STRATEGIA ROZWOJU GMINY KOLNO 1 Spis treści 1. Wstęp ...................................................................................................................................... 3 2. Położenie gminy ..................................................................................................................... 4 3. Charakterystyka środowiska naturalnego gminy ................................................................. 13 3.1. Budowa geologiczna i surowce naturalne ..................................................................... 13 3.2. Rzeźba terenu ................................................................................................................ 14 3.3. Warunki klimatyczne .................................................................................................... 15 3.4. Gleby ............................................................................................................................. 16 3.5. Sieć hydrograficzna ....................................................................................................... 18 3.6. Lasy ............................................................................................................................... 24 3.7. Fauna i flora .................................................................................................................. 27 3.8. Ochrona przyrody .......................................................................................................... 28 4. Dziedzictwo kulturowe i turystyka gminy ........................................................................... 41 4.1. Historia gminy ............................................................................................................... 41 4.2. Charakterystyka środowiska kulturowego .................................................................... 42 4.3. Zabytki i atrakcje ........................................................................................................... 51 4.4. Baza noclegowa ............................................................................................................. 80 4.5. Szlaki turystyczne ......................................................................................................... 82 4.6. Atrakcje w okolicach gminy ......................................................................................... 94 5. Otoczenie społeczno - gospodarcze ................................................................................... 100 5.1. Demografia .................................................................................................................. 100 5.2. Warunki życia ludności ............................................................................................... 103 5.3. Charakterystyka urządzeń usługowych ....................................................................... 105 5.4. Rynek pracy ................................................................................................................. 110 5.5. Gospodarka lokalna ..................................................................................................... 111 5.6. Rolnictwo .................................................................................................................... 114 5.7. Rybactwo ..................................................................................................................... 116 5.8. Leśnictwo .................................................................................................................... 117 6. Infrastruktura techniczna .................................................................................................... 118 6.1. Komunikacja ............................................................................................................... 118 6.2. Gospodarka wodna ...................................................................................................... 123 6.3. Gospodarka ściekowa .................................................................................................. 128 6.4. Sieć gazowa ................................................................................................................. 132 6.5. Sieć elektroenergetyczna ............................................................................................. 132 6.6. Gospodarka odpadami ................................................................................................. 133 7. Obszary problemowe gminy .............................................................................................. 135 7.1. Infrastruktura techniczna ............................................................................................. 135 7.2. Sfera społeczna ............................................................................................................ 138 7.3. Sfera gospodarcza ....................................................................................................... 141 7.4. Sfera kulturowa ........................................................................................................... 143 7.5. Turystyka ..................................................................................................................... 144 7.6. Środowisko przyrodnicze ............................................................................................ 147 8. Analiza SWOT gminy Kolno ............................................................................................. 148 9. Cele rozwoju gminy Kolno – kierunki i możliwości ......................................................... 152 9.1. Formułowanie celów rozwoju ..................................................................................... 152 9.2. Cele strategiczne i operacyjne ..................................................................................... 154 10. Monitorowanie strategii ................................................................................................... 170 2 1. Wstęp Zarządzanie gminą wiąże się z podejmowaniem szeregu działań i decyzji ważnych dla społeczności lokalnej. Można rozróżnić 3 poziomy zarządzania przyszłością, z których każdy ma swoje ramy czasowe oraz zespół środków za pomocą, których oddziaływuje na zachodzące i przewidywane zdarzenia. Można je ująć następująco: . poziom strategiczny – długi horyzont czasowy – zarządzanie po-przez wartości, cele nadrzędne oraz wyznaczanie kierunków (strategia rozwoju). poziom programowy – średnioterminowy horyzont czasowy – zarządzanie poprzez wyznaczone cele (np. lokalny program rewitalizacji), . poziom zadaniowy – krótki horyzont czasowy – zarządzanie za po-mocą procedur (np. procedura realizacji inwestycji w ramach wdrożonego systemu zarządzania jakością ISO 9001:2000), Z powyższego rozróżnienia wynika, że zapisy strategii powinny wskazywać nadrzędne cele, do których należy dążyć w założonej perspektywie czasowej i w ramach określonych środków. Współczesna Strategia definiuje jedynie kierunki rozwoju, natomiast ustalenia, co, jak, kiedy i za ile dokonuje się na poziomie programowym i zadaniowym. W strategii określa się kierunki działań, problemy i cele rozwoju społeczno - gospodarczego, wskazuje możliwe drogi realizacji wyznaczonych celów oraz zasady kontroli i oceny podjętych działań. Rola władzy lokalnej we współczesnym świecie polega nie tylko na sprawczym podejmowaniu doraźnych decyzji i bezpośrednim sterowaniu, ale przede wszystkim na tworzeniu odpowiednich warunków dla rozwoju i po prawy poziomu życia społeczności lokalnej. Jednym z narzędzi w tym procesie jest strategia rozwoju danego systemu. Tak więc potrzeba posiadania strategii wynika nie tylko z uwarunkowań zewnętrznych i standardów europejskich, ale także ze względów pragmatycznych. Strategia wskazuje możliwe kierunki rozwoju oraz pozwala na określenie niezbędnych dokumentów programowych i ich wzajemnych po-wiązań. Dzięki wyznaczeniu kierunków i w dalszej perspektywie powiązaniu wyznaczonych celów z programami rozwoju, zapewniona zostaje kompleksowość podejmowanych działań oraz efektywniejsze wykorzystanie posiadanych zasobów. 3 2. Położenie gminy Gmina Kolno położona jest w centralnej części województwa warmińsko – mazurskiego, które pod względem powierzchni zajmuje czwarte miejsce w kraju (24,2 tys. km2, co stanowi około 7,7 % powierzchni kraju). W granicach województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonuje 116 jednostek samorządu gminnego, w tym 16 miejskich, 33 miejsko-wiejskich, 67 wiejskich. Województwo to podzielone jest na 17 powiatów ziemskich oraz 2 powiaty grodzkie, tj. miasta: Olsztyn i Elbląg. Stolicą województwa i siedzibą władz samorządowych jest centralnie położony Olsztyn. Rysunek 1. Podział administracyjny województwa warmińsko – mazurskiego Region Warmii i Mazur obejmuje obszary o wybitnych walorach przyrodniczych, unikatowych w skali europejskiej, na które składają się: urozmaicona rzeźba terenu, liczne jeziora, duże kompleksy leśne o charakterze puszczańskim oraz bogata flora i fauna. Obszary prawnie chronione (8 parków krajobrazowych, obszary chronionego krajobrazu, 96 rezerwatów przyrody) stanowią 53 % powierzchni województwa (średnio w kraju – 31 %), ponadto znajduje się tu 20 % krajowej powierzchni rezerwatów przyrody. 4 Między innymi z tego powodu jest to obszar bardzo atrakcyjny turystycznie. Na tym terenie znajdują się cenne obszary takie jak: pojezierza (iławskie, olsztyńskie, ełckie) kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Zalew Wiślany oraz duże kompleksy leśne (rezerwaty i parki krajobrazowe), wzbogacone licznymi zabytkami