http://chm-thai.onep.go.th สำนักงานนโยบายและแผน The ASEAN Regional Centre ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม for Biodiversity Conservation กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม http://chm-thai.onep.go.th หลังจากอนุสัญญาวาดวยความหลากหลายทางชีวภาพ- 26 มิถุนายน 2544 ใหเปนหนวยประสานงานกลางสำหรับการ- มผลบี งคั บใชั เม อวื่ นทั ี่ 29 ธนวาคมั 2536 ไดม การประชี มสมุ ชชาั - ริเริ่มทั่วโลกทางอนุกรมวิธานในประเทศไทย ดังนั้นสำนักงานฯ ภาคีอนุสัญญาฯ แลว 6 ครั้ง ซึ่งผลการประชุมไดนำไปสูการ- จึงดำเนินกิจกรรมขั้นแรกโดยจัดทำแบบสอบถามความตองการ- ดำเนินงานมากมายหลายรูปแบบในการอนุรักษและใชประโยชน ทางอนุกรมวิธาน และประเมินความตองการดังกลาว พรอมทั้ง ความหลากหลายทางชีวภาพอยางยั่งยืน มีการดำเนินการรวมกัน ไดจ ดการประชั มสรุ ปผลการประเมุ นความติ องการทางอน กรมวุ ธานิ ทั้งประเทศที่พัฒนาแลวและประเทศที่กำลังพัฒนา โดยใชกลไก- ในประเทศไทย ระหวางผูเชี่ยวชาญและหนวยงานที่เกี่ยวของกับ- ของอนุสัญญาฯใหเปนประโยชนแกการอนุรักษและใชประโยชน- งานดานอนุกรมวิธาน ในระหวางวันที่ 17–18 ตุลาคม 2544 ณ ความหลากหลายทางชีวภาพอยางยั่งยืนในประเทศของตนอยางดี โรงแรมนารายณ กรุงเทพฯ เพื่อศึกษาทบทวนสถานภาพและ- ที่สุด บนพื้นฐานความรวมมือกับประเทศภาคีอื่นๆ และองคกร- ความตองการทางอนุกรมวิธาน จัดทำบัญชีรายการระดับชาติ- ระหวางประเทศที่เกี่ยวของ ในการประชุมสมัชชาภาคีอนุสัญญาฯ เกี่ยวกับหนวยงานและผูเชี่ยวชาญ รวมทั้งเตรียมจัดทำทะเบียน- สมัยที่ 5 ณ กรุงไนโรบี ประเทศเคนยา ที่ประชุมไดรับรอง ระดบชาตั เกิ ยวกี่ บหนั วยงานท สะสมตี่ วอยั างหร อพื พิ ธภิ ณฑั และ- ขอมติที่สำคัญมากมาย และหนึ่งในขอมติดังกลาวคือ “การริเริ่ม การริเริ่มจัดตั้งเครือขายทางอนุกรมวิธานระดับชาติ ซึ่งไดรับ- ทั่วโลกทางอนุกรมวิธาน (Global Taxonomic Initiative)” ความสนใจจากผูเชี่ยวชาญและผูแทนจากหนวยงานที่เกี่ยวของ- เนื่องจากสมัชชาภาคีอนุสัญญาฯ ไดตระหนักถึงการขาดความรู ในแตละสาขาของอนุกรมวิธาน ทางอนกรมวุ ธานวิ าเป นอ ปสรรคขุ ดขวางการอนั รุ กษั ความหลากหลาย การจัดประชุมและจัดพิมพรายงานการประชุมไดรับการ- ทางชีวภาพ โดยวางรูปแบบใหแกไขปญหาการขาดขอมูลและ สนับสนุนจากศูนยภูมิภาคแหงอาเซียนวาดวยการอนุรักษความ- ผูเชี่ยวชาญทางอนุกรมวิธาน เพื่อชวยปรับปรุงการตัดสินใจใน- หลากหลายทางชีวภาพ (ASEAN Regional Center for การอนุรักษและใชประโยชนอยางยั่งยืน ตลอดจนการแบงปน- Biodiversity Conservation : ARCBC) เพอเสนอขื่ อม ลพรู อม - ผลประโยชนอยางเทาเทียมและยุติธรรม ทั้งขอเสนอแนะจากที่ประชุมเผยแพรตอผูสนใจ ซึ่งจะยัง- ิ สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและ ประโยชนตอการดำเนินงานดานอนุกรมวิธานอันมีผลตอการ- บชาต ั สิ่งแวดลอม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม อนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพ ในโอกาสนี้ขอขอบพระคุณ- ไดรับมอบหมายจากคณะอนุกรรมการอนุสัญญาวาดวยความ- วิทยากร และผูเขารวมประชุมทุกทานที่ใหการอนุเคราะหขอมูล- ธานระด ิ หลากหลายทางชีวภาพ ในการประชุมครั้งที่ 3/2544 เมื่อวันที่ และรวมมืออยางดียิ่งในการประชุมครั้งนี้ กรมว ุ องการทางอน (นายเฉลิมศักดิ์ วานิชสมบัติ) นความต ิ รักษาการเลขาธิการสำนักงานนโยบายและแผน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม การประเม ม ุ รายงานการประช 2 http://chm-thai.onep.go.th คำนำ .................................................................................................................................................... 2 ความนำ .................................................................................................................................................... 