usûl İslam Araştırmaları Islamic Researches | `O0 ! Sayı: 25, Ocak-Haziran 2016 usûl İslam Araştırmaları Islamic Researches | `O0 ! Sayı: 25, Ocak-Haziran 2016 ISSN 1305-2632 Sahibi | Publisher İlim Yayma Vakfı adına Yücel ÇELİKBİLEK Yazı İşleri Müdürü | Responsible Manager Osman ACUN Editör | Editor-in-Chief Faruk BEŞER Editör Yardımcısı | Associate Editor Hayati YILMAZ Yayın Kurulu | Editorial Board Ahmet BOSTANCI (Sakarya Ü.) | Bilal GÖKKIR (İstanbul Ü.) | Cağfer KARADAŞ (Uludağ Ü.) Erdinç AHATLI (Sakarya Ü.) | Hasan HACAK (Marmara Ü.) | Muhammet ABAY (Marmara Ü.) Necmettin GÖKKIR (İstanbul Ü.) | Osman AYDINLI (Marmara Ü.) Danışma Kurulu | Advisory Board Abdulhamit BİRIŞIK (Marmara Ü.) | Abdullah TIRABZON (İstanbul Ü.) | Adem APAK(Uludağ Ü.) Ahmet YAMAN (N. Erbakan Ü.) | Ali BULUT (FSM Vakıf Ü.) | Bayram Ali ÇETİNKAYA (İstanbul Ü.) Bekir KUZUDİŞLİ (İstanbul Ü.) | E. Sait KAYA (İstanbul Şehir Ü.) | Engin YILMAZ (İYV) H. Ahmet ÖZDEMİR (N. Erbakan Ü.) | H. Mehmet GÜNAY (Sakarya Ü.) | İsmail ADAK (Yalova Ü.) İsmail YİĞİT (FSM Vakıf Ü.) | M. Emin MAŞALI (Marmara Ü.) | Mehmet ÖZŞENEL (Marmara Ü.) Mesut OKUMUŞ (Ankara Ü.) | Muammer İSKENDEROĞLU (Sakarya Ü.) | Muhsin AKBAŞ (Kâtip Çelebi Ü.) Musa YILDIZ (Gazi Ü.) | Mustafa ÖZTÜRK (Çukurova Ü.) | Necmettin KIZILKAYA (İstanbul Ü.) Nuh ARSLANTAŞ (Marmara Ü.) | Ömer KARA (Atatürk Ü.) | Özcan HIDIR (Rotterdam Islamic U.) Raşit KÜÇÜK (İSAM) | Saim KAYADİBİ (Malezya İslam Ü.) | Süleyman KAYA (Sakarya Ü.) Şükrü ÖZEN (İstanbul Ü.) | Zekeriya GÜLER (İstanbul Ü.) 25. Sayı Hakemleri | Referees on 25th Issue Abdülaziz HATİP | Adnan DEMİRCAN | Ahmet Hamdi FURAT | Bekir KUZUDİŞLİ | Bilal GÖKKIR Esra GÖZELER | Hamza ERMİŞ | Haşim ŞAHİN | Hayati YILMAZ | İsmail GÜLER | İsmail YALÇIN Mahmut YAZICI | Muammer BAYRAKTUTAR | Muammer İSKENDEROĞLU | Muhammet ABAY Mustafa ŞENTÜRK | Necmettin GÖKKIR | Nurettin GEMİCİ | Orhan ÇEKER | Ömer KARA Özcan HIDIR | Reşat ÖNGÖREN Redaksiyon | Redaction Hasan Turan AYDAR | Orhan ÇİNİCİ | Uğur ÖZTÜRK Usûl İslam Araştırmaları hakemli bir dergidir. Yılda iki sayı olarak yayımlanır. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Usûl İslam Araştırmaları ULAKBİM DergiPark üyesidir. İletişim | Communication Osman ACUN Vefa, Akifpaşa Sk. No: 6 Fatih | İSTANBUL | TÜRKİYE Tel: +90 (212) 511 22 90 | e-posta: [email protected] | web: www.usuldergisi.com İÇİNDEKİLER Editörden 5 – 6 Makaleler Oryantalist Paradigma Bağlamında Hadis Kavramlarını Yeniden Düşünmek Rethinking of Hadîth Terms in the Context of Orientalism Bekir KUZUDİŞLİ 7 – 30 Hicri Beşinci Yüzyılda Zevi’l-erhâmın Mîrasçılığı Meselesi ve Mısır’da el-Mezhebu’d-dâric Uygulaması Discussions on the status of dhawi’l-arʅâm in the Islamic law of inheritance in the fifth century of Hegira and the regulation of al-Mazhabu’d-dâric in Egypt İrfan İNCE 31 – 62 Makdisî’nin Ahsenü’t-Tekâsim’i Bağlamında Fıkıh Coğrafyası/Fıkhın Coğrafyası The Geography of Jurisprudence/Jurisprudential Geography in the Context of Maqdisī’s Ahsan al-Taqāsīm Münteha MAŞALI 63 – 106 Hadis İlminde Müzâkere Yöntemi ve Değeri The Method of al-Mudhakara (The Discussion) and It’s Value in the Science of Hadith Münevver YEŞİLYURT / Hasan CİRİT 107 – 132 Bir Bektâşî Dedebabası