AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Elif TAŞDEMİR FANDOM: GÜNEY KORE HAYRANLIĞI VE BİR KÜLTÜR TAŞIYICISI OLARAK GÜNEY KORE DİZİLERİ Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2018 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Elif TAŞDEMİR FANDOM: GÜNEY KORE HAYRANLIĞI VE BİR KÜLTÜR TAŞIYICISI OLARAK GÜNEY KORE DİZİLERİ Danışman Prof. Dr. Narin Tülay ŞEKER Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2018 T.C. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Elif TAŞDEMİR'in bu çalışması, jürimiz tarafından Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. Aytekin CAN (İmza) Üye (Danışmanı) : Prof. Dr. Narin Tülay ŞEKER (İmza) Üye : Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Sami MENCET (İmza) Tez Başlığı: Fandom: Güney Kore Hayranlığı ve Bir Kültür Taşıyıcısı Olarak Güney Kore Dizileri Onay: Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi : 29/06/2018 Mezuniyet Tarihi : 09/07/2018 (İmza) Prof. Dr. İhsan BULUT Müdür AKADEMİK BEYAN Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Fandom: Güney Kore Hayranlığı ve Bir Kültür Taşıyıcısı Olarak Güney Kore Dizileri” adlı bu çalışmanın, akademik kural ve etik değerlere uygun bir biçimde tarafımca yazıldığını, yararlandığım bütün eserlerin kaynakçada gösterildiğini ve çalışma içerisinde bu eserlere atıf yapıldığını belirtir; bunu şerefimle doğrularım. (İmza) Elif TAŞDEMİR T.C. AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU BEYAN BELGESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE ÖĞRENCİ BİLGİLERİ Adı-Soyadı Elif TAŞDEMIR Öğrenci Numarası 20145256005 Enstitü Ana Bilim Dalı Radyo Televizyon ve Sinema Programı Tezli Yüksek Lisans Programın Türü (X) Tezli Yüksek Lisans ( ) Doktora ( ) Tezsiz Yüksek Lisans Danışmanının Unvanı, Adı-Soyadı Prof. Dr. Narin Tülay ŞEKER Fandom: Güney Kore Hayranlığı ve Bir Kültür Taşıyıcısı Olarak Tez Başlığı Güney Kore Dizileri Turnitin Ödev Numarası 980228988 Yukarıda başlığı belirtilen tez çalışmasının a) Kapak sayfası, b) Giriş, c) Ana Bölümler ve d) Sonuç kısımlarından oluşan toplam 118 sayfalık kısmına ilişkin olarak, 03/07/2018 tarihinde tarafımdan TurnItIn adlı intihal tespit programından Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Çalışması Orijinallik Raporu Alınması ve Kullanılması Uygulama Esasları’nda belirlenen filtrelemeler uygulanarak alınmış olan ve ekte sunulan rapora göre, tezin/dönem projesinin benzerlik oranı; alıntılar hariç % 7 alıntılar dahil % 11’dir. Danışman tarafından uygun olan seçenek işaretlenmelidir: ( x) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aşmıyor ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez Çalışması Orijinallik Raporu’nun doğruluğunu onaylarım. ( ) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aşıyor, ancak tez/dönem projesi danışmanı intihal yapılmadığı kanısında ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez Çalışması Orijinallik Raporu’nun doğruluğunu onaylar ve Uygulama Esasları’nda öngörülen yüzdelik sınırlarının aşılmasına karşın, aşağıda belirtilen gerekçe ile intihal yapılmadığı kanısında olduğumu beyan ederim. Gerekçe: Benzerlik taraması yukarıda verilen ölçütlerin ışığı altında tarafımca yapılmıştır. İlgili tezin orijinallik raporunun uygun olduğunu beyan ederim. 03/07/2018 (imza) Prof. Dr. Narin Tülay ŞEKER i İ Ç İ N D E K İ L E R ŞEKİL LİSTESİ ................................................................................................................... iii TABLOLAR LİSTESİ ........................................................................................................ iv GÖRSELLER LİSTESİ ....................................................................................................... v ÖZET .................................................................................................................................... vi SUMMARY ......................................................................................................................... vii TEŞEKKÜR ....................................................................................................................... viii ÖNSÖZ ............................................................................................................................... ..ix GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM KÜLTÜR VE HAYRAN KÜLTÜRÜ 1.1. Kültür Kavramı ............................................................................................................ 4 1.1.1. Eleştirel Kuram ve Kültür .................................................................................... 6 1.1.1.1. Kitle Kültürü ve Kültür Endüstrisi .................................................................... 