DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 7 lipca 2015 r. Poz. 1650 UCHWAŁA NR VII/53/2015 RADY GMINY ŁAMBINOWICE z dnia 18 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Łambinowice na lata 2014 – 2017” Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz. U. z 2013 r. 594, 645, 1318; 2014, 379, 1072), w związku z art. 87 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (j.t. Dz. U. z 2014 r. 1446), po uzyskaniu pozytywnej opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu, Rada Gminy Łambinowice uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się „Gminy Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Łambinowice na lata 2014 – 2017”, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. § 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego i wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia. Przewodniczący Rady Gminy Jarosław Gawlik Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 2 – Poz. 1650 Załącznik do uchwały nr VII/53/2015 Rady Gminy Łambinowice z dnia 18 czerwca 2015 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY ŁAMBINOWICE NA LATA 2014-2017 Łambinowice 2014 Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 3 – Poz. 1650 Wykonawcą Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Łambinowice na lata 2014 – 2017 był zespół firmy ALBEKO z siedzibą w Opolu w składzie: mgr inż. Beata Podgórska mgr inż. Jarosław Górniak mgr inż. Paweł Synowiec Mateusz Podgórski Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 4 – Poz. 1650 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 3.1. DEFINICJE. 3.2. OPIEKA NAD ZABYTKAMI JAKO ZADANIE WŁASNE GMINY. 3.3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE. 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. 4.1. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PAŃSTWA W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 4.2. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z DOKUMENTAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA I POWIATU. 5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. 5.1. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z DOKUMENTAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE GMINY (ANALIZA DOKUMENTÓW PROGRAMOWYCH GMINY). 5.1.1. Dokumenty o charakterze strategicznym. 5.1.1.1. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Łambinowice na lata 2005-2015. 5.1.1.2. Strategia Rozwoju Gminy Łambinowice. 5.1.2. Dokumenty wyznaczające kierunki polityki przestrzennej gminy. 5.1.2.1 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 5.1.2.2 Plan zagospodarowania przestrzennego gminy. 5.1.3. Inne dokumenty. 5.2. CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY. 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy. 5.2.2. Krajobraz kulturowy. 5.2.3. Zabytki nieruchome ujęte w wojewódzkim rejestrze zabytków. 5.2.4. Zabytki ruchome. 5.2.5. Zabytki archeologiczne. 5.4. ZABYTKI W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW. 5.5. ZABYTKI O NAJWYŻSZYM ZNACZENIU DLA GMINY. 6. OCENA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY. ANALIZA SZANS I ZAGROŻEŃ. 7. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE. 7.1. PRIORYTETY PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 7.2. KIERUNKI DZIAŁAŃ I DZIAŁANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 8. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI 9. ZASADY OCENY REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 10. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 11. REALIZACJA I FINANSOWANIE PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. 12. LITERATURA. Spis tabel: Tabela 1. Zabytki nieruchome w WRZ. Tabela 2. Zabytki ruchome ujęte wojewódzkim rejestrze zabytków oraz w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Tabela 3. Zabytkowe cmentarze. Tabela 4. Zabytki archeologiczne. Tabela 5. Zabytki w GEZ. Tabela 6. Wskaźniki efektywności realizacji celów programu ochrony zabytków dla Gminy Łambinowice. Tabela 7. Zadania i przedsięwzięcia na terenie Gminy Łambinowice w latach 2014-2017 Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 5 – Poz. 1650 WYKAZ SKRÓTÓW GEZ Gminna Ewidencja Zabytków GPONZ Gminny Program Opieki Nad Zabytkami GUS Główny Urząd Statystyczny PN Polska Norma RPO WO Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego UE Unia Europejska WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WKZ Wojewódzki Konserwator Zabytków Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 6 – Poz. 1650 1. WSTĘP Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003, Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) nakłada na gminy obowiązek sporządzenia programu opieki nad zabytkami. Mówi o tym artykuł 87 Ustawy. Głównym beneficjentem realizacji programu jest społeczność lokalna, która bezpośrednio powinna odczuć efekty jego wdrażania. Dotyczy to nie tylko właścicieli i użytkowników obszarów i obiektów zabytkowych, ale również wszystkich mieszkańców. Przyjęty przez Radę Gminy w formie uchwały, gminny program opieki nad zabytkami jest elementem polityki samorządowej. Będzie służyć podejmowaniu planowych działań dotyczących inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program opieki nad zabytkami ma pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wskazane w programie działania są skierowane na poprawę stanu zabytków, ich rewaloryzację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców i turystów. Gminny program opieki nad zabytkami, m.in. poprzez działania edukacyjne, ma też budzić w lokalnej społeczności świadomość wspólnoty kulturowej, roli i znaczenia lokalnych wartości i wspólnych korzeni. Wspólna dbałość o zachowanie wartości kulturowych wzmacnia poczucie tożsamości, wspiera identyfikacje jednostki z tzw. małą ojczyzną. Głównym celem gminnego programu opieki nad zabytkami jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami Gminy Łambinowice. Cele i priorytety wyznaczone w programie wynikają zarówno z wymagań ustawowych, jak również podporządkowane są głównemu celowi działań samorządu, jakim jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju gminy, prowadzącego do poprawy jakości życia lokalnej społeczności. Podporządkowane jest temu planowanie strategiczne gminy, które łączy problematykę społeczną, gospodarczą i przestrzenną. W strategii określone zostały misje rozwojowe gminy: - stworzenie warunków dla inwestorów; - wykorzystywanie zasobów i walorów gminy; - popieranie grup producentów rolnych; - wspieranie edukacji, kultury i sportu. Gminny program opieki nad zabytkami realizować będzie tę sferę działań prorozwojowych, która ma na celu poprawę funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego decydującego w znacznym stopniu o zasobach i walorach gminy. Program opieki nad zabytkami powinien pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobem stanowiącym dziedzictwo kulturowe gminy. Wszelkie działania związane z rozwojem gminy muszą opierać się przede wszystkim na jej zasobach i walorach. Wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturowego powinno stanowić jedną z głównych polityk gminnych, a procesy rozwoju gminy powinny zachodzić przy zapewnieniu warunków trwania i wzbogacania materialnego dziedzictwa kulturowego. Współpraca środowisk samorządowych i konserwatorskich przy realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami powinna przynieść wszystkim stronom wymierne korzyści: zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń, poprawę stanu obiektów zabytkowych, zwiększenie atrakcyjności przestrzeni publicznych, rozwój społeczno-gospodarczy. 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Podstawą prawną sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 , poz. 1568). Ustawa ta wprowadziła obowiązek sporządzania przez samorządy zarówno wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych programów opieki nad zabytkami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) określiła zasadnicze cele programów opieki nad zabytkami: - włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego – 7 – Poz. 1650 - uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; - zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; - podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; - określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystywaniem tych zabytków; - podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami sporządzono zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków opublikowanymi w 2008 r. w formie poradnika metodycznego. 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE 3.1. Definicje. Z uwagi na konieczność precyzyjnego odnoszenia się w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami do zapisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r.