ZAKON O NACIONALNIM PARKOVIMA ("Sl. glasnik RS", br. 84/2015 i 95/2018 - dr. zakon) I UVODNE ODREDBE Član 1 Ovim zakonom uređuju se ciljevi, vrednosti, površina, granice i režimi zaštite, upravljanje i održivo korišćenje Nacionalnog parka "Fruška gora", Nacionalnog parka "Đerdap", Nacionalnog parka "Tara", Nacionalnog parka "Kopaonik" i Nacionalnog parka "Šar planina" (u daljem tekstu: Nacionalni park). Na upravljanje, korišćenje, čuvanje i prezentaciju Nacionalnog parka, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje zaštita prirode, ako ovim zakonom nije drukčije određeno. II CILJ ZAKONA Član 2 Ciljevi koji se ostvaruju ovim zakonom su: 1) očuvanje i unapređenje vrednosti biodiverziteta, geodiverziteta, kao i kulturno-istorijskih vrednosti; 2) očuvanje i unapređenje ekološki značajnih područja i raznovrsnost predela; 3) očuvanje objekata geonasleđa; 4) očuvanje i unapređenje staništa, tipova staništa i populacije divlje flore i faune; 5) očuvanje i unapređenje adekvatnog kvaliteta života ljudi u Nacionalnom parku kroz razvoj društvene, kulturne i ekonomske aktivnosti; 6) očuvanje kulturno-istorijskih nasleđa; 7) očuvanje tradicionalnog načina života; 8) očuvanje prirodnih procesa i ravnoteže između prirodnih procesa i ljudske aktivnosti, odnosno održivi razvoj Nacionalnog parka; 9) impresivan doživljaj prirode posetiocima, obrazovanje, istraživanje, sport i rekreacija. III VREDNOSTI, POVRŠINA, GRANICE I REŽIMI ZAŠTITE Vrednosti i površina Član 3 Nacionalni park "Fruška gora" osnovan je radi: održanja stepskih i šumo-stepskih staništa; održanja šumskih ekosistema sa raznovrsnim tipovima hrastovih šuma, posebno reliktnom termofilnom šumom hrastova sa grabićem, mediteranskog obeležja; očuvanja staništa i populacije divlje flore nacionalnog i evropskog značaja sa prisustvom panonskih endemskih i brojnih reliktnih vrsta iz tercijera i porodice orhideja; očuvanja staništa preko dvesta vrsta ptica, među kojima se ističe orao krstaš, orao kliktaš, crna roda, golub dupljaš, crna žuna, belovrata muharica i crnoglava strnadica; očuvanja globalno ugrožene vrste tekunica; očuvanja nalazišta fosila, izdanaka sa otkrivenim geološkim tvorevinama značajnim za sagledavanje geološke građe i istorijsko-geološkog razvoja litosfere; očuvanja jedinstvenog brdskog predela sa grebenskim delom pod šumom i padinama; očuvanja reke Dunav, izvorišta voda i vlažnih staništa; očuvanja kulturno-istorijskih spomenika sa 17 srpskih pravoslavnih manastira i zaštite i očuvanja spomen obeležja. Nacionalni park "Fruška gora" nalazi se na severu Republike Srbije u Autonomnoj pokrajini Vojvodini i zauzima Centralni masiv, Lipik, Vorovo, Nadoš i Opaljenik, i veći broj manjih prostornih celina: Čortanovačka šuma, Kurjakovac 1, Kurjakovac 2, Krušedolski pašnjak, Neradinski do, Ledinci - Staro Selo, Vrdnik kolonija, Jazački pašnjaci, Remetski do, Manđeloški pašnjaci, Ležimirski pašnjaci, Kosanište, Kunjat, Ade i sprudovi - Brazilija, Čerevićke livade - Lipska strana, Milovanovo brdo, Danguba, Markov do i Šidsko Cerje. Nacionalni park "Fruška gora" prostire se na delovima teritorija: grada Novog Sada - opština Petrovaradin, grada Sremske Mitrovice, opština Bačka Palanka, Beočin, Inđija, Irig, Sremski