สภาพและการประเมินความต้องการจ าเป็นต่อบริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย THE CONDITIONS AND NEEDS ASSESSMENT FOR WORLDSHARE INTERLIBERY LOAN SERVICE OF ACADEMIC LIBRARIES IN THAILAND ์ ชยั สิทธิ องั คะ ปัญญาเดช บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 2561 สภาพและการประเมินความต้องการจ าเป็นต่อบริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย ์ ชยั สิทธิ องั คะ ปัญญาเดช ปริญญานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ปีการศึกษา 2561 ์ ลิขสิทธิของมหาวิทยา ลยั ศรีนครินทรวิโรฒ THE CONDITIONS AND NEEDS ASSESSMENT FOR WORLDSHARE INTERLIBERY LOAN SERVICE OF ACADEMIC LIBRARIES IN THAILAND CHAIYASIT ANGKAPUNYADECH A Thesis Submitted in partial Fulfillment of Requirements for MASTER OF ARTS (Information Studies) Faculty of Humanities Srinakharinwirot University 2018 Copyright of Srinakharinwirot University ปริญญานิพนธ์ เรื่อง สภาพและการประเมินความต้องการจ าเป็นต่อบริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย ของ ชยั สิทธิ์ องั คะปัญญาเดช ได้รับอนุมัติจากบัณฑิตวิทยาลัยให้นับเป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา ของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย (ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายแพทย์ฉัตรชัย เอกปัญญาสกุล) คณะกรรมการสอบปากเปล่าปริญญานิพนธ์ .............................................. ที่ปรึกษาหลัก .............................................. ประธาน (รองศาสตราจารย์ ดร.แววตา เตชาทวีวรรณ) (รองศาสตราจารย์ ดร.จุฑารัตน์ ศราวณะวงศ์) .............................................. กรรมการ (ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ดุษฎี สีวังค า) ............................................... กรรมการ (อาจารย์ ดร.ศุมรรษตรา แสนวา) ง บทคัดย่อภาษาไทย ชื่อเรื่อง สภาพและการประเมินความต้องการจ าเป็นต่อบริการยืมระหว่าง ห้องสมุดเวิลด์แชร์ ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย ผู้วิจัย ชยั สิทธิ์ องั คะปัญญาเดช ปริญญา ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต ปีการศึกษา 2561 อาจารย์ที่ปรึกษา รองศาสตราจารย์ ดร. แววตา เตชาทวีวรรณ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหา และความต้องการจ าเป็นต่อบริการยืม ระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย โดยใช้วิธีวิจัยแบบผสมผสาน กลุ่ม ตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก ส าหรับวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ บรรณารักษ์ ผู้รับผิดชอบบริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ จ านวน 4 คน และ กลุ่มตัวอย่างส าหรับวิธีวิจัยเชิง ปริมาณ ได้แก่ สมาชิกห้องสมุดมหาวิทยาลัย 4 แห่ง ที่ใช้บริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ในประเทศ ไทย จ านวน 181 คน โดยการสุ่มแบบบังเอิญ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และแบบสอบถาม สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และใช้วิธี Priority Needs Index (PNImodified) ในการประเมินความต้องการจ าเป็น ผลการวิจัยพบว่า สภาพการ บริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยทั้งสี่แห่งมีการก าหนดนโยบายการยืม ระหว่างห้องสมุดเป็นลายลักษณ์อักษร ประกอบด้วย ระเบียบการบริการ บุคลากรผู้รับผิดชอบ และ งบประมาณ ทรัพยากรสารสนเทศที่มีการขอยืมมากที่สุด คือ บทความวารสารและบางส่วนของหนังสือที่ เป็นไฟล์อิเล็กทรอนิกส์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และสาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ และ ระยะเวลาให้บริการเฉลี่ย 3-5 วัน ปัญหาการบริการแบ่งเป็น 6 ด้าน ได้แก่ ระบบจัดการเวิลด์แชร์ บุคลากร ผู้ใช้บริการ ทรัพยากรสารสนเทศ กฎหมาย และค่าใช้จ่าย ส่วนการประเมินความต้องการ จ าเป็นต่อบริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย 6 ด้าน พบว่า ด้านที่มีความต้องการจ าเป็นในล าดับแรก คือ การรับรู้จากการประชาสัมพันธ์ของห้องสมุด (PNImodified=0.189) รองลงมา คือ ความสะดวกในการขอใช้บริการ (PNImodified=0.096) ผู้ ให้ บ ริ ก าร (PNImodified=0.070) จ านวนและระยะเวลาการยืมทรั พยากรสารสนเทศ (PNImodified=0.067) ระยะเวลาด าเนินการของห้องสมุด (PNImodified=0.044) และค่าใช้จ่ายในการ ยืม (PNImodified=0.017) ตามล าดับ ค าส าคัญ : บริการการยืมระหว่างห้องสมุด, บริการยืมระหว่างห้องสมุดเวิล์ดแชร์, ห้องสมุดมหาวิทยาลัย, ความต้องการจ าเป็น จ ฉ บทคัดย่อภาษาอังกฤษ Title THE CONDITIONS AND NEEDS ASSESSMENT FOR WORLDSHARE INTERLIBERY LOAN SERVICE OF ACADEMIC LIBRARIES IN THAILAND Author CHAIYASIT ANGKAPUNYADECH Degree MASTER OF ARTS Academic Year 2018 Thesis Advisor Associate Professor Dr. Wawta Techataweewan The purposes of this research were to investigate the conditions and problems, and to assess the needs of interlibrary loan using the World Share among academic libraries in Thailand by using a mixed research method. The key informants for qualitative research method were four librarians from four WorldShare ILL membership libraries. The sampling group for quantitative research method were 181 users of WorldShare ILL selected by accidental sampling. The research instruments were a semi-structured interview and a questionnaire. The data obtained were analyzed using mean and standard deviation, including Priority Needs Index (PNImodified) for needs assessment. The results revealed that he conditions of WorldShare ILL of the four academic