Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 Wykonana na zlecenie: Wójta Gminy Ełk ul. Armii Krajowej 3 19-300 Ełk Wykonawca: Autorska Pracownia Projektowa Bobrowska Joanna ul. Słowackiego 2/10 19-300 Ełk 2014 rok Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 Spis treści Cel, metodologia i perspektywa czasowa Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk......................................................................................................3 1. Wprowadzenie…………………………………………………………………………………………………………………………..3 2. Metodologia i etapy prac……………………………………………………………………………………………………….….4 3. Powiązania z krajowymi i regionalnymi dokumentami strategicznymi………………………………….……8 Raport stanu. Analiza i diagnoza strategiczna ..............................................16 1. PRZESTRZEŃ I ŚRODOWISKO ............................................................................................................16 1.1. Położenie administracyjne i geograficzne.................................................................................16 1.2. Walory przyrodnicze .................................................................................................................20 1.3. Walory kulturowe......................................................................................................................41 1.4. Wypoczynek ..............................................................................................................................45 2. SPOŁECZEŃSTWO ..............................................................................................................................46 2.1. Demografia ...............................................................................................................................46 2.2. Mieszkalnictwo .........................................................................................................................50 2.3. Rynek pracy ..............................................................................................................................51 2.4. Bezrobocie ................................................................................................................................52 3. GOSPODARKA ...................................................................................................................................56 3.1. Rolnictwo ..................................................................................................................................56 3.2. Przedsiębiorczość .....................................................................................................................59 3.3. Chłonność rynku .......................................................................................................................64 4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA........................................................................................................66 4.1. Infrastruktura oraz dostępność transportowa i komunikacyjna ...............................................66 4.2. Infrastruktura wodno-kanalizacyjna i ochrony środowiska.......................................................73 4.3. Infrastruktura energetyczna .....................................................................................................79 5. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA .........................................................................................................82 5.1. Infrastruktura oświata ..............................................................................................................82 5.2. Infrastruktura kulturalno-sportowa ..........................................................................................84 5.3. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej ..................................................................89 5.4. Infrastruktura pomocy społecznej ............................................................................................90 5.5. Infrastruktura bezpieczeństwa publicznego .............................................................................93 5.6. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego .........................................................................94 1 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 5.7. Organizacje pozarządowe…………………………………………………………………………..…………………………94 5.8.. Baza noclegowa .......................................................................................................................95 6. JAKOŚĆ RZĄDZENIA ...........................................................................................................................97 6.1. Analiza zdolności inwestycyjnej – budżet Gminy Ełk ................................................................97 6.2. Inwestycje ...............................................................................................................................106 Analiza SWOT.............................................................................................109 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014 – 2020…………112 1. Wizja i misja Gminy Ełk ...................................................................................................................112 2. Plan operacyjny – cele strategiczne i operacyjne oraz zadania w ramach poszczególnych celów……………………………………………………………………………………………………………………………………………..116 3. Potencjalne źródła finansowania – nowa perspektywa ..................................................................136 4. System monitoringu i ewaluacji Strategii .......................................................................................138 2 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 Cel, metodologia i perspektywa czasowa Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk 1. Wprowadzenie Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014 – 2020 jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu lokalnego, określającym obszary, priorytety tematyczne oraz cele polityki rozwoju prowadzone w przestrzeni gminy. Zasadą wszelkiego strategicznego działania i myślenia jest jak najlepsze wykorzystanie wszystkich potencjałów dla osiągnięcia zamierzonych celów. Największymi atutami Gminy Ełk są położenie przy istotnych szlakach komunikacyjno-transportowych oraz atrakcyjne zasoby przyrodnicze i rolnicze na pagórkowato – wyżynnym obszarze. Dobre skomunikowanie ze stolicą województwa oraz zachowana tradycja kulturowa mieszkańców gminy, również stanowią o jej możliwościach rozwojowych. Poprzez swoje walory środowiskowe i komunikacyjne, obszar gminy może stanowić atrakcyjne miejsce dla nowego osadnictwa oraz potencjalny teren turystyczno-rekreacyjny. Wykorzystanie tych szans powinno stać się w najbliższej przyszłości jednym z najważniejszych wyzwań, stojących przed całą wspólnotą samorządową. W tym kontekście, u podstaw realizacji celów i kierunków interwencji Strategii leży nawiązywanie współpracy pomiędzy Gminą, a sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem gospodarczym, organizacjami pozarządowymi i innymi instytucjami. Wyzwanie to sprawia, iż Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 zawiera zadania będące w kompetencjach innych szczebli samorządowych i partnerów gospodarczych oraz społecznych, którzy aktywnie włączyli się w budowanie jej założeń. Dokument został opracowany zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz obejmuje główne cele i uwarunkowania jego rozwoju w horyzoncie do 2020 roku w zmieniających się uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych. Przyjęty horyzont czasowy Strategii oraz jej główne założenia nawiązują bezpośrednio do zasad polityki regionalnej państwa i polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Zakłada się, że Strategia będzie bazowym dokumentem do opracowania i wdrożenia na terenie gminy programów i projektów, współfinansowanych ze środków krajowych i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w okresie programowania 2014 – 2020. 3 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Ełk na lata 2014-2020 Strategia jako koncepcja rozwoju lokalnego pełni z jednej strony funkcję źródła informacji o procesach społeczno-gospodarczych na terenie Gminy Ełk i stanowi istotną inwentaryzację zjawisk zachodzących w tej jednostce terytorialnej. Z drugiej strony ułatwia i zwiększa spójność podejmowanych przez władze lokalne decyzji oraz jest planem działania władz lokalnych i wyznacznikiem bieżących działań. 2. Metodologia i etapy prac Wyzwania rozwojowe przed jakimi stają jednostki samorządu terytorialnego związane są z procesami globalizacji i integracji. Przestrzeń, dotychczas rozumiana w klasycznym, geograficznym kontekście przestaje być tylko rozciągłością wzdłuż wymiarów, a poddaje się procesom kurczenia. Odległość ma coraz mniejsze znaczenie w dobie korzystania z Internetu, powszechnej mobilności i innowacjom. Nowy paradygmat polityki regionalnej opiera się jednak na znaczeniu terytorium i jego specyfice. Place-based policy to długoterminowa strategia rozwoju oparta na czynnikach endogenicznych i ukierunkowana na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Nowy paradygmat wyraźnie dostosowuje się do charakteru miejsca, skupia się na wykorzystaniu lokalnych umiejętności i doświadczeń. Projekty realizowane w ramach nowej polityki regionalnej charakteryzować się mają wysokim stopniem kontroli społecznej i kluczowym znaczeniem partycypacji społecznej. Realizacja strategii jest nieustannym procesem, który wpisuje się w założenia cyklu Deminga, opartego na prostej zasadzie następowania po sobie kolejnych etapów działania (Schemat 1). Strategia Zrównoważonego Rozwoju