Karlovci i Šid, u okviru 45 katastarskih opština: Beočin, Čerević, Rakovac, Banoštor, Sviloš, Grabovo, Susek, Lug, Šid, Privina Glava, Molovin, Đipša, Sot, Ljuba, Berkasovo, Erdevik, Bingula, Neštin, Vizić, Ležimir, Manđelos, Bešenovo Prnjavor, Šuljam, Čalma, Divoš, Grgurevci, Irig, Vrdnik, Grgetek, Velika Remeta, Neradin, Jazak Prnjavor, Mala Remeta, Krušedol Prnjavor, Ledinci, Sremska Kamenica, Petrovaradin, Bukovac, Sremski Karlovci, Čortanovci, Inđija, Stari Slankamen, Novi Slankamen, Ljukovo i Krčedin, ukupne površine 26.672 ha, od čega je 19.308 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 7.364 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 3%, II stepenom 67% i III stepenom 30% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona. Član 4 Nacionalni park "Đerdap" osnovan je radi očuvanja: objekata karstnog reljefa i hidrografije, Đerdapske klisure, kanjona Boljetinske reke, kanjona Brnjice i dr.; stanišnih tipova: polidominantnih reliktnih zajednica, osiromašenih reliktnih zajednica, šibljaka, savremenih i drugih tipova šuma (bukove šume, hrastovo-grabove šume, termofilne i supra-mediteranske hrastove šume, mešovite termofilne šume i obalske formacije vrba); staništa i populacije divlje flore, posebno koprivića, oraha, mečje leske, jorgovana, maklena, crnog jasena, grabića, srebrne lipe, kavkaske lipe, Pančićevog maklena, medunca, zlatne paprati, božikovine, tise, brekinje, divlje kruške, divlje trešnje i dr.; staništa i populacije divlje faune, posebno ptica (crna roda, belorepan, orao zmijar, patuljasti orao, orao kliktaš, suri orao, soko, buljina i mali vranac), sisara (ris, evropski jelen, divlja svinja, medved, vidra, šareni tvor, divokoza i srna) i riba (som, kečiga, smuđ, deverika, mrena, balkanski vijun, linjak, karaš, veliki i mali vretenar i jegulja) i dr.; kulturno-istorijskog nasleđa, naročito Golubačkog grada, Lepenskog vira, Trajanove table, Dijane Karataš i zaštite i očuvanja spomen obeležja i dr. Nacionalni park "Đerdap" nalazi se u severoistočnom delu Republike Srbije i obuhvata deo područja Đerdapske klisure (Gvozdena vrata) u srednjem toku Dunava. Obuhvata delove masiva Severnog Kučaja, Miroča i Štrbca širine 2-10 km, kao i deo Dunava, koji pripada Republici Srbiji. Područje Nacionalnog parka "Đerdap" prostire se na teritoriji opština: Golubac, Majdanpek i Kladovo, u okviru 17 katastarskih opština: Golubac, Brnjica, Dobra, Boljetin, Majdanpek, Donji Milanovac, Mosna, Topolnica, Golubinje, Miroč, Petrovo Selo, Tekija, Novi Sip, Davidovac, Manastirica, Kladušnica i Podvrška, ukupne površine 63.786,48 ha, od čega je 45.454,87 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 18.331,60 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 8,01%, II stepenom 21,50% i III stepenom 70,79% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona. Član 5 Nacionalni park "Tara" osnovan je radi očuvanja: kraškog reljefa (uvale i doline, ponornice i vrtače), tresave i dr.; najkvalitetnijih šumskih ekosistema lišćarskih, četinarskih i mešovitih zajednica, na Balkanu i u Evropi, izvanredne strukture, kvaliteta i zdravstvenog stanja sastojina; staništa i populacije divlje flore, sa brojnim vrstama