JU ZAVOD ZA ZAŠTITU I KORIŠTENJE BOSNA I HERCEGOVINA KULTURNO-HISTORIJSKOG I PRIRODNOG NASLIJEĐA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE TUZLANSKOG KANTONA TUZLANSKI KANTON BAŠTINA SJEVEROISTOČNE BOSNE BROJ 2, 2009. ČASOPIS ZA BAŠTINU, KULTURNO-HISTORIJSKO I PRIRODNO NASLIJEĐE NORTHEAST BOSNIA’S HERITAGE Number 2, 2009. Heritage magazine, Culture-historical and natural heritage Glavni i odgovorni urednik: doc. dr. Edin Mutapčić Urednik u redakciji: mr. sc. Rusmir Djedović Članovi redakcije: Prof. Benjamin Bajrektarević, doc. dr. Amira Turbić-Hadžagić; dr. sc. Viktor Baričak; Senaid Mujkić, dipl. pravnik; Dražen Kosec, dipl. ing.arh.; Munisa Kovačević, prof. (sekretar) Izdavač: JU Zavod za zašti tu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona Za izdavača: prof. Benjamin Bajrektarević, direktor Zavoda Grafi čka obrada naslovne strane: Dražen Kosec, dipl. ing.arh. Naslovna strana: Kula Husein kapetana Gradaščevića, Gradačac DTP i štampa: PRINTAS Srebrenik Tiraž: 500 Tuzla, 2010. S A D R Ž A J RIJEČ UREDNIKA ....................................................................................................................................................................5 PROŠLOST Edin Mutapčić Župa Soli u srednjem vijeku – teritorijalno ustrojstvo...................................................................................9 Rusmir Djedović Naselje Tuholj – antropogeografski prikaz ........................................................................................................21 Thomas Butler Da si mi dobra…“Bosnian Custom vs. Papal Strictures on Marriage“.................................................31 Amira Turbić-Hadžagić Osamsto dvadeset godina povelje Kulina bana (1189-2009...................................................................35 Osman Kavazović Naselje Brezovo Polje.......................................................................................................................................................41 Omer Hamzić Progoni i stradanja Jevreja u Gračanici tokom Drugog svjetskog rata“ ............................................47 Suadin Strašević Kotarski šerijatski sud u Tuzli (1914-1918) ........................................................................................................61 Fatmir Alispahić Začeci bošnjačke dramske književnosti ...............................................................................................................67 TRADICIJA Adnan Tufekčić Radni odgoj djece u tradicijskoj kulturi ................................................................................................................77 Almira Bećirović Etnološka istraživanja u Avdibašićima kod Tuzle ...........................................................................................87 LIKOVI ZAVIČ AJA Damir Džafi ć Mustafa Buljubašić - sjećanje na jednog načelnika .................................................................................101 Esad Sarajlić Životni put Milice Babić-Dedijer iz Gradačca .................................................................................................105 NASLJEĐ E - BAŠTINA Ifeta Jahić Mogućnosti obnove stare džamije u Sokolu ..................................................................................................113 Munisa Kovačević Mogućnost izmještanja stećaka u Topličkom polju ...................................................................................117 Rusmir Djedović Stari srednjovjekovni i osmanski gradovi-utvrde u dolini Bosne i njihova suvremena valorizacija ............................................................................................................................................................................123 Jusuf Omerović Kulturno historijski spomenici općine Zvornik .............................................................................................131 Senada Nezirović Rimski gradovi na području Argentarije ...........................................................................................................135 Munisa Kovačević Stare nekropole na području općine Banovići ..............................................................................................139 Edin Šaković Zavičajna muzejska zbirka Gračanica – primjer (ne)brige lokalne zajednice o pokretnom kulturno-historijskom i prirodnom naslijeđu ...............................................................................................147 Senad Begović Zemljišne knjige kao historijski izvori na području općine Tuzla .......................................................157 Rusmir Djedović Ostaci srednjovjekovne zgrade u Rožnju ...........................................................................................................163 Mirsad Omerčić Kulturno-historijsko