DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 13 marca 2014 r. Poz. 804 UCHWAŁA NR XXXII/216/14 RADY GMINY LIPNO z dnia 6 lutego 2014 r. w sprawie przyjęcia "Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Lipno na lata 2014-2017„ Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn.zm.1)) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.2)) uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Gminny Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Lipno na lata 2014-2017" stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Lipno. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Przewodniczący Rady Gminy Lipno Bohdan Nowak 1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r., poz. 645, poz. 1318 2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz.959, Nr 238, poz.2390, z 2006 r. Nr 50, poz.362, Nr 126, poz.875, z 2007 r. Nr 192, poz.1394, z 2009 r. Nr 31, poz.206, Nr 97, poz.804, z 2010 r. Nr 75, poz.474, Nr 130, poz.871. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 2 – Poz. 804 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXII/216/14 Rady Gminy Lipno z dnia 6 lutego 2014 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY LIPNO NA LATA 2014-2017 Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 3 – Poz. 804 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2. Podstawa prawna opracowania programu opieki nad zabytkami 3. Przedmiot ochrony prawnej 4. Formy prawne ochrony zabytków 5. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego 5.1. Relacje Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie krajowym 5.2 Relacje Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie wojewódzkim 5.3 Relacje Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie powiatu 5.4. Relacje Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie gminy 6. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy Lipno 6.1. Charakterystyka Gminy Lipno 6.2. Zarys historyczny Gminy Lipno 6.3. Zabytki nieruchome 6.4. Zabytki ruchome 6.5 Zabytki archeologiczne 7. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Lipno – analiza SWOT 8. Założenia programowe Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Lipno 9. Instrumentarium realizacji Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami 10. Zasady oceny realizacji Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami 11. Źródła finansowania Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami 11.1. Źródła krajowe 11.2. Źródła zagraniczne w ramach funduszy europejskich Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 4 – Poz. 804 1. WSTĘP. CEL OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY LIPNO Podstawowymi założeniami „Programu opieki nad zabytkami dla Gminy Lipno” jest koordynacja prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań dotyczących finansowania, wpierania i koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego. Do realizacji tego założenia niezbędna jest realizacja celów określonych w art. 87 ust. 2 Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku, m. in.: zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań, które zwiększą atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, edukacyjnych i turystycznych, wspieranie działań, które zmierzają do pozyskania środków finansowych na opiekę nad zabytkami, podejmowanie przedsięwzięć, które umożliwiają tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami, zapoznanie z zasobami dziedzictwa kulturowego, historią i zabytkami. 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późniejszymi zmianami). art. 4 „Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków, 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków, 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę, 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków, 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz kształtowaniu środowiska.” art. 5 „Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku, 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości, 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.” art. 20 studium i plany miejscowe wymagają odpowiednio zaopiniowania lub uzgodnienia przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. art. 32 ust. 1 pkt. 3 i ust. 2 stanowi o przyjmowaniu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) zawiadomień o znalezieniu w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem i zawiadomienie o tym fakcie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. art. 71 ust.1 i ust.2 zakłada sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do którego tytuł prawny posiada gmina i jest to zadanie własne samorządu. art. 81 Organ stanowiący gminy lub powiatu ma prawo udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego – 5 – Poz. 804 art. 87 Artykuł ten stanowi: 1) wójt (burmistrz, prezydent) sporządza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami, 2) gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, 3) gminny program opieki nad zabytkami ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym, 4) z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami wójt (burmistrz, prezydent) sporządza co 2 lata sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy (miasta). 3. PRZEDMIOT OCHRONY PRAWNEJ. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami stanowi podstawę prawną ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce. Wg ustawy, zabytek jest to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Opiece podlegają zabytki pogrupowane w trzech kategoriach: 1) Zabytki nieruchome: krajobrazy kulturowe, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, cmentarze oraz miejsca upamiętniające wydarzenia historyczne, dzieła architektury i budownictwa oraz dzieła budownictwa obronnego, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane, obiekty techniki np. huty, kopalnie, elektrownie i inne zakłady przemysłowe. 2) Zabytki ruchome: dzieła sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, przedmioty upamiętniające wydarzenia historyczne, lub działalność wybitnych osobistości lub instytucji, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i rękodzieła, oraz inne obiekty etnograficzne, numizmaty oraz pamiątki historyczne, zwłaszcza militaria, sztandary, pieczęcie, odznaki, medale i ordery, wytwory techniki, urządzenia, środki transportu, maszyny i narzędzie, które świadczą o kulturze materialnej, charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentujące poziom nauki i rozwój cywilizacyjny. 3) Przedmioty archeologiczne: relikty działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej, pozostałości terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, kurhany, cmentarzyska. 4. FORMY PRAWNE OCHRONY ZABYTKÓW. Wyróżnia się następujące formy ochrony zabytków: wpis do rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Wpis do rejestru zabytków Decyzja administracyjna wydawana przez wojewódzkiego konserwatora zabytków jest podstawą wpisu do rejestru zabytków. Ma on także prawo do wszczęcia postępowania z urzędu w sprawie wpisania zabytku nieruchomego do rejestru zabytków. O wpisanie zabytku do rejestru zabytków może występować właściciel zabytku lub użytkownik wieczysty gruntu, na którym znajduje się zabytek. Wpis do rejestru zabytków stwarza określoną, jednoznaczną sytuację prawną obiektu, która ogranicza swobodę działań, zwłaszcza tych niepożądanych, narzuca pewne rygory postępowania przy nich, daje też pewne przywileje finansowe. Ta forma ochrony prawnej stwarza możliwość lepszej opieki przez właścicieli, kontroli nad prowadzonymi pracami oraz zapewnienia właściwego użytkowania. Rejestr zabytków prowadzi odpowiedni konserwator zabytków dla zabytków znajdujących