ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶ ARAGATSOTN MARZ Մարզկենտրոնը` Marz centre ք. Աշտարակ Ashtarak town ԼՈՌԻ LORI ՏԱՎՈՒՇ Տարածաշրջանները` Territories ՇԻՐԱԿ TAVUSH SHIRAK Աշտարակ Ashtarak Ապարան Aparan ԱՐԱԳԱԾՈՏՆ ԿՈՏԱՅՔ Արագա Aragats ARAGATSOTN KOTAYK Թալին Talin ԱՐՄԱՎԻՐ ARMAVIR ø. ԵՐԵՎԱՆ Քաղաքները` Towns YEREVAN CITY ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔք.Աշ GEGHARKUNIK ԱՐԱՐԱՏ Աշտարակ Ashtarak ARARAT ՎԱՅՈՑ ՁՈՐ Ապարան Aparan VAYOTS DZOR Թալին Talin ՍՅՈՒՆԻՔ SYUNIK Տարածքը 2 756 քառ. կմ/ Territory sq. km Հայաստանի Հանրապետության տարածքում մարզի տարածքի տեսակարար կշիռը, % 9.3 Territory share of the marz in the territory of the Republic of Armenia, % Համայնքներ, 2019թ. տարեսկզբի դրությամբ 72 Communities, as of the beginning of 2019 Քաղաքներ 3 Towns Գյուղեր 117 Villages Բնակչության թվաքանակը 2019թ. տարեսկզբի դրությամբ 125.4 հազ. մարդ / Population number as of the beginning of the year, 2019 ths. person այդ թվում` of which: քաղաքային 27.0 հազ. մարդ/ urban ths. person գյուղական 98.4 հազ. մարդ/ rural ths. person Հայաստանի Հանրապետության բնակչության ընդհանուր թվաքանակում մարզի բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը 2018 թ.,% 4.2 Share of marz population in the total population of the Republic of Armenia 2018, % Քաղաքային բնակչության թվաքանակի տեսակարար կշիռը 2018 թ.,% 21.5 Share of urban population size 2018, % Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 218 149.2 հա/ Agricultural land Ha այդ թվում` վարելահողեր 54 011.0 հա/ of which: arable land Ha ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2019 315 MARZES AND YEREVAN CITY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN FIGURES, 2019 Արագածոտնի մարզի տարածքով են անցնում The 3 motor highways of republican importance – Yerevan հանրապետական նշանակություն ունեցող 3 ավտո- – Ashtarak – Talin - Gyumri, Yerevan – Ashtarak - Spitak խճուղիները`Երևան – Աշտարակ – Թալին – Գյումրի, and Yerevan – Armavir – Karakert - Gyumri run through Երևան–Աշտարակ – Սպիտակ և Երևան – Արմավիր – the territory of the Aragatsotn marz. The territory of marz Քարակերտ – Գյումրի: Մարզի տարածքը հատում է intersects of the Republic of Armenia principal railway as նաև Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր well (only across the end of the West, so it hasn’t any երկաթուղին (միայն արևմտյան հատվածով և մարզի influence on economic development of the marz). տնտեսական զարգացման վրա էական ազդեցություն չի թողնում): Մարզում են գտնվում Բյուրականի նշանավոր The famous Observatory of Byurakan, the Institutes of աստղադիտարանը, Հայաստանի Հանրապետության Radiophysics and Electronics, Physical Researches of գիտությունների ազգային ակադեմիայի National Academy of Sciences are located in the marz. ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի, ֆիզիկական հետազոտությունների ինստիտուտները: 2018թ.-ին Արագածոտնի մարզի տնտեսության In 2018 the share of economy main branches of Aragatsotn հիմնական հատվածների տեսակարար կշիռները marz in total volume of correspondent branches of the Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան republic comprised: ոլորտների ընդհանուր ծավալում կազմել են. արդյունաբերություն` 2.7 %, industry 2.7 %, գյուղատնտեսություն` 10.2 %, agriculture 10.2 %, շինարարություն` 4.8 %, construction 4.8 %, մանրածախ առևտուր` 1.4 % retail trade 1.4 % ծառայություններ` 0.7 %: services 0.7 %: Մարզի