Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie PROGRAM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2016-2020 WARSZAWA, 2015 r. Mazowiecki Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska PROGRAM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO na lata 2016 - 2020 Przedkładam Zatwierdzam ……………………… ……………….………… Adam Ludwikowski Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Główny Inspektor Ochrony Środowiska Ochrony Środowiska Warszawa, 2015 r. „Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2016-2020” stanowi wypełnienie przepisu art. 23 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 686, z późn. zm.). Program został opracowany w Wydziale Monitoringu Środowisku Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie - 2 - SPIS TREŚCI Wstęp - 5 - 1. Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska - 6 - 2. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska - 7 - 3. Badania stanu środowiska - 10 - 3.1. Podsystem monitoringu jakości powietrza - 11 - 3.2. Podsystem monitoringu jakości wód - 21 - 3.2.1. Monitoring wód powierzchniowych – wody śródlądowe, wody przejściowe i przybrzeżne ..... - 21 - 3.2.2. Monitoring jakości wód podziemnych .......................................................................................... - 29 - 3.3. Podsystem monitoringu hałasu - 32 - 3.4. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych - 38 - 4. Zintegrowane oceny stanu środowiska - 45 - 5. System jakości w PMŚ; laboratoria i sieci pomiarowe - 46 - 5.1. System jakości w monitoringu powietrza - 46 - 5.2. System jakości w monitoringu wód - 48 - 5.4. System jakości w monitoringu hałasu - 50 - 5.5. System jakości w monitoringu pól elektromagnetycznych - 50 - 6. Prezentacja informacji o środowisku - 51 - 7. Uwarunkowania finansowe realizacji programu PMŚ - 52 - SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Tabele do Programu Państwowego Monitoringu Środowiska województwa mazowieckiego na lata 2016-2020 Załącznik nr 1. Podsystem monitoringu jakości powietrza Załącznik nr 2. Podsystem monitoringu jakości wód Monitoring jakości wód powierzchniowych – wody śródlądowe Załącznik nr 3. Podsystem monitoringu jakości wód Monitoring jakości wód podziemnych Załącznik nr 4. Podsystem monitoringu hałasu Załącznik nr 5. Podsystem monitoringu pól elektromagnetycznych ZAWARTOŚĆ PŁYTY CD OKŁADKA WPMŚ_2016-2020_MAZOWIECKIE Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Załącznik 4 Załącznik 5 - 3 - - 4 - Wstęp Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) został utworzony ustawą z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie z art. 23 ww. ustawy PMŚ realizowany jest na podstawie: wieloletnich programów państwowego monitoringu środowiska opracowanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ) i zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw środowiska, wojewódzkich programów monitoringu środowiska opracowanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska i zatwierdzonych przez GIOŚ. „Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020” opracowany przez GIOŚ został zatwierdzony w dniu 1 października 2015 roku przez Pana Macieja Grabowskiego Ministra Środowiska. Program zawiera opis zadań realizowanych na poziomie centralnym oraz wskazuje zadania, które będą wykonywane na poziomie województwa przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Dokument ten przywołuje odpowiednie akty prawne, które stanowią podstawę do realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska zarówno na poziomie krajowym, jak i wojewódzkim. W realizacji zadań PMŚ uczestniczą również inne jednostki zobowiązane do tego na mocy prawa. W oparciu o ww. „Program ...” oraz otrzymane z GIOŚ „Wytyczne do opracowania wojewódzkich programów Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020” opracowany został niniejszy materiał. W Programie Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020 przewidziano kontynuację większości dotychczasowych zadań i jednocześnie zaplanowano realizację nowych zadań wynikających z konieczności wdrożenia do polskiego systemu monitoringu nowych wymagań unijnych. Wiele uwagi zostanie poświęcone monitoringowi wód, w szczególności w zakresie wdrażania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniającej dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. UE L 226 z 24.08.2013, str.1). Ważnym zadaniem będzie również wdrożenie wspomagania systemu rocznych ocen jakości powietrza metodami modelowania matematycznego. Zasadniczym elementem nowego programu PMŚ są zadania związane z zapewnieniem wysokiej jakości wyników pomiarów i ocen w odniesieniu do wszystkich zadań realizowanych w ramach PMŚ. - 5 - 1. Definicja, cele i zadania Państwowego Monitoringu Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą – Poś, stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone informacje służą wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska, poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o: . jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań, . występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. W ramach PMŚ wytwarzane i gromadzone są dane dotyczące stanu środowiska, do których przekazywania Rzeczpospolita Polska jest obowiązana na mocy zobowiązań międzynarodowych. Jednym z głównych celów realizacji zadań PMŚ jest wytwarzanie danych i opracowywanie ocen niezbędnych do wywiązania się Polski z wymagań zawartych w przepisach UE, w szczególności o charakterze ramowym, dotyczących ochrony środowiska, a także wypełnienia podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych. Państwowy Monitoring Środowiska zapewnia dane podlegające udostępnianiu w myśl przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.), regulujących sprawy swobodnego dostępu do informacji o środowisku. Ustawowe cele Państwowego Monitoringu Środowiska będą realizowane poprzez zadania obejmujące wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne komponenty środowiska, prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych, gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji, ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria, identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe, opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego. Priorytetowe znaczenie będą miały działania związane z zapewnieniem jakości danych wytwarzanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Działania te będą obejmowały kontynuację procesu wdrażania systemów jakości w podsystemach monitoringu, modernizację infrastruktury analitycznej i pomiarowej, opracowania metodyczne, organizację i udział w krajowych i międzynarodowych badaniach porównawczych oraz pomoc merytoryczną w postaci szkoleń w zakresie procedur systemowych i wymagań prawnych. - 6 - 2. Struktura Państwowego Monitoringu Środowiska Państwowy Monitoring Środowiska jest źródłem informacji o środowisku będących wynikiem pomiarów i ocen jego stanu, jak i analizą wpływu różnych czynników, w tym presji będących głównie wynikiem działalności człowieka. W celu zapewnienia tak szerokiego spektrum informacji zadania PMŚ podobnie jak w latach poprzednich realizowane będą w ramach struktury opartej na modelu DPSIR (driving forces/czynniki sprawcze - pressures/presje - state/stan - impact/oddziaływanie - response/środki przeciwdziałania) stosowanej przez Komisję Europejską, Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Europejską Agencję Środowiska do sporządzania ocen zintegrowanych oraz ocen skuteczności strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych. Struktura ta pozwala na generowanie kompleksowej, opartej na badaniach, analizach i ocenach informacji o środowisku zarówno dla potrzeb społeczeństwa jak i administracji rządowej, samorządowej oraz instytucji międzynarodowych. Tylko część z wymienionych wyżej kategorii informacji jest i będzie wytwarzana w ramach systemu PMŚ. Podstawową kategorią informacji wytwarzanej w ramach PMŚ pozostanie kompleksowa informacja na temat stanu poszczególnych komponentów środowiska. Programy pomiarowo-badawcze w WIOŚ w Warszawie realizowane będą w ramach czterech podsystemów reprezentujących poszczególne komponenty środowiska. System PMŚ podobnie jako dotychczas będzie obejmować działania związane z pozyskiwaniem, gromadzeniem, analizowaniem i upowszechnianiem informacji o poziomach substancji i innych wskaźników charakteryzujących stan poszczególnych elementów przyrodniczych. W oparciu o wytworzone i zgromadzone dane o stanie środowiska wykonywane będą oceny poszczególnych komponentów jak i zintegrowane oceny i prognozy stanu środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe wiążące istniejący stan środowiska z czynnikami