KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA ckich. Ludność grupy dobrodzieńskiej mieszkała w krótkotrwałych domach prostokątnych, wznoszonych w kon- strukcji słupowej. obyt człowieka na Ziemi Dobrodzieńskiej sięga II–III okresu epoki brązu (1450– 1000 lat p.n.e.), z których pochodzą najstarsze znaleziska – przedmioty co- dziennego użytku. W odległych czasach, W końcu VI wieku z południa i ze wschodu na nasze tereny zaczęli prze- nikać Słowia- nie. Ziemia Dobrodzień- ska znalazła się w obrębie obszaru śląs- kich plemion na przełomie er, Śląsk zamieszkiwały Opolan. W ro- wandalskie plemiona Silingów, które ku 984 w dro- około IV w. n. e. w większości opuściły dze do Kra- tę krainę. W końcu IV wieku i w pierw- kowa zatrzy- szej połowie V w. rozwijała się tu „kul- mał się w Do- tura dobrodzieńska”, która zasłynęła brodzieniu wyrobami ceramicznymi (dzbany, bu- biskup Woj- tle, wiadra, misy, amfory) i metalowy- ciech. Zgo- mi (topory, oszczepy, umba, noże, ra- dnie ze sta- dlice, okucia, brzytwy, sprzączki, igły, rym zwycza- zapinki, bransolety, wisiorki i inne wy- jem każdego roby żelazne i brązowe) o cechach ger- roku w dniu 23 kwietnia urządza się mańskich (gocko-gepidzkich) i sarma- procesje do kapliczki św. Wojciecha. 8 KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA Od zarania swych dziejów Dobro- księcia Władysława Opolczyka w 1374 r., dzień wchodził w skład księstwa opol- natomiast dnia 21 sierpnia 1384 roku skiego, którego pierwszym księciem z li- książę Władysław II obdarował nasze nii Piastów był Mieszko Plątonogi (1163– miasto wieloma przywilejami – dwiema 1211). Położony przy dawnym, Śląsko– wioskami Ligotami wraz z wszystkimi małopolskim szlaku handlowym poja- polami, lasami oraz dochodami. Mie- wił się w dokumentach już w 1267 roku, szkańcy byli zwolnieni od wszystkich w kilkanaście lat przed nadaniem miej- innych powszechnych opłat, danin i ro- scowemu sołtysowi Henrykowi przez bót. Żyli w skromnym nie zmąconym księcia opolskiego Bolesława I przywi- przez całe lata dobrobycie. lejów w 1279 roku. W 1304 r. wzmian- Z tego okresu pochodzi herb Do- kowany w Lib.Fund.Ep.Vrat. Utrwala się brodzienia, który ma charakter złożo- nazwa miejscowości – Dobrosin (1279), ny. Pół orła złotego w błękitnym polu Dobradin (1300), Dobrodzin (1574), pobocznicy le- Guttentag (1636). Na początku XIV w. wej nawiązuje była to dość duża leżąca nad rzeczką do heraldyki Nosek (obecnie Myślinka) osada, bo opolskiej linii w 1311 roku istniał w niej już kościół Piastów śląskich, parafialny pw. św. Marii Magdaleny, a w czerwonym którego proboszczem był Bertold. polu poboczni- Prawa miejskie, oparte na prawie ma- cy prawej znaj- gdeburskim otrzymał Dobrodzień z rąk duje się poło- wa róży heraldycznej o płatkach białych z zielonymi wypustkami. W końcu XIV w. na skutek konfli- któw zbrojnych książąt opolskich z kró- lem polskim Władysławem Jagiełło, Dobrodzień dostał się w ręce dowo- dzącego rycerstwem koronnym Spytka z Melsztyna, by następnie zostać wła- snością książąt niemodlińskich. W ro- ku 1422 w liczącej około 100 miesz- kańców miejscowości istniał już dwór, którego zarządcą był Jan, właściciel fol- warku Jeżowa z przyległościami. W 1452 r. wybudowano tu prawdo- podobnie zamek warowny