WÓJT GMINY NOWY DWÓR STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY NOWY DWÓR Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVII/174/14 Rady Gminy Nowy Dwór z dnia 17 lutego 2014 r. GŁÓWNY PROJEKTANT: arch. Katarzyna Kuźniak - Okręgowa Izba Urbanistów z siedzibą w Warszawie WA-103 Nowy Dwór 2013-2014 UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO: WSTĘP .......................................................................................................................................... 3 1. DOTYCHCZASOWE PRZEZNACZENIE I ZAGOSPODAROWANIE ............................................. 7 1.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................................. 7 1.2. Dotychczasowe zagospodarowanie (według stanu na dzień 31.12.2012 r.) ..................... 7 1.3. Grunty zabudowane i zurbanizowane .................................................................................. 8 1.4. Stan systemów komunikacji .................................................................................................... 9 1.5. Stan systemów infrastruktury technicznej .......................................................................... 11 1.6. Turystyka ................................................................................................................................. 19 1.7. Zasadnicze funkcje gminy oraz struktura funkcjonalno-przestrzenna ........................... 19 2. ŚRODOWISKO KULTUROWE - STAN DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ŁADU PRZESTRZENNEGO ORAZ WYMOGI JEGO OCHRONY ......................................................... 20 2.1. Geneza i ogólna charakterystyka zróżnicowania przestrzennego osadnictwa ............. 20 2.2. Jednostki osadnicze – charakterystyka funkcjonalno - przestrzenna .............................. 20 2.3. Zespoły parkowe ..................................................................................................................... 21 2.4. Obiekty zabytkowe oraz dobra kultury współczesnej ...................................................... 21 2.5. Stan ładu przestrzennego i wymogi jego ochrony ............................................................. 21 3. STAN I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA, W TYM STAN ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA .................... 22 3.1. Stan i funkcjonowanie poszczególnych elementów środowiska ..................................... 22 3.1.1. Położenie geograficzne i zagospodarowanie terenu ....................................................... 22 3.2. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej ............................................................................... 36 Warunki glebowe ....................................................................................................................... 37 3.3. Zagrożenia dla elementów środowiska przyrodniczego oraz wymogi ochrony .......... 38 3.4. Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia............................................................... 41 4. OBIEKTY I TERENY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH ...................... 42 4.1. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody ......................... 42 4.2. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska ............. 52 4.3. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy Prawo wodne ..................................... 52 4.4. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych .......................................................................................................................................................... 52 4.5. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o lasach ............................................... 52 4.6. Obiekty i tereny objęte ochroną na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami………………………………………………………………………………………..53 5. PRAWO WŁASNOŚCI GRUNTÓW ........................................................................................... 69 6. CZYNNIKI DEMOGRAFICZNO-SPOŁECZNE ORAZ GOSPODARCZE ...................................... 71 6.1. Demografia i usługi podstawowe ......................................................................................... 71 6.2. Mieszkalnictwo ........................................................................................................................ 72 6.3. Przemysł, działalność gospodarcza i rolnictwo .................................................................. 73 6.4. Poziom życia mieszkańców ................................................................................................... 73 7. POTRZEBY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU GMINY ....................................................................... 74 8. ZADANIA SŁUŻĄCE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH .................... 77 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO: 1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW ............................................................................................................................. 78 2. POLITYKA PRZESTRZENNA GMINY ..................................................................................... 80 KIERUNKI I WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY WYŁĄCZONE SPOD ZABUDOWY ................................................... 87 TERENY PROPONOWANE DO OBJĘCIA OGRANICZENIEM I ZAKAZEM ZABUDOWY ....... 87 3. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA, JEGO ZASOBÓW ORAZ OCHRONA PRZYRODY ............................................................................................................................ 88 4. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ .................................................................................................................... 89 5. OCHRONA ZABYTKÓW I KSZTAŁTOWANIE DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ................................................................................................................... 90 6. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ..... 91 Komunikacja ................................................................................................................................. 91 Infrastruktura techniczna ............................................................................................................ 92 7. OBSZARY ROZMIESZCZENIA INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM I PONADLOKALNYM ........................................................................................ 96 8. OBSZARY SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA POWODZIĄ ORAZ OBSZARY OSUWANIA SIĘ MAS ZIEMNYCH ................................................................................................................... 97 9. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SIĘ W ZŁOŻU KOPALIN FILAR OCHRONNY .......................................................................................................................... 98 10. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY ........................................................................................ 99 11. TERENY ZAMKNIĘTE ........................................................................................................... 99 12. OBSZARY PROBLEMOWE ..................................................................................................... 99 13. OBSZARY WYZNACZONE DO SPORZĄDZENIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ........................................................................ 99 14. PODSUMOWANIE – SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM ORAZ UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ ....................................................................................................................... 100 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Nowy Dwór UWARUNKOWANIA WSTĘP NOWY DWÓR – niewielka miejscowość położona u źródeł Biebrzy. Najstarsze dane dotyczące wsi pochodzą z końca XV wieku, kiedy to na terenie Puszczy Grodzieńskiej powstał dwór hospodarski nazywany Nowym Dworem Białym. W 1504 roku książę Aleksander ufundował tu kościół dla osadników litewskich. W roku 1536 osadę zwaną wówczas Nowym Miasteczkiem, wykupiła królowa Bona, tworząc ośrodek administracyjny tej części Puszczy Grodzieńskiej. Jako miasto Nowy Dwór wzmiankowany jest w 1539 r. Zadaniem nowego ośrodka miejskiego, leżącego u przeprawy przez Biebrzę, przy drodze z Grodna w głąb puszczy, była obsługa skolonizowanej części Puszczy Nowodworskiej. 12 sierpnia 1578 roku król Stefan Batory nadał miastu przywilej na prawo magdeburskie i herb: Lew na murze, jarmarki cztery rocznie – na św. Wojciecha, na Boże Ciało, na Wniebowzięcie Maryi Panny i na św. Michała rzymskiego oraz targi w środę i sobotę. Pod koniec XVI wieku miasto stało się ośrodkiem klucza w dobrach ekonomii grodzieńskiej. W Nowym dworze bywali królowie polscy: Zygmunt Stary (1552), Stefan Batory (1579 i 1586), na przełomie 1661 i 1662 roku przebywał tu Jan Kazimierz. Wojny szwedzkie i wojna północna zrujnowały miasto, dzieła zniszczenia dopełniła epidemia dżumy panująca w latach 1709 – 1711. Po 1795 roku Nowy Dwór znalazł się w zaborze pruskim, a po traktacie w Tylży w 1807 r. w zaborze rosyjskim. Od 1799 r. był siedzibą sądu powiatowego. Pod koniec XIX wieku miasto liczyło 1500 mieszkańców, w większości Żydów. Leżało w pobliżu linii kolejowej Grodno – Augustów i słynęło z targów koni i bydła. W 1934 roku Nowy Dwór utracił prawa miejskie. Osada liczyła 1651 wówczas mieszkańców i posiadała około 20 sklepów, posterunek policji, agencję