naslijeđe općine Kladanj .............................................................................................171 AKTIVNOSTI ZAVODA Benjamin Bajrektarević Problemati ka zašti te kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona“ .........179 PRIKAZI - RECENZIJE - OSVRTI Senad Begović Naučni skup „45 godina naučnog i publicisti čkog rada Mustafe Imamovića“ .........................195 Munisa Kovačević S. Muratović - Z. Maslić, Stećci na području općine Živinice, Živinice, 2008. .............................201 Senad Begović Naučni skup „Tešanjski prostor u prošlosti -povodom 450 godina vakufa Gazi Ferhad-bega“...........................................................................................................................................................205 Almedin Ibrišimović P. Živković, Prilozi za povjest Usore i Soli, Povjesni mozaik Bosanske Posavine, Zagreb, 2008. ......................................................................................................................................................................207 NORMATIVA IZ NASLJEĐ A Zakon o zašti ti i korištenju kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa iz 1985.g. .................211 4 RIJEČ UREDNIKA Dragi prijatelji, zaljubljenici pisane riječi i kulturne bašti ne - pred nama je drugi broj časopisa “Bašti ne sjeveroistočne Bosne”. Ovakav početak i širok spektar tema na geografski relati vno malom prostoru bi i u nekim minulim vremenima iza- zvalo oduševljenje, dakle u periodu kada je pisana riječ i izdavaštvo u velikoj mjeri bilo sti mulirano od strane države. Ipak, i pored značajnog odjeka moramo se samokriti čki osvrnuti i na odre- đene dizajnerske, estetske, i sl. greške koje su veoma izražene u prvom broju ovog časopisa. Svakako se ispričavamo zbog njih i nadam se da su one već u ovom broju u najvećem dijelu dio prošlosti . Međuti m, i pored navedenih grešaka ipak trajna je vrijednost tekstova koji se nalaze između korica navedenog (prvog) broja. Naime, izazvana pažnja, interes i publicitet za ovim časopisom su u potpunosti opravdali njegovo postojanje pa slobodno možemo reći i ugasili određenu žeđ za jednim ova- kvim časopisom. Time je u potpunosti opravdano njegovo postojanje i ideja ljudi koji su se odlučili za ovaj korak. Časopis upotpunjuje potrebu za istraživanjem lokalne bašti ne na ovom po- dručju, ulogu koju je nekada tako suvereno imao časopis Članci i građa - Muzeja SI Bosne. Ipak, ovdje se oti šlo i korak dalje i to je prema našem mišljenju najveći do- bitak ovog časopisa u odnosu na druga slična izdanja, a to je svakako mreža autora i saradnika časopisa. Ovaj puta to su ljudi iz domaće sredine koji kao zaljubljenici prošlosti svakodnevno istražuju svoj zavičaj i koji sada imaju priliku to i objaviti u jednom časopisu. Nema sumnje da je redakcija časopisa uspjela objediniti te ljude oko zajedničke ideje pri tome ne stvarajući određene predrasude. Slobodno može- mo reći da sada dolazi do pravog izraza jedan proces koji je pokrenut prije gotovo dvije decenije, a to je otvaranje odsjeka za Historiju i geografi ju na Filozofskom fakultetu u Tuzli, jer najveći dio autora je upravo proizveden školovanjem na po- menutom odsjeku odnosno njegovim odsjecima nastalim poslije razdavajanja ova dva smjera. Nema sumnje da na prostoru ovog Kantona postoji doista kvalitetan naučno-istraživački kadar kojem fali nešto malo sadisfakcije i prostora, a čiji efekti će biti potpuni i neprocjenjivi. Uostalom na ovim administrati vnim prostorima imamo općine koje su ve- oma prepoznatljive u istraživanju svoje prošlosti u posljednje dvije decenije: Gra- čanica, Gradačac, Srebrenik, Kalesija i dr. To svakako ima značajnog odraza i kod politi čkih krugova koji sve više prepoznaju značaj kulturne bašti ne u identi fi kaciji i promociji vlasti te sredine. Kao dobre primjere možemo prepoznat Tuzlu, Gradačac, Kladanj, Srebrenik i dr. Svakako, priča oko razvoja turizma, moti više i određene poduzetnike da u “borbi za tršište” otpočnu sa izgradnjom određenih “etno sela”. Iako, je u njima ja- sno uočljiva nesistemati čnost i anarhičnost ipak za svaku pohvalu je prikupljanje ti h vrijednih ostataka naše prošlosti na jednom mjestu, jer bi ona s vremenom ionako nestala. Nažalost, tu se susrećemo i sa onom drugom stranom, koja se podudara 5 nažalost sa željom za falsifi kovanjem mitološke prošlosti vlasti tog naroda zloupo- trebom naslijeđene kulturne bašti ne. U prilog takvoj konstrukciji u ovom broju do- nosimo jedan kratak izvještaj o “ideji gradnje crkve u Rožnju” (Sapna). I na kraju moramo spomenuti još jedan veliki dobitak izuzev samog časo- pisa. To je kordinacija na ovom značajnom prostoru kada je u pitanju prirodno i kulturno-historijsko nasljeđe. Naime, stvorenom saradničkom mrežom “ljudi iz za- vičaja” JU Zavod