Bedri Noyan’a (1912-1997) Göre Zâhir Bâtın İlişkisi The Relation Between Literal and Esoteric Meaning According to Bektashi Master Father (Dedebaba) Bedri Noyan. Hatice MUT / Süleyman AKKUŞ 133 – 158 Kabir Azabıyla İlişkilendirilen Âyetlerin Tahlil ve Değerlendirilmesi Analysis and Evaluation of the Verses Associated with the Punishment of the Grave Murat KAYA 159 – 204 Vakıa Sûresi 79. Ayet Bağlamında Mushaf’a Abdestsiz El Sürme Meselesi The Issue of Touching Mus’haf without Wudū in the Context of Sūrah al-Wāqi’ah, al-Āyah 79 Hakan UĞUR 205 – 230 Zekeriya-Yahya Kıssasında İşkâle Sebep Olan İfadelerin Tahlili The Analysis of Ambiguous Expressions in the Zechariah-John Story Muhammed İsa YÜKSEK 231 – 264 Erken Dönem Hadis Münekkitlerinin Metin Tenkidi Yaptığını Nasıl Biliyoruz ve Bulmak Niçin Bu Kadar Zor? How We Know Early Hadith Critics Did Matn Criticism and Why It’s So Hard to Find Jonathan A.C. BROWN / Çev. Salih KESGİN 265 – 310 İbn İyâs’ın Bedâ’i‘u’z-zühûr Adlı Kitabında Memlük-Osmanlı Çatışması Hakkındaki Kaynakları (922-923/1516-1517) (^>W>Y-ƔWƔX/ [ƕƖ -[ƕƕ ) %aI\ ]aa F +9\ cH *-\ G ' X P . c &* ` The Sources of the Mamluk-Ottoman Conflict in Ibn Iyas’s Book “Bada’l al-Zuhu’r” (1517-1516 AD/922-923 AH) Şâdiye Hasan Ahmed el-ADVÂN / Çev. Esra ATMACA 311 – 330 Tanıtım ve Değerlendirmeler İslam’ın Mirası Batı’yı Büyüleyen İslam Tamer YILDIRIM 331 – 334 Yayın İlkeleri 335 – 336 EDİTÖRDEN 25. Sayımız Hayırlı Olsun! Hamdolsun, 25. sayımızla huzurlarınızdayız. Dergimizin her bakımdan rüştüne eriştiğinin bir göstergesidir ki, ilgi ve bilgi artışı yaşıyoruz. Daha çok ve daha kaliteli çalışmalar geliyor. Daha iyi olanı seçme şansımız artıyor. Bunda elbette ilim adamlarımızın seviye aşımının da rolü var. Bu da bizi mutlu ediyor. Modern-gelenek tartışmalarının sebep olduğu yarış ruhunun hayır getirdiğini düşünüyoruz. Öyle görünüyor ki, bu yarış Batıdan ithal edilen yöntem ve kavram- lara artık daha az güvenmemiz gerektiğini bize gösteriyor. 25. sayımızda, bu söylediklerimizin adeta mısdakı olabilecek bir çalışma var. Dr. Bekir Kuzudişli’nin “Oryantalist Paradigma Bağlamında Hadis Kavramlarını Yeniden Düşünmek” adlı makalesi bizi hem Oryantalist Paradigmayı, hem de İslamî İlimleri anlamakla ilgili olarak Batıda üretilen kavramları sağlıklı bir vize sorgulamasına zorluyor. İlmi gelişim sürecini doktora öncesinde tamamlamayı başaran Dr. İrfan İnce, tartışılacak bir yönü kalmamış, her detayı naslarla açıklanmış sanılan çok tahsisi bir konuda, miras hukuku konusunda “Hicri Beşinci Yüzyılda Zevi’l-erhâmın Mîrasçılığı Meselesi ve Mısır’da el-Mezhebu’d-dâric Uygulaması” başlığıyla özel ilgisi olanlar için ilginç bir çalışmaya imza atmış. Dr. Münteha Maşalı’nın kaleme aldığı “Makdisî’nin Ahsenü’t-Tekâsim’i Bağ- lamında Fıkıh Coğrafyası/Fıkhın Coğrafyası” başlıklı makalesi bize hem fıkhın tarihselliği, hem de yine fıkhın beşeri coğrafyası konusunda ufuk açıcı bilgiler sunuyor. Bazen yüksek lisans ya da doktora tezlerinden üretilen makaleler daha yararlı olabilir. Çünkü bu tür çalışmalar uzun bir emeğin mahsulü olan tezlerin hulasası olarak çok daha sağlıklı ve sindirilmiş bilgiler içerir. İşte Münevver Yeşilyurt’un Dr. Hasan Cirit danışmanlığında hazırladığı