biljaka od značaja na nacionalnom, regionalnom i evropskom nivou, a posebno Pančićeve omorike na njenom ishodnom autohtonom staništu i mestima na kojima je prvi put pronađena i opisana kao za nauku nova vrsta četinarskog drveta, kao i derventanskog različka; staništa i populacije divlje faune, posebno ptica (crna žuna, veliki detlić, uralska sova, gaćasta kukumavka, divlja kanarinka i planinska senica), sisara (medved, divokoza, vuk, divlja svinja, divlja mačka i kuna zlatica), insekata (endemo-reliktni Pančićev skakavac) i dr.; živopisnih i privlačnih predela sa nizom karakterističnih obeležja uslovljenih stanjem i odlikama prirodnih činioca, odmerenim uticajem ljudi na prirodu, narodnim stvaralaštvom i graditeljstvom; bogatog kulturno-istorijskog nasleđa, na prvom mestu manastira Rača, nekropole u Perućcu i u Rastištu, skita Sv. Đorđa i zaštite i očuvanja spomen obeležja; adekvatnog kvaliteta života ljudi u nacionalnom parku kroz razvoj društvene, kulturne i ekonomske aktivnosti. Nacionalni park "Tara" nalazi se na krajnjem zapadu Republike Srbije, zahvata područje ograničeno laktastim tokom reke Drine, između Višegrada i Bajine Bašte, a čine ga planinski masivi Zvezda, Crni vrh i Ravna Tara. Sa istočne strane područje je odvojeno Solotuškom rekom i visoravni Ponikve, a sa južne Kremanskom i Mokrogorskom kotlinom. Područje Nacionalnog parka "Tara" prostire se na teritoriji opštine Bajina Bašta, u okviru 10 katastarskih opština: Jagoštica, Rastište, Zaovine, Konjska reka, Perućac, Beserovina, Zaugline, Rača, Mala reka i Solotuša, ukupne površine 24.991,82 ha, od čega je 13.588,51 ha u državnoj svojini, a u privatnoj i drugim oblicima svojine 11.403,36 ha, od čega je I stepenom obuhvaćeno 13,35%, II stepenom 34,07% i III stepenom 52,58% ukupne površine, na dan stupanja na snagu ovog zakona. Član 6 Nacionalni park "Kopaonik" osnovan je radi očuvanja: raznovrsne geološke građe sa stenama različitog nastanka i starosti (graniti, serpentiniti, škriljci, mermeri, andeziti i krečnjaci); vegetacijskih pojaseva visokih planina centralnog dela Balkana; šumskih vegetacija, vegetacija subalpijskih žbunova, pašnjaka, tresavska vegetacija i dr.; florističke heterogenosti i endemske planinske flore, endemske, subendemske i stenoendemske vrste biljaka (Pančićeva režuha, kopaonička čuvarkuća, kopaonička ljubičica, kohova gencijana i dr.); bogate faune, među kojom se posebno ističu ptice (balkanska ušata ševa i dr.), veći broj gmizavaca, vodozemaca i sisara (vuk, vidra, srna, alpska rovčica, puh lešnikar, šareni tvor, divlja svinja i dr.), riba (potočna pastrmka) i dr.; objekata geonasleđa, vode i predela (Pančićev vrh, Kozje stene, Bele stene, kanjon Samokovke, Oštri krš, vodopad Jelovarnik, sedam devojačkih izvora, Marine vode, Krčmar i dr.); kulturno-istorijskih vrednosti (ostaci crkve Sv. Prokopija na Nebeskim stolicama, crkvište u Metođu i crkva Sv. Petra i Pavla u Krivoj Reci) i zaštite i očuvanja spomen obeležja. Nacionalni park "Kopaonik" nalazi se u južnom delu Republike Srbije i zahvata najvrednije i najviše delove planine Kopaonik i to, slivove Samokovske, Gobeljske, Brzećke i Barske reke, sa nizom vrhova viših od 1600 m nadmorske visine i Pančićevim vrhom od