8 1.1.2. Kültürel Çalışmalar ve Kültüre Yaklaşımları ..................................................... 10 1.1.2.1. Kültürel Çalışmalar ve Medya Araştırmaları .................................................. 13 1.1.3. Popüler Kültür .................................................................................................... 15 1.1.3.1. Popüler Kültüre Olumlu Yaklaşımlar ............................................................. 16 1.1.3.2. Popüler Kültüre Olumsuz Yaklaşımlar ........................................................... 17 1.1.4. Küreselleşme ve Kültür ...................................................................................... 18 1.1.4.1. Kültürel Küreselleşme .................................................................................... 20 1.1.4.2. Kitle İletişim Araçlarının Kültürel Küreselleşmeye Etkisi ............................. 22 1.1.5. Kültürel Yakınlık ................................................................................................ 24 1.2. Fandom: Hayran Kültürü ........................................................................................... 26 1.2.1. Henry Jenkins ve Hayran Çalışmaları ................................................................ 27 1.2.2. Hayranlık ve John Fiske ..................................................................................... 30 1.2.3. Dijital Gelişmelerin Hayranlığa Etkileri............................................................. 32 İKİNCİ BÖLÜM KORE DALGASI 2.1. Güney Kore Medya Sahiplik Yapılarına Bir Bakış ................................................... 37 2.2. Birinci Dönem: Hallyu’nun Doğuşu ve Kore Dizileri ............................................... 39 2.2.1. Kore Dizilerinin Prodüksiyon Yapısı ................................................................. 40 2.2.2. Kore Dizilerinin Anlatı Yapısı ........................................................................... 41 ii 2.3. İkinci Dönem: Kore Popüler Müziği ......................................................................... 45 2.3.1. Müzik ve Eğlence Şirketleri ............................................................................... 45 2.4. Üçüncü Dönem: Kore Kültürü ................................................................................... 49 2.5. Kore Filmleri .............................................................................................................. 49 2.6. Kore Dalgasının Asya’dan Dünyaya Genişlemesi ..................................................... 51 2.7. Kültürel Bölgeselleşme Bağlamında Kore Dalgası ................................................... 51 2.8. Türkiye’de Güney Kore Hayranlığı ........................................................................... 52 2.8.1. Türkiye ve Güney Kore: Tarihi Kültürel Yakınlık ............................................. 52 2.8.2. Kore Dalgası’nın Kore Dizileri Aracılığıyla Türkiye’de Yaygınlaşması ........... 55 2.8.3. Kültürel İşbirliği: Kore Kültür Merkezi ............................................................. 59 2.9. Türkiye’de Çevrimiçi Kore Hayranlığı ...................................................................... 60 2.9.1. Hayran Siteleri ve Sosyal Ağlarda Hayran Üretimi ........................................... 61 2.9.2. Kore Fanlığı: “Korecan” Olmak ......................................................................... 65 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BİR KÜLTÜR TAŞIYICISI OLARAK KORE DİZİLERİ 3.1. Araştırmanın Metodolojisi ......................................................................................... 70 3.1.1. Araştırmanın Amacı ........................................................................................... 70 3.1.2. Araştırmada Veri Toplama Yöntemi .................................................................. 70 3.1.3. Araştırmanın Ana Kütlesi ve Örneklem ............................................................. 71 3.1.4. Veri Analiz Yöntemi .......................................................................................... 71 3.1.5. Araştırmanın Kısıtlılıkları .................................................................................. 72 3.2. Bulgular ..................................................................................................................... 72 SONUÇ .................................................................................................................................... 91 KAYNAKÇA ........................................................................................................................... 93 EK 1- Yapılandırılmış Görüşme Formu ............................................................................. 101 EK 2- Senarist Eda Tezcan ile Kore Dizileri