AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Yiğit ÜNSAY TÜRKİYE'DE KÜLTÜR BOZUMU ve DİJİTAL AKTİVİZMİN YENİ MECRASI: CAPSLER Gazetecilik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2014 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Yiğit ÜNSAY TÜRKİYE'DE KÜLTÜR BOZUMU ve DİJİTAL AKTİVİZMİN YENİ MECRASI: CAPSLER Danışman Prof.Dr. M. Bilal ARIK Gazetecilik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2014 Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Yiğit ÜNSAY’ın bu çalışması jürimiz tarafından Gazetecilik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. M. Bilal ARIK (İmza) Üye (Danışmanı) : Doç. Dr. Emine UÇAR İLBUĞA (İmza) Üye : Doç. Dr. Nurdan AKINER (İmza) Tez Başlığı: Türkiye'de Kültür Bozumu ve Dijital Aktivizmin Yeni Mecrası: Capsler Onay : Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi : 23.06.2014 Mezuniyet Tarihi : 10.07.2014 Prof. Dr. Zekeriya KARADAVUT Müdür İ Ç İ N D E K İ L E R ŞEKİLLER LİSTESİ .............................................................................................................. iv KISALTMALAR LİSTESİ .................................................................................................... vi ÖZET ....................................................................................................................................... vii SUMMARY ............................................................................................................................ viii ÖNSÖZ ..................................................................................................................................... ix GİRİŞ ......................................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM KÜLTÜR BOZUMU 1.1 Kültür Bozumunun Kavramsal Arka Planı ........................................................................... 6 1.1.1 Kültür Bozumu Kavramının Postmodern Düşündeki Temelleri ................................... 7 1.1.1.1 Michel Foucault ve Kültür Bozumu ........................................................................ 7 1.1.1.2 Jacques Derrida ve Kültür Bozumu ......................................................................... 9 1.1.1.3 Jean François Lyotard ve Kültür Bozumu ............................................................. 10 1.1.1.4 Jean Baudrillard ve Kültür Bozumu ...................................................................... 10 1.1.1.4 Gilles Deleuze, Felix Guattari ve Kültür Bozumu ................................................ 11 1.1.2 Kültür Bozumunun Temel Teorisi: Detournement ...................................................... 13 1.2 Çağdaş Dünyada Bir Anti–Kapitalist Aktivizm Alanı Olarak Kültür Bozumu ................. 17 1.2.1 Kültür Bozumunun Çağdaş Kökenleri ....................................................................... 17 1.2.2 Çağdaş Kültür Bozumu Pratiklerine Örnekler ............................................................. 23 İKİNCİ BÖLÜM DİJİTAL AKTİVİZM 2.1 Dijital Aktivizmin Zemini: Küreselleşme, Web 2.0 Evrimi, Sosyal Medya ve Ağ Toplumu .................................................................................................................................................. 26 2.1.1 Küreselleşme ve Yeni İletişim Teknolojilerinin Eş Güdümünde Yeni Toplumsal Katılım ..................................................................................................................................... 26 2.1.2 Web 2.0 Evrimi ve Kullanıcı Odaklı Siber Dünya ..................................................... 28 2.1.3 Yeni İletişimi Yeni Toplum: Ağ Toplumu ................................................................. 29 2.1.4 Dijital Aktivizmin Ev Sahibi Sosyal Medya .............................................................. 31 ii 2.2 Dijital Aktivizmin Kavramsal Arka Planı .......................................................................... 36 2.3 Dijital Aktivizmin Kısa Tarihi ............................................................................................ 44 2.3.1 1969 - 1994: ARPANET - Kapalı Bir Araştırma Ağı ................................................. 45 2.3.2 1995 - 2000: Ticari ve Merkezi İnternet Dönemi ......................................................... 46 2.3.3 2001'den Günümüze: Sosyal Medya ve Kullanıcı Odaklı İnternet ............................. 47 2.4 Türkiye’de Dijital Aktivizmin Özgün Paylaşım Mecrası: Capsler ................................... 51 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KÜLTÜR BOZUMU ve DİJİTAL AKTİVİZM PERSPEKTİFİNDEN ÖRNEK CAPSLERİN ÇÖZÜMLENMESİ 3.1 Araştırma ........................................................................................................................... 53 3.1.1 Araştırmanın Amacı .................................................................................................... 53 3.1.2 Araştırma Soruları ........................................................................................................ 53 3.1.3 Araştırmanın Kapsamı .................................................................................................. 53 3.1.4 Araştırmanın Yöntemi .................................................................................................. 54 3.2 Analiz ................................................................................................................................. 55 3.2.1 Yes We Ban ................................................................................................................. 55 3.2.2 Tramvay TOMA .......................................................................................................... 56 3.2.3 Anonymous Teyze ....................................................................................................... 57 3.2.4 Veto ............................................................................................................................. 58 3.2.5 Zam .............................................................................................................................. 59 3.2.6 Havasız İnsan Aracı ..................................................................................................... 60 3.2.7 Makam Bankı .............................................................................................................. 61 3.2.8 Kararsız Seçmenler ...................................................................................................... 62 3.2.9 Oyunuzu Sakince Bana Verin ...................................................................................... 63 3.2.10 Yarışma ...................................................................................................................... 64 3.2.11 Simit .......................................................................................................................... 65 3.2.12 Gözyaşları ................................................................................................................... 66 3.2.13 Emekli ........................................................................................................................ 67 3.2.14 Tabi Ki De ................................................................................................................. 68 3.2.15 Ayakkabı Kutusu ....................................................................................................... 69 3.2.16 Çılgın Proje ................................................................................................................ 70 3.2.17 Pıst Pıssst ................................................................................................................... 71 3.2.18 Bizim Salon ............................................................................................................... 72 iii 3.2.19 Meslek .................................................................................................................... 73 3.2.20 Gerçekte Olan ........................................................................................................ 74 3.2.21 Perşembe - Cuma ................................................................................................... 75 3.2.22 Kedi ......................................................................................................................... 76 3.2.23 Genelde Anarşi ...................................................................................................... 77 3.2.24 Trafo ....................................................................................................................... 78 3.2.25 Basın Özgürlüğünün Yuvası .................................................................................. 79 3.2.26 Olimpiyat ............................................................................................................... 80 3.2.27 Destan .................................................................................................................... 81 3.2.28 Twitter .................................................................................................................... 82 3.2.29 İlk Hedef Akdeniz .................................................................................................. 83 SONUÇ .................................................................................................................................... 85 KAYNAKÇA ..........................................................................................................................