NACRT STRATEŠKA PROCJENA UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU DRŽAVNOG PLANA EKSPLOATACIJE MINERALNIH SIROVINA ZA PERIOD 2019-2028 Radni tim: 1. Dina Skarep, dipl. ing. geol., vođa tima 2. Dragan Radojević, dipl.ing.geol. 3. Dr Danka Petrović Caković Podgorica, jun 2019. godine Strateška procjena uticaja na životnu sredinu Državnog plana eksploatcije mineralnih sirovina za period 2019-2028 - NACRT __________________________ Ministarstvo ekonomije I UVOD ................................................................................................................................. 5 1. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA I PROGRAMIMA .............................................................................. 7 1.1. Pregled sadržaja i ciljeva plana ...................................................................................... 7 1.1.1. Pravni status plana, period na koji se on odnosi i geografski obuhvat .................. 7 1.1.2. Postojeće stanje korišćenja mineralnih sirovina.................................................... 8 1.1.3. Smjernice za eksploataciju mineralnih sirovina u funkciji održivog razvoja ......... 11 1.2. Pregled raspoloživih mineralnih sirovina i stepen istraženosti ................................... 14 1.2.1. Metalične mineralne sirovine .............................................................................. 14 1.2.2. Nemetalične mineralne sirovine ......................................................................... 19 1.3. Vrste, kvalitet, obim i namjena mineralnih sirovina koje se eksploatišu i planiraju za ekploataciju ..................................................................................................................... 33 1.3.1. Projekcija eksploatacije uglja u Crnoj Gori za period 2019-2028. godine ............ 34 1.3.2. Nemetalične mineralne sirovine ......................................................................... 42 1.4. Osnovne smjernice - parametri za stratešku procjenu uticaja na životnu sredinu ...... 50 1.5. Odnos plana sa drugim planovima i programima ...................................................... 52 2.1. Kvalitet vazduha i klimatske promjene ...................................................................... 54 2.1.1 Kvalitet vazduha .................................................................................................. 54 2.1.2 Klima i klimatske promjene .................................................................................. 58 2.3. Geološke i hidrogeološke karakteristike .................................................................... 76 2.3.1. Geološke karakteristike ...................................................................................... 76 2.3.2. Tektonski sklop .................................................................................................. 81 2.3.3. Seizmičnost ........................................................................................................ 83 2.3.4. Hidrogeološke karakteristike .............................................................................. 85 2.4. Zemljište ................................................................................................................... 88 2.5. Vode ......................................................................................................................... 90 2.5.1 Hidrologija ........................................................................................................... 90 2 Strateška procjena uticaja na životnu sredinu Državnog plana eksploatcije mineralnih sirovina za period 2019-2028 - NACRT __________________________ Ministarstvo ekonomije 2.5.2. Kvalitet voda ...................................................................................................... 92 2.5.3. More ................................................................................................................ 113 2.5.4. Poplave ............................................................................................................ 119 2.6. Biodiverzitet i zaštićena područja ............................................................................ 121 2.6.1 Biodiverzitet ...................................................................................................... 121 2.6.2 Zaštićena područja ............................................................................................ 129 2.7. Stanovništvo ........................................................................................................... 135 2.8. Kulturna baština i predio ......................................................................................... 136 2.9. Buka i vibracije ....................................................................................................... 137 2.10. Zdravlje ljudi ......................................................................................................... 140 3. IDENTIFIKACIJU PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENE ZNAČAJNOM RIZIKU I KARAKTERISTIKE ŽIVOTNE SREDINE U TIM PODRUČJIMA .. 143 4. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U VEZI SA PLANOM ...... 145 5. OPŠTI I POSEBNI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE .......................................... 146 5.1. Opšti ciljevi zaštite životne sredine ......................................................................... 147 6. MOGUĆE ZNAČAJNE POSLJEDICE PO ZDRAVLJE LJUDI I ŽIVOTNU SREDINU, UKLJUČUJUĆI FAKTORE KAO ŠTO SU: BIOLOŠKA RAZNOVRSNOST, STANOVNIŠTVO, FAUNA, FLORA, ZEMLJIŠTE, VODA, VAZDUH, KLIMATSKI ČINIOCI KOJI UTIČU NA KLIMATSKE PROMJENE, MATERIJALNI RESURSI, KULTURNO NASLEĐE, UKLJUČUJUĆI ARHITEKTONSKO I ARHEOLOŠKO NASLEĐE, PEJZAŽ I MEĐUSOBNI ODNOS OVIH FAKTORA ........................................................................... 150 6.1 Identifikovani očekivani uticaji ............................................................................. 150 6.2. Uticaji na kvalitet vazduha ..................................................................................... 153 6.3. Uticaji na kvalitet voda ............................................................................................ 155 6.4. Zemljište ................................................................................................................. 157 6.5. Lokalno stanovništvo .............................................................................................. 158 6.6. Buka i vibracije ....................................................................................................... 159 6.7. Uticaj na biodiverzitet i zaštićena prirodne dobra .................................................... 159 6.8. Uticaj na karakteristike pejzaža .............................................................................. 160 3 Strateška procjena uticaja na životnu sredinu Državnog plana eksploatcije mineralnih sirovina za period 2019-2028 - NACRT __________________________ Ministarstvo ekonomije 7. MJERE PREDVIĐENE U CILJU SPRJEČAVANJA, SMANJENJA ILI OTKLANJANJA, U NAJVEĆOJ MOGUĆOJ MJERI, BILO KOG ZNAČAJNOG NEGATIVNOG UTICAJA NA ZDRAVLJE LJUDI I ŽIVOTNU SREDINU DO KOGA DOVODI REALIZACIJA STRATEGIJE ......................................................................................................................................... 162 7.1. Mjere predviđene propisima i standardima ............................................................. 162 7.1. Mjere zaštite životne sredine i zdravlja ljudi ............................................................ 163 8. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR RAZMATRANIH VARIJANTNIH RJEŠENJA ............................................................................................... 167 9. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ......................................................................................................................................... 169 10. OPIS PROGRAMA PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE, UKLJUČUJUĆI I ZDRAVLJE LJUDI (MONITORING) .................................................................................. 169 11. ZAKLJUČCI DO KOJIH SE DOŠLO TOKOM IZRADE IZVEŠTAJA O STRATEŠKOJ PROCJENI PREDSTAVLJENE NA NAČIN RAZUMLJIV JAVNOSTI ................................ 171 12. REZIME ...................................................................................................................... 174 Buka i vibracije .............................................................................................................. 178 Uticaj na biodiverzitet i zaštićena prirodne dobra ........................................................... 178 Uticaj na karakteristike pejzaža ..................................................................................... 179 PRILOG ............................................................................................................................ 181 4 Strateška procjena uticaja na životnu sredinu Državnog plana eksploatcije mineralnih sirovina za period 2019-2028 - NACRT __________________________ Ministarstvo ekonomije I UVOD Strateška procjena uticaja na životnu sredinu (SPU) predstavlja alat vrednovanja potencijalnih negativnih uticaja planova i programa na životnu sredinu i zdravlje ljudi, kao i definisanje seta različitih mjera zaštite (mjera prevencije, minimizacije, ublažavanja, remedijacije ili kompenzacije). Primenom SPU u procesima planiranja različitih aktivnosti, otvara se prostor za sagledavanje nastalih promena u prostoru i uvažavanje potreba životne sredine