otoczony 9 KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA wałami ziemnymi i ostrokołem. W tym- funkcje, np. Maciej – syn Światosława że roku obdarowany Dobrodzieniem przez księcia wielkostrzeleckiego Ber- narda został Pan ze Skrońska – Henryk Kranczkowski, który odebrał wsie Li- goty i narzucił mieszczanom obowiązki pańszczyźniane. Podobnie postępowali późniejsi właściciele, co spowodowało zastój w rozwoju gospodarczym mia- sta. Mimo niekorzystnych warunków z Dobrodzienia był notariuszem i oso- bistym sekretarzem archidiakona kra- kowskiego. Kolejnym właścicielem Do- brodzienia był Franciszek Kalinowski, który również posiadał w tym czasie pobliską Turzę. Po śmierci ostatniego piastowskiego księcia opolskiego Jana II Dobrego (1532) leżący w księstwie opolskim Dobro- dzień przeszedł pod zarząd Habsbur- gów. W tym czasie posiadaczem dóbr dobrodzieńskich był Jan I Posadowski z Posadowa, a następnie Wacław i Jan II w mieście nadal rozwijały się niektóre Posadowski (w latach 1551–1582), Ma- rodzaje rzemiosł, a w szczególności sto- gdalena Kurtzbach, dziedziczka po Wa- larstwo, które z czasem stało się syno- cławie Posadowskim (1582–1585), Je- nimem miasta. W XV wieku istnieją rzy Jarocki z Jaroszyna (1585–1600), również kulturalne związki z Króle- Daniel Jarocki z Jaroszyna (1610–1612), stwem Polskim, wielu synów miesz- Anna Jarocka z Jaroszyna, z domu von czan studiowało w Akademii Krakow- Gaschin (od 1612 do 1648), która stale skiej, a niektórzy z nich pełnili poważne zwiększała obciążenia feudalne i zapi- 10 KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA sała się niechlubnie w legendach o Czar- szwedzkiego, hrabiego Thurna. Dobro- nej Damie z Dobrodzienia. dzień został splądrowany i spalony, a W 1610 roku wybudowano z kamie- niektórzy mieszkańcy wymordowani. nia łupanego most dworski; jest to naj- Mimo to w 1630 r. zbudowano kościół starszy zabytek naszego miasta. cmentarny pw. św. Walentego i ufun- W tym okresie miasto zostało wy- dowano dla budującego się kościoła jątkowo doświadczone na skutek wy- pw. św. Marii Magdaleny monstrancję darzeń i skutków wojny trzydziestole- w stylu gotycko-renesansowym (1650). tniej, kiedy to Dobrodzień został sty- Z 1644 r. pochodzą wzmianki o istnie- ranizowany przez udające się w kie- niu szpitala w sąsiedztwie „kościółka runku Opola wojska króla polskiego Walencinka” wspieranego finansowo Zygmunta pod dowództwem Stanisła- przez Adama Dobrodzieńskiego, ma- wa Stroinowskiego oraz przez pożar, gistra sztuk wyzwolonych i filozofii, który zniszczył miasto w 1625 roku. bakałarza teologii oraz fundatora sty- Po raz kolejny lata ciężkiej biedy do- pendiów dla ubogiej, lecz zdolnej mło- tknęły mieszkańców, kiedy w 1633 ro- dzieży z Dobrodzienia zdobywającej ku na Śląsk wkroczyły wojska pod do- wiedzę we Wrocławiu. W latach 1648– wództwem saksońskiego generała Ar- 1674 właścicielami Dobrodzienia byli nima Ende oraz najwyższego dowódcy członkowie starego śląskiego rodu Bla- 11 KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA cha z Wielowsi i Lubia. Dnia 25 sierp- miał siedzibę w Strzelcach Opolskich, nia 1674 Bogusław a później w Tarnowskich Górach. Blacha sprzedał Do- Obywatele naszego miasta wiązali brodzień wraz z o- ogromne nadzieje z powstaniem „ko- kolicznymi wioska- muny miejskiej”, kiedy to 5 sierpnia mi Janowi von Blan- 1743 roku wykupili zamek i dobra do- kowski. brodzieńskie Franciszka Ludwika baro- Kolejnymi właści- na von Blankowski. Niestety, przejęcie cielami miasta by- własności przypadło na okres II wojny li Bogusław Ernest śląskiej, mieszczanie nie zdołali właści- Antoni von Blan- wie zagospodarować swojej własności kowski (od 1680 do i z powodu braku środków finanso- 1707) oraz Franci- wych w 1748 roku ponownie zostali szek Karol i Jan Wa- poddanymi kolejnych właścicieli do- cław von Blankow- brodzieńskich dóbr – przedstawicieli ski (1707–1710), Jan Wacław von Blan- rodów pruskich. Dobrodzień i okolice kowski (1710–1724), a później do 1743 należały kolejno do Bernarda Henryka roku Franciszek Ludwik i Wacław La- von Bornstädt i spadkobierców w la- zar von Blankowski. tach 1748–1754, następcy tronu Karo- Dobrodzień nosił wciąż na sobie pię- la Fryderyka von Schöneich-Carolath tno doznanych zniszczeń – nieutwar- (1754–1763), rotmistrza Michała von dzony i nieoświetlony rynek z sześ- Paczkowski (1764–1768), Jerzego Lu- cioma ciasnymi gospodami wybudo- dwika von Dalwigk (1768–1774), Mi- wanymi z odpadowego drewna, do- kołaja Augusta Wilhelma barona Bur- my parterowe kryte gontem lub słomą, ghaus (1774–1777), Ludwika Frydery- z drewnianym, gliną oklejonym komi- ka Wilhelma hrabiego von Schlabren- nem, kilka studni, dwie bramy miejskie. dorf (11 II –17 VII 1777), Karola Hen- W 1740 r. na Śląsk wkroczyły woj- ryka hrabiego Sobeck (1777–1780), ska króla pruskiego Fryderyka II Ho- Feliksa Fryderyka Jana von Stümer henzollerna. W krótkim czasie wprowa- (1780–1789), Fryderyka Augusta księcia dził on szereg po- Brunszwiku-Lüneburga (1789–1805), ważnych zmian ad- Wilhelma Fryderyka księcia Brunsz- ministracyjnych. wiku-Lüneburga-Oleśnicy (1805–1815) Dobrodzień podle- oraz książąt Brunszwiku-Oleśnicy bę- gał wtedy pod siód- dących pod opieką Jerzego IV – króla my departament, Wielkiej Brytanii i Hanoveru (1815– którego radca wo- 1823). W rękach książąt brunszwickich jenny i podatkowy Dobrodzień pozostawał do 1884 roku. 12 KRÓTKA HISTORIA DOBRODZIENIA W tym czasie dobrobyt obywateli Do- Dalszy rozwój miasta został zaha- brodzienia znacznie wzrósł. W drugiej mowany, kiedy rozwinął się przemysł połowie XVIII w. wybudowano bo- na Górnym Śląsku, a Dobrodzień zo- wiem na miejscu dzisiejszego parku jor- stał pominięty podczas budowy kolei danowskiego zakład hutniczy z wielkim żelaznej łączącej okoliczne miasta. Mia- piecem pracującym w oparciu o rudę sto utraciło swoją pozycję w ruchu tran- darniową. zytowym i transporcie handlowym. Ponadto w 1846 r. wybuchł ogrom- ny pożar, który doszczętnie zniszczył centralną część miasta – ratusz z sądem, Niektórzy mieszczanie posiadali po średniowieczny kościół katolicki na 15–20 par koni, którymi transportowa- rynku, probostwo z gospodarstwem no wyroby hutnicze do Odessy, Wro- rolnym, pocztę, synagogę z 1781 roku, cławia, Brna, Poznania i Krakowa. dwie murowane gospody, cztery stu- Z tego też okresu pochodzi powie- dnie, folwark dworski wraz z gorzel- dzenie „w Oleśnie pycha, w Lublińcu nią i wiele innych budynków (136 do- błoto, a w Dobrodzieniu złoto”. Wów- mów i 145 zabudowań gospodarczych).