tezinin hulasası olan “Hadis İlminde Müzâkere Yöntemi ve Değeri” adlı çalışması bunun bir örneği. Böyle bir çalışma da Dr. Süleyman Akkuş danışmanlığında Hatice Mut’un ka- leme aldığı “Bir Bektâşî Dedebabası Bedri Noyan’a Göre Zâhir Bâtın İlişkisi” başlık makale. Anlaşılan Sünnî bir sûfî olan İmam Rabbanî zahir-batın ilim zıt- laşmasında zahir ilimlerin tercih edileceğini söylerken, Bektâşî bir sufinin aksini iddia etmesi ilginç olsa gerek. İşin bir de öbür tarafı var, kabir hayatı ve Haşir olayı. Kabir azabı var mıdır yok mudur tartışmalarında hadislere güvenilemeyeceğini söyleyip, Kur’an-ı Ke- rim’den böyle bir şey anlaşılmadığını iddia edenler kendi içlerinde tutarlı mıdır- lar? İşte Dr. Murat Kaya’nın “Kabir Azabıyla İlişkilendirilen Âyetlerin Tahlil ve Değerlendirilmesi” başlıklı makalesi bu soruya cevap teşkil edebilir. Ve fıkhın dinî/ahlakî boyutuyla ilgi yetkin bir çalışma. Dr. Hakan Uğur’un emeği olan “Vakıa Sûresi 79. Ayet Bağlamında Mushaf’a Abdestsiz El Sürme Meselesi” adlı makale özel merakı olanlar için meseleyi kökünden halletmiş sayılabilir. Dr. Muhammed İsa Yüksek’in “Zekeriya-Yahya Kıssasında İşkâle Sebep Olan İfadelerin Tahlili” adlı makalesi hem tefsir, hem de Dinler tarihi çalışmalarını ilgilendiriyor. Aslında tercüme makalelere zorunlu olmadan yer vermeyen dergimizin bu sa- yısında önemine binaen iki tercüme makalemiz var: Birincisi, Dr. Salih Kesgin’in Jonathan A.C. Brown’dan çevirdiği “Erken Dönem Hadis Münekkitlerinin Metin Tenkidi Yaptığını Nasıl Biliyoruz ve Bulmak Niçin Bu Kadar Zor?” adlı makale. İkincisi ise Dr. Esra Atmaca’nın, Şâdiye Hasan Ahmed el-Advan’dan çevirdiği, “İbn İyâs’ın Bedâ’i‘u’z-zühûr Adlı Kitabında Memlük-Osmanlı Çatışması Hak- kındaki Kaynakları (922-923/1516-1517)” Bunlardan başka kitap tanıtımı ve değerlendirmeler de içeren dergimizin bu sayısını sizin de beğeneceğinizi umar ilgilerinizin ve bilgilerinizin devamını bekle- riz. Dr. Faruk BEŞER Oryantalist Paradigma Bağlamında Hadis Kavramlarını Yeniden Düşünmek Bekir KUZUDİŞLİ** Öz: Bu makalenin amacı, oryantalist sistem içerisinde hadis kavramlarının işlevine dikkat çekmektir. Oryantalistlerin oluşturdukları kavramların İslâm dünyasına na- sıl yansıdığı ve Müslüman ilim adamlarının bu kavramlara nasıl yaklaşması gerek- tiği de makalede incelenen önemli konulardan biridir. Burada özellikle dışarıdan bakan kimseler olarak hadis tarihi konusunda oryantalist tespitlerin yeni çalışma- lara kapı aralayabileceği savunulmaktadır. Ancak bu, “ircâ‘ yöntemi” diye adlandı- rılabilecek, ilgili kavramın oryantalist sistem ve yorumundan arındırılıp onun ha- dis tarihinde aslında nereye tekabül ettiğini belirlemek ve Müslüman ilim adamları bakış açısıyla yorumunu sunmakla gerçekleşebilir. Anahtar Kelimeler: Oryantalizm, Hadis, Hadis Tarihlendirme, Muammerûn, Müşterek Ravi Rethinking of Hadîth Terms in the Context of Orientalism Abstract: The aim of this article is to draw attention to the functions of hadîth within the orientalist system. One of the important topics investigated in this arti- cle is in regards to how these terms formed by the orientalists are reflected within the Islamic world and how the Muslim scholars should approach these terms. Es- pecially