տնտեսության հիմքն արդյունաբերությունը և The main economy branches of the marz are industry and գուղատնտեսությունն են: agriculture. Արդյունաբերությունը մասնագիտացած է սննդա- Industry is specialized in manufacture of food products and մթերքի և խմիչքնորի, թանկարժեք իրերի արտադրու- of drinks, precious articles and exploiting of mines of թյան ու շինանյութերի հանքավայրերի շահագործման building materials. ուղղություններում: Մարզի աշխարհագրական դիրքը և The geographical position and climatic conditions of the բնակլիմայական պայմանները նպաստավոր են ինչ- marz are favourable for development of both plant growing պես բուսաբուծության (հացահատիկ, կարտոֆիլ, բազ- (grain, potatoes, perennial grass, and forage crops) and մամյա տնկարկներ, կերային մշակաբույսեր), այնպես cattle breeding. էլ անասնաբուծության զարգացման համար: Գյուղատնտեսությունը հիմնականում մասնա- Agriculture is mainly specialized in plant growing գիտացած է բուսաբուծության (մասնավորապես, (especially, crop-production) and cattle breeding. հացահատիկային մշակաբույսերի արտադրության) և անասնաբուծության մեջ: Բեռնաուղևորափոխադրումները մարզում իրակա- Freight and passenger transportations in the marz are նացվում են ավտոմոբիլային տրանսպորտով: implemented by road transport. Մարզկենտրոն Աշտարակ քաղաքը (2019թ. Marz centre Ashtarak town (as of the beginning of the տարեսկզբի դրությամբ` 16.9 հազ. մարդ) գտնվում է year, 2019 comprised 16.9 ths. people) is situated on the Քասախ գետի ափին, Երևանից 19 կմ հյուսիս- bank of Kasakh river, in the distance of 19 km to the արևմուտք: Քաղաքը հանդիսանում է Երևան-Գյումրի, North-West from Yerevan. Town is the junction of Երևան–Սպիտակ ճանապարհների հանգույցը: Yerevan-Gyumri and Yerevan-Spitak roads. Աշտարակ-Ապարան ճանապարհին կառուցվել է On the Ashtarak-Aparan road was built cross, which have 33մ բարձրություն ունեցող խաչ, որը բաղկացած է 33 m height and consists of 1 718 small crosses. Small 1 718 հատ փոքր խաչերից: Փոքր խաչերը խորհրդա- crosses symbolize the 1 718 anniversary of the adoption նշում են հայ ազգի քրիստոնեության ընդունման 1 718 christianity of armenian nation(every year they add one ամյակը (ամեն տարի մեծ խաչին ավելանում է ևս մեկ more small cross to the big cross). փոքր խաչ): 316 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2019 MARZES AND YEREVAN CITY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN FIGURES, 2019 Քաղաքը զարգացել է որպես Երևան քաղաքի ար- Ashtarak town developed as a satellite town of Yerevan. It բանյակ քաղաք: Այն մարզի վարչաքաղաքական, is the administrative and political, economic, scientific, տնտեսական, գիտական ու կրթամշակութային կենտ- educational and cultural centre of the marz. The main րոնն է: Աշտարակ քաղաքի տնտեսության առաջա- branch of economy is food and beverage production. տար ճյուղը սննդամթերքի և ըմպելիքի արտադ- րությունն է: Ապարան քաղաքը (2019թ. տարեսկզբի դրությամբ Aparan town (as of the beginning of the year, 2019 6.0 հազ. մարդ) մարզում մեծությամբ և նշանակու- comprised 6.0 ths. people) is the second town in the marz թյամբ երկրորդ քաղաքն է: Գտնվում է Քասախ գետի by its largeness and importance. It is situated on the bank ափին (Երևանից 60 կմ հեռավորությամբ): Ապարան of Kasakh river (in the distance of 60 km from Yerevan). քաղաքի տնտեսության առաջատար ճյուղը սննդա- The main branch of economy is food production. մթերքի արտադրությունն է: Թալին քաղաքը (2019թ. տարեսկզբի դրությամբ` 