim ustanovama, zatim vaspitača i stručnih saradnika u predškolskim ustanovama, koji realizuju aktivnosti sa decom i njihovim roditeljima, kao i svršenih studenata u čijim istraži- vačkim radovima se prepoznaje zainteresovanost za ovu problematiku. Organizacijom ovog skupa je učinjen pokušaj da se razmene sazna- nja i iskustva naučnih i stručnih radnika o aktuelnom stanju u sistemu univerzitetskog obrazovanja budućih predškolskih vaspitača, kao i o pro- blemima u organizaciji aktivnosti sa decom u predškolskim ustanovama. Njihovim jedinstvenim sagledavanjem, izlistavanjem aktuelnih problema i mogućnosti za njihovo prevazilaženje, učesnici ove konferencije su svo- jim radovima i izlaganjima doprineli svestranom sagledavanju perspekti- va za prevazilaženje postojećih problema i nedoumica sa kojima se susre- ću univerzitetski nastavnici na fakultetima, vaspitači i stručni saradnici u predškolskim ustanovama, roditelji dece predškolskog uzrasta i šira društvena zajednica. U sistemu savremenog predškolskog vaspitanja i obrazovanja danas se susrećemo sa mnogim izazovima, od pokušaja da se organizacija ži- vota i rada u predškolskoj ustanovi planira u skladu sa konkretizovanim funkcijama predškolskog vaspitanja i obrazovanja, do aktivnosti iz kojih će se, kao ishod jedinstvenog delovanja svih činilaca dečijeg razvoja, izro- diti novi predškolski program. U situaciji kada se još uvek prepoznaje diskontinuitet u sistemu institucionalnog predškolskog i školskog vaspi- tanja i obrazovanja, kada su evidentni problemi u realizaciji Opštih osnova predškolskog programa, kada se prepoznaju potrebe unapređivanja sistema univerzitetskog obrazovanja budućih vaspitača, organizacija ovakvog 7 skupa predstavlja nužnost. U zborniku su objavljeni naučni i stručni ra- dovi, teorijskog i empirijskog karaktera, u kojima se autori bave pitanjima kvaliteta i razvoja predškolskog programa, mogućnostima ostvarivanja programskih zadataka i značajem igre za njihovu aktualizaciju. Takođe su razmotrena pitanja koja se odnose na ostvarivanje osnovnih funkcija predškolskog vaspitanja i obrazovanja, kao što je priprema dece za pola- zak u školu, zatim na mogućnosti organizacije aktivnosti u funkciji de- čijeg razvoja i organizacije specijalizovanih programa, na razvijanje sa- radnje sa roditeljima dece i sa lokalnom zajednicom, kao i druga pitanja čija bi konkretizacija značila preduslov za stvaranje uslova u kojima će se podsticati učenje i razvoj dece predškolskog uzrasta. Očekujemo da će ovaj zbornik zainteresovati čitaoce da sagledaju domete delovanja naučnih i stručnih radnika u ovoj oblasti, podstaći ih da svestranije pristupe razmatranju pitanja koja egzistiraju u sistemu sa- vremenog predškolskog vaspitanja i obrazovanja