4 กำหนดการ ................................................................................................................................................. 5 คำกลาวรายงาน.......................................................................................................................................... 6 คำกลาวเปดการประชุม.............................................................................................................................. 7 การประชุมประเมินความตองการทางอนุกรมวิธานระดับชาติ .................................................................. 9 การริเริ่มทั่วโลกวาดวยอนุกรมวิธาน (GTI) รศ.ดร. อุทิศ กุฎอินทร.............................................................................................................................................................10 h การริเริ่มทั่วโลกทางอนุกรมวิธาน : โปรแกรมงาน........................................................................................12 เครือขายอนุกรมวิธานอาเซียน (ASEANET – BioNET International) รศ.ดร. บรรพต ณ ปอมเพชร ..................................................................................................................................................30 h The Global Network for Taxonomy ..............................................................................................32 h Current Status of National Biosystematic Centers and Resources in Thailand : Problems and Needs for Future Development..........................................................................35 h ASEANET : A Technical Cooperation Network for Capacity – Building in Taxonomy for Sustainable Development in South East Asia Three–year Project Funding Proposal for Donor Partners (2001–2003)...................................................38 รายงานการประช h Current Status of ASEANET Biosystematics in Thailand – an Update ..........................49 การประเมินความตองการทางอนุกรมวิธานระดับชาติ อัญชิรา มะณีวงศ และ พิมพรรณ เงินเทศ ..............................................................................................................................72 ุ ม การประชุมกลุมยอยประเมินความตองการทางอนุกรมวิธาน การประเม รศ.ดร. อบฉันท ไทยทอง ผศ.ดร. อารมณ รัศมิทัตรศ.ดร. ประจิต วงศรัตน ิ ดร. ฉวีวรรณ หุตะเจริญ และ ดร.วัลลภา อรุณไพโรจน.................................................................................................... 104 นความต คำกลาวปดการประชุม ........................................................................................................................... 124 องการทางอน รายนามผูเขารวมประชุม ....................................................................................................................... 125 ุ กรมว ิ ธานระด ั บชาต ิ 3 http://chm-thai.onep.go.th เพื่อนำไปสูการเสริมสรางสมรรถนะทางอนุกรมวิธานในระดับชาติ รวมทั้งจัดทำบัญชีรายการเกี่ยวกับหนวยงานและผูเชี่ยวชาญทาง- อนุกรมวิธาน (taxonomy) หมายถึง วิทยาศาสตร อนุกรมวิธาน และประสานงานการริเริ่มทั่วโลกทางอนุกรมวิธาน เกี่ยวกับการจัดกลุมสิ่งมีชีวิตเปนหมวดหมู การจำแนกแยกแยะ- สิ่งมีชีวิตตามหมวดหมูดังกลาว และตั้งชื่อวิทยาศาสตร ตลอด- (GTI) กับประเทศอื่นๆ ตอไป จนการรวบรวมรายชื่อสิ่งมีชีวิตในพื้นที่ใดๆ อนุกรมวิธานเปน- . วิทยาศาสตรพื้นฐานของการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ อนสุ ญญาวั าด วยความหลากหลายทางช วภาพี ไดตระหน กั เพื่อหารือและรับฟงความคิดเห็น/ขอเสนอแนะเกี่ยวกับ ถึงการขาดความรูทางอนุกรมวิธาน