4.1 Talin town (as of the beginning of the year, 2019 comprised հազ. մարդ) գտնվում է Արագած լեռան հարավ- 4.1 ths. people) is located on the south-western slope of արևմտյան լանջին (Երևանից 65 կմ հեռավորությամբ): Aragats mountain(in the distance of 65 km from Yerevan). Քաղաքի տնտեսության հիմքը թանկարժեք իրերի The base of economy is precious articles production. արտադրությունն է: ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶԻ ՄՇՏԱԿԱՆ ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ՍԵՌԱՏԱՐԻՔԱՅԻՆ ԲՈՒՐԳԸ, 2019թ. հունվարի 1-ի դրությամբ AGE AND SEX PYRAMID OF ARAGATSOTN MARZ DE JURE POPULATION 2019 as of January 1 % Տղամարդ – 61 270 տարիք կին – 64 170 male age famale ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2019 317 MARZES AND YEREVAN CITY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN FIGURES, 2019 ՄԱՆՐԱԾԱԽ ԱՌԵՎՏՐԻ ՕԲՅԵԿՏՆԵՐ RETAIL TRADE UNITS Քանակը Number 2014 2015 2016 2017 2018 Մանրածախ առևտրի օբյեկտներ, 506 562 598 601 622 Retail trade units, total ընդամենը այդ թվում` of which: խանութներ 190 250 285 299 321 shops կրպակներ 243 251 251 241 241 kiosks գյուղատնտեսական արտադրանքի 2 2 2 2 2 markets of agricultural շուկաներ produce սպառողական ապրանքների շուկաներ 2 2 2 2 2 markets of consumer goods առևտրի այլ օբյեկտներ 69 57 58 57 56 other trade units ԿՐԹԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ EDUCATIONAL INSTITUTIONS Քանակը Number 2014 2015 2016 2017 2018 Պետական նախադպրոցական 23 23 28 30 30 State pre-school Պետական հանրակրթական 122 122 122 122 121 State general educational Երաժշտական, արվեստի, գեղարվեստի Musical, art schools, creative դպրոցներ, մանկապատանեկան 10 10 10 10 12 centers for children ստեղծագործական կենտրոններ Պետական նախնական մասնագիտական State preliminary vocational 2 2 2 2 3 (արհեստագործական) ուսումնական1 educational¹ Պետական միջին մասնագիտական State middle vocational 1 1 1 1 1 ուսումնական educational ՔԱՂԱՔՆԵՐ TOWNS/CITIES Մշտական բնակչության թվաքանակը Town name 2019թ. հունվարի 1-ի դրությամբ, մարդ2 Անվանումը Number of de jure population as of January 1, 2019, person² Աշտարակ Ashtarak 16 878 Ապարան Aparan 5 958 Թալին Talin 4 147 1Ներառյալ այն միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունները, որոնք իրականացնում են նախնական (արհեստագործական) ծրագիր: Including those middle vocational educational institutions, which implement preliminary vocational program. 2 Հայաստանի Հանրապերության քաղաքների բնակչության թվաքանակը ներկայացված է Հայաստանի Հանրապերության 2011թ. մարդահամարի հիմքով վարվող բնակչության ընթացիկ հաշվառմամբ: Ppulation of city/towns of the Republic of Armenia are presented according to the current population statistics based on the 2011 Population Census of the Republic of Armenia. 318 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐԶԵՐԸ ԵՎ ԵՐԵՎԱՆ ՔԱՂԱՔԸ ԹՎԵՐՈՎ, 2019 MARZES AND YEREVAN CITY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN FIGURES, 2019 ԳՅՈՒՂԵՐ VILLAGES Մշտական բնակչության թվաքանակը 2019 թ. հունվարի 1-ի դրությամբ, մարդ 1 Անվանումը Name Number of de jure population as of January 1, 2019, person¹ Աշտարակի տարածաշրջան Ashtarak district 1 Ագարակ Agarak 2 045 2 Աղձք Aghdsk 1 982 3 Անտառուտ Antarut 408 4 Ավան Avan 944 5 Խնուսիկ Khnusik 1 6 Արագածոտն Aragatsotn 1 222 7 Արտաշավան Artashavan 721 8 Լուսաղբյուր Lusaghbyur - 9 Նիգատուն Nigatun - 10 Արուճ Aruj 1 250 11 Բազմաղբյուր Bazmaghbyur