REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH WE WROCŁAWIU PLAN URZĄDZENIA LASU DLA NADLEŚNICTWA BOLESŁAWIEC na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2023 r. PROGRAM OCHRONY PRZYRODY PROGRAM OPRACOWANO W BIURZE URZĄDZANIA LASU I GEODEZJI LEŚNEJ ODDZIAŁ W BRZEGU Program zaktualizował: ................................................................ dr Michał Śliwiński Sprawdził: .................................................................. dr Dariusz Rosiński [email protected] www.brzeg.buligl.pl Akceptuje: Dyrektor Oddziału ............................................. mgr inż. Janusz Bańkowski BRZEG 2014 Program ochrony przyrody dla nadleśnictwa Bolesławiec Klimat: dr Dariusz Rosiński Współpraca: dr Anna Wójcicka-Rosińska, mgr inż. Katarzyna Drozd, mgr inż. Urszula Franczak Fotografie: dr Michał Śliwiński 2 Program ochrony przyrody dla nadleśnictwa Bolesławiec SPIS TREŚCI I. WSTĘP ................................................................................................................................ 9 II. CELE PROGRAMU ............................................................................................................... 10 III. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA .................................................................... 11 III.1. Informacje podstawowe ...................................................................................................... 11 III.2. Położenie .............................................................................................................................. 12 III.2.1. Położenie według podziału administracyjnego kraju .................................................. 12 III.2.2. Regionalizacja fizycznogeograficzna ............................................................................ 12 III.2.3. Regionalizacja przyrodniczo-leśna ............................................................................... 14 III.2.4. Regionalizacja geobotaniczna ...................................................................................... 14 III.3. Struktura użytkowania ziemi wg gmin ................................................................................. 15 III.4. Charakterystyka ogólna kompleksów leśnych ..................................................................... 16 III.5. Porównanie wybranych cech drzewostanów w ramach grup funkcji lasu .......................... 16 III.6. Miejsce i rola nadleśnictwa w przestrzeni przyrodniczo-leśnej regionu ............................. 17 III.7. Klimat ................................................................................................................................... 17 III.8. Warunki geologiczne ............................................................................................................ 22 III.9. Warunki hydrologiczne ........................................................................................................ 23 III.9.1. Wody powierzchniowe ................................................................................................ 23 III.9.2. Wody podziemne ......................................................................................................... 24 III.10. Gleby .................................................................................................................................... 24 IV. FORMY OCHRONY PRZYRODY ............................................................................................. 26 IV.1. Rezerwaty przyrody ............................................................................................................. 26 IV.2. Parki krajobrazowe .............................................................................................................. 28 IV.2.1. Parki krajobrazowe proponowane .............................................................................. 29 IV.3. Obszary chronionego krajobrazu ......................................................................................... 29 IV.3.1. Proponowane obszary chronionego krajobrazu .......................................................... 29 IV.4. Pomniki przyrody ................................................................................................................. 30 IV.4.1. Pomniki przyrody istniejące ......................................................................................... 30 IV.4.2. Pomniki przyrody proponowane ................................................................................. 38 IV.5. Obszary Natura 2000 ........................................................................................................... 40 IV.5.1. Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (projektowane specjalne obszary ochrony siedlisk) ............................................................................................. 41 IV.5.1.1. OZW Dolina Dolnej Kwisy PLH020050 ................................................................ 41 IV.5.1.2. OZW Dąbrowy Kliczkowskie PLH020090 ............................................................ 50 IV.5.2. Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) .................................................................. 52 IV.5.2.1. OSO Bory Dolnośląskie PLB020005 .................................................................... 52 IV.6. Stanowiska dokumentacyjne ............................................................................................... 60 IV.6.1. Stanowiska dokumentacyjne proponowane ............................................................... 60 IV.7. Użytki ekologiczne ................................................................................................................ 60 IV.7.1. Użytki ekologiczne proponowane................................................................................ 61 IV.8. Ochrona gatunkowa roślin ................................................................................................... 64 IV.9. Ochrona gatunkowa grzybów wielkoowocnikowych i porostów ........................................ 69 IV.10. Ochrona gatunkowa zwierząt .............................................................................................. 71 IV.10.1. Ssaki ............................................................................................................................. 71 3 Program ochrony przyrody dla nadleśnictwa Bolesławiec IV.10.2. Ptaki ............................................................................................................................. 76 IV.10.2.1. Strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania .................. 97 IV.10.3. Płazy i gady .................................................................................................................. 99 IV.10.4. Ryby i smoczkouste .................................................................................................... 102 IV.10.5. Bezkręgowce .............................................................................................................. 103 V. WALORY PRZYRODNICZO–LEŚNE ....................................................................................... 107 V.1. Lasy ochronne .................................................................................................................... 107 V.2. Roślinność potencjalna ...................................................................................................... 107 V.3. Siedliska przyrodnicze – występowanie i zalecenia ochronne ........................................... 109 V.3.1. Siedliska nieleśne ....................................................................................................... 111 V.3.2. Siedliska leśne ............................................................................................................ 119 V.3.3. Monitoring siedlisk przyrodniczych ........................................................................... 125 V.4. Zadrzewienia i zakrzaczenia na terenach zarządzanych przez nadleśnictwo występujące w formie powierzchniowej i cenne punktowe ................................................................... 126 V.5. Obszary o szczególnych walorach przyrodniczych ............................................................. 130 V.6. Obiekty i miejsca o wartości historycznej i kulturowej ...................................................... 130 V.7. Charakterystyka drzewostanów w aspekcie typologii urządzeniowej ............................... 132 V.7.1. Siedliskowe typy lasu ................................................................................................. 132 V.7.2. Bogactwo gatunkowe i struktura pionowa drzewostanów ....................................... 133 V.7.3. Pochodzenie drzewostanów ...................................................................................... 135 V.7.4. Zgodność składu gatunkowego z siedliskami ............................................................ 137 V.8. Formy degeneracji ekosystemów leśnych ......................................................................... 140 V.8.1. Borowacenie .............................................................................................................. 140 V.8.2. Neofityzacja ............................................................................................................... 142 V.8.3. Monotypizacja ........................................................................................................... 143 V.8.4. Juwenalizacja ............................................................................................................. 143