1(73)/2020 1(73)/2020 ISSN 1507-4757 UBEZPIECZENIA W ROLNICTWIEUBEZPIECZENIA UBEZPIECZENIA W ROLNICTWIE materiały i studia ▶ Ekspozycja na ryzyko sytuacji pandemicznej CoV-2 i wrażliwość społeczno-ekonomiczna obszarów wiejskich i agrobiznesu ▶ Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację na rynkach rolnych w Polsce materiały i studia materiały ▶ Wpływ pandemii COVID-19 na przetwórstwo spożywcze i eksport rolno-spożywczy Polski ▶ Wpływ epidemii COVID-19 na rynek owoców i warzyw ▶ Rozwiązania tarczy antykryzysowej dla rolników realizowane za pośrednictwem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ▶ Działania prewencyjne Biura Prewencji KRUS w czasie epidemii COVID-19 ▶ Rehabilitacja lecznicza KRUS w czasie epidemii COVID-19 www.krus.gov.pl 1(73)/2020 UBEZPIECZENIA W ROLNICTWIE materiały i studia Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Warszawa 2020 Rada prof. dr hab. Marian Podstawka, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – przewodniczący Programowa dr n. med. Claudio Colosio, prof. UniMi, Uniwersytet w Mediolanie, Włochy prof. dr hab. Paweł Czechowski, Uniwersytet Warszawski w Warszawie dr Pedro Delgado Cobos, Uniwersytet w Kordobie, Hiszpania prof. dr hab. Andrzej Czyżewski, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu prof. dr Hans-Joachim Hannich, Uniwersytet w Greifswaldzie, Niemcy dr hab. Beata Jeżyńska, prof. UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej dr Erich Koch, Sozialversicherung für Landwirtschaft, Forsten und Gartenbau, Kassel, Niemcy dr n. med. Andrzej Kosiniak-Kamysz, Dyrektor Specjalistycznego Szpitala im. Dietla w Krakowie prof. dr Peter Lundqvist, Szwedzki Uniwersytet Nauk Rolniczych w Alnarp, Szwecja dr inż. Agnieszka Parlińska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB prof. dr hab. Wanda Sułkowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie dr hab. n. med. Andrzej Wojtyła, prof. PWSZ, Państwowa Szkoła Zawodowa w Kaliszu Redakcja dr Aleksandra Hadzik – redaktor naczelny Grażyna Szymańska – zastępca redaktora naczelnego Magdalena Wachnicka-Witzke – sekretarz redakcji Urszula Straszak-Jakovljević – redaktor techniczny Redaktorzy ekonomia: prof. dr hab. Andrzej Czyżewski, prof. dr hab. Marian Podstawka tematyczni ubezpieczenia: prof. dr hab. Wanda Sułkowska, dr inż. Joanna Pawłowska-Tyszko statystyka: prof. dr hab. Bolesław Borkowski prawo: prof. dr hab. Paweł Czechowski, dr hab. Beata Jeżyńska ochrona zdrowia i rehabilitacja: dr n. med. Leszek Majchrowski, dr hab. n. med. Andrzej Wojtyła redaktor językowy: Urszula Straszak-Jakovljević (j. polski) redaktor techniczny: Urszula Straszak-Jakovljević DTP: Jarosław Cichocki, Igor Zalewski Wydawca Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego al. Niepodległości 190 00–608 Warszawa Adres Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Centrala redakcji al. Niepodległości 190 00–608 Warszawa tel.: 22 592–66–88, 22 592–66–86, 22 592–64–05 e-mail: czasopismo(at)krus.gov.pl Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia ISSN 1507-4757 Czasopismo naukowe o otwartym dostępie, wydawane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) DOI: 10.48058/URMS ICV (Index Copernicus Value) za 2019 rok – 89,28 Wersja online: www.krus.gov.pl/czasopismo/ Spis treści Wstęp 5 Irena Jędrzejczyk Ekspozycja na ryzyko sytuacji pandemicznej COVID-19 i wrażliwość 7 społeczno-ekonomiczna obszarów wiejskich i agrobiznesu Risk exposure to the COVID-19 pandemic situation and the socio-economic 41 sensitivity of rural areas and agribusiness Piotr Szajner Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację na rynkach rolnych w Polsce 73 Impact of the COVID-19 pandemic on the situation of the agricultural markets 95 in Poland Iwona Szczepaniak, Łukasz Ambroziak, Jadwiga Drożdż Wpływ pandemii COVID-19 na przetwórstwo spożywcze i eksport 117 rolno-spożywczy Polski Impact of the COVID-19 pandemic on food processing and Polish agri-food exports 141 Paweł Kraciński Wpływ epidemii COVID-19 na rynek owoców i warzyw 165 The impact of the COVID-19 pandemic on the fruit and vegetable market 171 Katarzyna Maciejewska Rozwiązania tarczy antykryzysowej dla rolników realizowane 177 za pośrednictwem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Anti-crisis shield solutions for farmers implemented by the Agricultural Social 189 Insurance Fund Piotr Kaliszewski Działania prewencyjne Biura Prewencji KRUS w czasie epidemii COVID-19 199 Preventive actions of the KRUS Prevention Office during the COVID-19 epidemic 217 Iwona Sobiś Rehabilitacja lecznicza KRUS w czasie epidemii COVID-19 235 KRUS medical rehabilitation during the COVID-19 pandemic 241 Wstęp Od Wydawcy Szanowni Czytelnicy! Z wielką przyjemnością oddajemy do Państwa rąk kolejne wydanie naszego czasopisma naukowego „Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia”, po raz pierwszy w nowej szacie graficznej. Nieustannie dbamy o podniesienie poziomu naszego periodyku, tym razem położyliśmy nacisk na digitalizację i wizerunek. Począwszy od bieżącego numeru zapewniamy otwarty dostęp do wszystkich artykułów na naszej stronie interneto- wej www.krus.gov.pl/czasopismo/ na licencji Creative Commons Attribution 4.0 (CC BY 4.0). Od 73. numeru zmieniamy również częstotliwość wydań – odtąd cza- sopismo będzie się ukazywać dwa razy do roku jako Półrocznik, każdorazowo po- święcone określonej tematyce. Obecnie w centrum naszej uwagi jest pandemia COVID-19 i jej wpływ na ubez- pieczenie społeczne. Dlatego też niniejsze wydanie poświęciliśmy temu tematowi. Sytuacja epidemiczna na świecie i wynikające z niej obostrzenia spowodowały, że nasze życie uległo istotnym zmianom, również w zakresie działań wielu instytucji. Szybka reakcja Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na pandemię spowo- dowała, że wszystkie ustawowe zadania Kasy, przede wszystkim wypłata świadczeń, są realizowane bez opóźnień. W pierwszej kolejności dokonaliśmy niezbędnych zmian organizacyjnych i dostosowaliśmy sposób pracy do restrykcji sanitarnych, aby zapewnić ochronę zdrowia interesantom oraz naszym pracownikom. Ograni- czyliśmy do niezbędnego minimum bezpośrednie kontakty, intensyfikując jedno- cześnie działania zdalne, z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych z uwagi na potrzebę szybkiego komunikowania się z rolnikami. Skutki rygorów sanitarnych, które dotknęły całe społeczeństwo, wskazały nam na dodatkowy wymiar bezpie- czeństwa i zdrowia, a także dobrostanu człowieka. Od początku pandemii Kasa wy- konuje swoją dotychczasową misję – zabezpiecza społecznie rolników i członków ich rodzin oraz zapewnia bezpieczeństwo pracy i zdrowia osób pracujących w go- spodarstwie. W 73. numerze znajdą Państwo publikacje podejmujące temat wpływu pandemii COVID-19 na sektor rolny, obszary wiejskie oraz działania realizowane na rzecz rolników i pracowników Kasy. Przedmiotem pierwszego artykułu jest koeficencja ekspozycji na ryzyko sytuacji pandemicznej COVID-19 i społeczno-ekonomicznej wrażliwości obszarów wiej- skich oraz agrobiznesu na skutki tej sytuacji. Znajdą w nim Państwo m.in wnioski Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia, 1(73)/2020 |5 na temat skutecznego zarządzania ryzykiem pandemicznym, uwzględniającego wrażliwość społeczno-ekonomiczną i specyfikę wsi. Sektor rolno-żywnościowy w Polsce ma ogromne znaczenie gospodarcze z uwagi na duży udział w PKB. Ponadto generuje dodatnie saldo handlu zagranicznego i za- pewnia wiele miejsc pracy w produkcji surowców rolnych, przemyśle spożywczym i usługach. O tym, jak recesja i wdrożone ze względów zdrowotnych ograniczenia w życiu społeczno-gospodarczym oddziaływały na funkcjonowanie rynków rolnych w naszym kraju, dowiedzą się Państwo w artykule pt. Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację na rynkach rolnych w Polsce. W kolejnych dwóch artykułach przeczytają Państwo o wpływie pandemii COVID-19 na sektor przetwórstwa spożywczego i eksport rolno-spożywczy Polski, a także na rynek owoców i warzyw. Artykuł pt. Rozwiązania tarczy antykryzysowej dla rolników realizowane za po- średnictwem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przedstawia najważniejsze rozwiązania tarczy antykryzysowej, jakie zostały wdrożone w jednostkach organi- zacyjnych KRUS. Opisuje różnego rodzaju ulgi i świadczenia dla rolników oraz ich domowników. W niniejszym wydaniu przybliżamy również działania prewencyjne podjęte przez KRUS w celu zapewnienia ochrony pracownikom instytucji oraz klientom przed skutkami działania wirusa SARS-CoV-2. Przedstawiamy również rehabilitację leczniczą realizowaną w rygorze sanitarno-epidemiologicznym przez Centra Reha- bilitacji Rolników KRUS w Jedlcu, Iwoniczu Zdroju, Horyńcu Zdroju, Świnoujściu, Szklarskiej Porębie i Kołobrzegu. Mamy nadzieję, że artykuły zawarte w niniejszym wydaniu okażą się dla Państwa interesującą lekturą, a nowa – prosta i przejrzysta szata graficzna zachęci Państwa do regularnego sięgania po nasze czasopismo. Życzę miłej lektury! Z wyrazami szacunku – Prezes KRUS dr Aleksandra Hadzik Ubezpieczenia w Rolnictwie – Materiały i Studia, 1(73)/2020 6| Ekspozycja na ryzyko sytuacji pandemicznej COVID-19 i wrażliwość społeczno-ekonomiczna obszarów wiejskich i agrobiznesu Irena Jędrzejczyk Abstrakt Przedmiotem opracowania jest koeficencja ekspozycji na ryzyko sytuacji pandemicznej COVID-19 i społeczno-ekonomicznej wrażliwości obszarów wiejskich i agrobiznesu na skutki tej sytuacji. Celem głównym jest poznanie zróżnicowania przestrzennego ekspozycji na ryzyko wystąpienia COVID-19 i społecznej wrażliwości na skutki sytuacji pandemicznej, ze szczególnym uwzględnieniem