libraries were to have the written policy, including service regulations, staff, and budget. The most borrowed resources are the articles and some chapters of books; the electronic file format; and the subjects of science, technology and health sciences within 3-5 days of the average service time. Service problems found in 6 aspects such as the WorldShare management system, staff, users, information resources, laws, and expenses. The six needs assessment of the WorldShare ILL found that the first requirement was the perception of the library public relations (PNImodified = 0.189), followed by convenience of service requesting (PNImodified = 0.096) Staff (PNImodified = 0.070) Number of borrowing days (PNImodified = 0.067) ILL processing time (PNImodified = 0.044) and cost of borrowing (PNImodified = 0.017) respectively. Keyword : Interlibrary loan service, WorldShare interlibrary loan, University library, Needs assessment ช กิตติกรรมประกาศ กิตติกรรมประกาศ ขอขอบคุณผู้ทรงคุณวุฒิ ได้แก่ รองศาสตราจารย์ปราณี อัศวภูษิตกุล คุณสุภาพร ชัยธัมมะ ปกรณ์ และคุณปรางทิพย์ อิศรางกูร ณ อยุธยา ที่กรุณาสละเวลาให้ค าแนะน าที่เป็นประโยชน์ในการ ปรับปรุงเครื่องมือวิจัย ขอขอบคุณบรรณารักษ์ห้องสมุดมหาวิทยาลัยทั้ง 4 แห่ง ได้ แก่ หอสมุดแห่ง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ส านักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ส านักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และส านักงานวิทยทรัพยากร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ส าหรับการให้ ข้อมูลวิจัยและช่วยประสานงานเพื่อเก็บข้อมูลวิจัย ขอบคุณครอบครัวและเพื่อน ๆ ส าหรับความช่วยเหลือและก าลังใจในการท าวิทยานิพนธ์ ฉบับนี้ ชยั สิทธิ์ องั คะปัญญาเดช สารบัญ หน้า บทคัดย่อภาษาไทย ................................................................................................................ ง บทคัดย่อภาษาอังกฤษ ........................................................................................................... ฉ กิตติกรรมประกาศ .................................................................................................................. ช สารบัญ ................................................................................................................................. ซ สาบัญตาราง ......................................................................................................................... ฏ สารบัญรูปภาพ ...................................................................................................................... ฐ บทที่ 1 บทน า ........................................................................................................................ 1 ภูมิหลัง ............................................................................................................................. 1 ความมุ่งหมายของการวิจัย ................................................................................................. 5 ความส าคัญของการวิจัย .................................................................................................... 5 ขอบเขตของการวิจัย .......................................................................................................... 5 นิยามศัพท์เฉพาะ ............................................................................................................... 6 บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ................................................................................... 8 การยืมระหว่างห้องสมุด ..................................................................................................... 9 ความหมายของการยืมระหว่างห้องสมุด ....................................................................... 9 วัตถุประสงค์ของการยืมระหว่างห้องสมุด .................................................................... 12 การยืมระหว่างห้องสมุดในต่างประเทศ ............................................................................. 13 การยืมระหว่างห้องสมุดในประเทศไทย ............................................................................. 18 การยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ ...................................................................................... 22 การยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ในต่างประเทศ ......................................................... 22 การยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ในประเทศไทย ......................................................... 25 ฌ วิธีด าเนินงานยืมระหว่างห้องสมุดเวิลด์แชร์ ................................................................. 30 ปัญหาการยืมระหว่างห้องสมุดในประเทศไทย ................................................................... 34 ด้านผู้ให้บริการ ......................................................................................................... 35 ด้านผู้ใช้บริการ .......................................................................................................... 35 ด้านบริการ ..............................................................................................................