Hoogwaardig openbaar vervoer voor de Randstad Alwin Pot Hoogwaardig openbaar vervoer voor de Randstad High quality public transport for the Randstad region Auteur en studienummer: Alwin Pot, 1222481 Universiteit: Technische Universiteit Delft Betrokken faculteiten: Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen Faculteit Techniek, Bestuur en Management Opleidingen en vakken: MSc. Civil Engineering: Transport & Planning CT5060 Graduation work Msc. Transport, Infrastructure & Logistics TIL5060 MSc. Thesis Stagegevende organisaties: Movares Nederland BV, Utrecht divisie Mobiliteit & Ruimte afdeling Mobiliteit (AGV-Movares) OV-bureau Randstad, Utrecht Afstudeercommissievergadering: 28-04-2011 15:45 uur CiTG-4.09 Afstudeerpresentatie: 28-04-2011 16:45 uur CiTG-F Afstudeercommissie: Prof. Dr.-Ing. I.A. Hansen (TU Delft, CiTG, T&P) Ir. P.B.L. Wiggenraad (TU Delft, CiTG, T&P) Dr. Ir. J.H. Baggen (TU Delft, TBM, TLO) Ir. C.C.M. Verweijen (Movares, MR, MO) © Alwin Pot, april 2011. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm, digitale publicatie of op welke wijze ook, zonder voorafgaande toestemming van de auteur. Hoogwaardig openbaar vervoer voor de Randstad Inhoudsopgave Inhoud Voorwoord .............................................................................................................................................. 9 Leeswijzer voor de afstudeer- en examencommissies .......................................................................... 11 Samenvatting ......................................................................................................................................... 13 Executive summary ............................................................................................................................... 15 1 Inleiding ......................................................................................................................................... 17 1.1 Aanleiding ............................................................................................................................ 17 1.2 Probleembeschrijving .......................................................................................................... 17 1.2.1 Huidige situatie .............................................................................................................. 17 1.2.2 Gewenste situatie voor het openbaar personenvervoer in de Randstad ..................... 19 1.2.3 Kennislacunes en het OV-bureau Randstad .................................................................. 19 1.2.4 Probleemstelling ............................................................................................................ 20 1.3 Onderzoeksopzet ................................................................................................................. 21 1.3.1 Doelstelling .................................................................................................................... 21 1.3.2 Onderzoeksvragen ......................................................................................................... 21 1.4 Afbakening ........................................................................................................................... 22 1.4.1 Ruimtelijke afbakening: de Randstad ............................................................................ 22 1.4.2 Ruimtelijk schaalniveau ................................................................................................. 23 1.4.3 Het beschouwde vervoer- en verkeerssysteem ............................................................ 23 1.5 Plan van aanpak ................................................................................................................... 24 1.5.1 Methoden en technieken van onderzoek ..................................................................... 24 1.5.2 Hoofdstukindeling ......................................................................................................... 25 1.6 Wetenschappelijke en maatschappelijke relevantie ........................................................... 26 2 Openbaar vervoer ......................................................................................................................... 27 2.1 Verkeer en vervoer schematisch weergegeven ................................................................... 27 2.2 Openbaar vervoer ................................................................................................................ 27 2.2.1 Vormen van personenvervoer....................................................................................... 27 2.2.2 Doelen openbaar vervoer .............................................................................................. 29 2.3 Hoogwaardig openbaar vervoer .......................................................................................... 29 2.3.1 “State of the art”: reeds uitgevoerd onderzoek ............................................................ 30 2.3.2 “State of the art”: effect van gerealiseerde projecten .................................................. 32 2.3.3 HOV-kenmerken voor het Randstadnet ........................................................................ 33 2.3.4 Mogelijkheden om het HOV-systeem te voeden met extra reizigers ........................... 38 2.4 Verbeteren van intermodaal personenvervoer: “intermobiliteit” ...................................... 41 2.5 Conclusies ............................................................................................................................ 43 3 Simulatie van OV-gebruik: van modelkeuze tot en met validatie ................................................. 45 3.1 Modelkeuze ......................................................................................................................... 45 3.2 Beschrijving van het LiRamodel ........................................................................................... 46 3.3 Verificatie ............................................................................................................................. 46 3.4 Invoergegevens: sociaaleconomische gegevens en lijnennet ............................................. 47 3.5 Afstelling modelparameters ................................................................................................ 48 3.6 Validatie ............................................................................................................................... 49 5 Hoogwaardig openbaar vervoer voor de Randstad 3.6.1 Basisdataset ................................................................................................................... 50 3.6.2 Varianten ....................................................................................................................... 51 3.7 Conclusie .............................................................................................................................. 52 4 Ontwikkeling van regionale HOV-corridors ................................................................................... 53 4.1 Beschrijving van de regio’s Haaglanden en Holland-Rijnland .............................................. 53 4.2 Selectie van corridors ........................................................................................................... 53 4.3 Verbeteringen op corridorniveau – onderzoeksopzet ......................................................... 55 4.3.1 Typen netwerkoptimalisatie .......................................................................................... 55 4.3.2 Scenario’s ...................................................................................................................... 55 4.3.3 Alternatieven ................................................................................................................. 55 4.4 Beoordeling van de alternatieven ........................................................................................ 56 4.5 Den Haag Zuidwest – Delft................................................................................................... 57 4.5.1 Huidige OV-diensten ..................................................................................................... 57 4.5.2 Alternatieve OV-diensten .............................................................................................. 58 4.5.3 Effect van veranderde diensten .................................................................................... 58 4.6 Delft – Zoetermeer ............................................................................................................... 59 4.6.1 Huidige OV-diensten ..................................................................................................... 59 4.6.2 Alternatieve OV-diensten .............................................................................................. 60 4.6.3 Effect van veranderde diensten .................................................................................... 60 4.7 Zoetermeer – Leiden ............................................................................................................ 61 4.7.1 Huidige OV-diensten ..................................................................................................... 61 4.7.2 Alternatieve OV-diensten .............................................................................................. 62 4.7.3 Effect van veranderde diensten ...................................................................................