ซึ่งเปนอุปสรรคขัดขวางการ- ความตองการและการเสริมสรางสมรรถนะทางอนุกรมวิธานของ อนุรักษความหลากหลายทางชีวภาพ จึงไดจัดตั้งโปรแกรม ประเทศไทย จากนกอนั กรมวุ ธานและผิ ทู ทำงานดี่ านอน กรมวุ ธานิ การริเริ่มทั่วโลกวาดวยอนุกรมวิธาน (Global Taxonomic รวมทั้งหนวยงานที่เกี่ยวของ Initiative : GTI) ขึ้นเพื่อแกปญหาการขาดแคลนขอมูลขาวสาร . และผูเชี่ยวชาญทางอนุกรมวิธานในหลายประเทศและหลาย จัดประชุมเปนเวลา 2 วัน ในวันที่ 17–18 ตุลาคม 2544 ภูมิภาคทั่วโลก โดยมีเปาหมายเชื่อมโยงระหวางสถาบันใน- โดยผูเขารวมประชุมประกอบดวยผูเชี่ยวชาญทางอนุกรมวิธาน ประเทศกำลงพั ฒนาและประเทศพั ฒนาแลั ว และแสวงหาหนทาง- นกอนั กรมวุ ธานสมทบิ และผแทนหนู วยงานท เกี่ ยวขี่ อง ประมาณ ที่จะสามารถนำขอมูลขาวสารทางอนุกรมวิธานไปใชไดสะดวกขึ้น 130 คน ซึ่งโครงการนี้ไดรับการจัดตั้งขึ้นตามมติสมัชชาภาคีอนุสัญญาฯ สมัยที่ 5 เพื่อเอื้ออำนวยความรวมมือระหวางประเทศ ในการนี้ ⌫ สำนักเลขาธิการอนุสัญญาฯ ไดประสานงานขอใหประเทศภาคี- สถานภาพของหนวยงานที่ทำงานเกี่ยวของกับ- และรัฐบาลของประเทศตางๆ เสนอหนวยประสานงานกลาง ซึ่ง- อนุกรมวิธานในประเทศไทยในปจจุบัน ิ สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อมได ร บมอบหมายจากคณะั - บัญชีรายชื่อหนวยงานและผูเชี่ยวชาญทาง บชาต ั อนกรรมการอนุ สุ ญญาวั าด วยความหลากหลายทางช วภาพใหี เป น - อนุกรมวิธาน หนวยประสานงานกลางของประเทศไทยในการดำเนินงาน ธานระด ิ ความตองการทางอนุกรมวิธานในหนวยงานที่ ตามโปรแกรมนี้ สำนักงานฯ ไดสงแบบสอบถามประเมินความ- เกี่ยวของทั้งในปจจุบันและอนาคต กรมว ุ ตองการทางอนุกรมวิธานไปยังหนวยงานที่เกี่ยวของ อีกทั้งได- ขอคิดเห็นและขอเสนอแนะเพิ่มเติมในการจัดทำ- ประเมินความตองการในเบื้องตนแลว และเห็นควรใหมีการจัด- การประเมินความตองการทางอนุกรมวิธานระดับชาติ ประชุมหารือถึงความตองการทางอนุกรมวิธานของประเทศไทย องการทางอน นความต ิ การประเม ม ุ รายงานการประช 4 http://chm-thai.onep.go.th .. ⌫ – . ⌫ ⌫ 08.30–09.00 น. ลงทะเบียน 08.30–09.00 น. ลงทะเบียน 09.00–09.45 น. พิธีเปดการประชุม 09.00–10.30 น. ผลการประเมินความตองการทางอนุกรม- กลาวรายงาน วิธานระดับชาติ h นางดวงมาลย สินธุวนิช h อัญชิรา มะณีวงศ และ ผูอำนวยการกองประสานการจัดการ พิมพรรณ เงินเทศ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม กลาวเป ดการประช มและบรรยายพุ เศษิ 10.30–10.45 น. พักรับประทานอาหารวาง h ฯพณฯ องคมนตร ี นายอำพล เสนาณรงค 10.45–12.00 น. ประชุมหารือกลุมยอย อนุกรมวิธานพืช, 09.45–10.00 น. พักรับประทานอาหารวาง สัตว, จุลินทรีย และสัตวน้ำ 10.00–11.00 น. โปรแกรมการริเริ่มทั่วโลกวาดวยอนุกรม- ความตองการเสริมสรางสมรรถนะทาง- วิธาน (GTI) อนุกรมวิธานของประเทศไทย h รศ.ดร. อุทิศ กุฎอินทร 12.00–13.00 น. รับประทานอาหารกลางวัน คณบดีคณะวนศาสตร 13.00–14.45 น. ประชุมกลุมยอย (ตอ) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 11.00–12.00 น. เครือขายอนุกรมวิธานอาเซียน 14.45–16.00 น. เสนอผลการประชุมหารือกลุมยอย (ASEANET–BioNET INTERNATIONAL) 16.00–16.30 น. ปดการประชุม h รศ.ดร. บรรพต ณ ปอมเพชร h ศาสตราจารยกิตติคุณ ผูอำนวยการศูนยวิจัยควบคุมศัตรูพืช ดร. ทวีศักดิ์ ปยะกาญจน โดยชีวินทรียแหงชาติ สถาบันวิจัยสภาวะแวดลอม รายงานการประช 12.00–13.00 น. รับประทานอาหารกลางวัน จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย 13.00–14.00 น. ภาพรวมหนวยงานอนุกรมวิธานและ นักอนุกรมวิธานของประเทศไทย ุ h อัญชิรา มะณีวงศ และ ม พิมพรรณ เงินเทศ การประเม สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม ิ 14.00–16.00 น. ประชุมหารือกลุมยอย อนุกรมวิธานพืช นความต สัตว จุลินทรีย และสัตวน้ำ สถานภาพการศึกษาวิจัยทางอนุกรมวิธาน- องการทางอน ในประเทศไทย และปญหาอุปสรรค ุ กรมว ิ ธานระด ั บชาต ิ 5 http://chm-thai.onep.go.th . .