OSVIT ISPRIKA UREDNIŠTVA Časopis za književnost, kulturu i društvene teme U prošlom dvobroju Osvita (83-84) tehničkom omaškom na naslovnici časopisa nije navedeno ime autorice Mile Vlašić. Uredništvo se ispriča- Naklada va čitateljstvu i autorici na nenamjernom propustu. Društva hrvatskih književnika Herceg Bosne, Mostar Za nakladnika Ivan Sivrić Uredništvo Ivan Baković (izvršni urednik), Ilija Drmić, Lidija Glavaš, Fabijan Lovrić, Antun Lučić, Vlatko Majić, Marko Matić, Mato Nedić, Ivan Sivrić (glavni urednik), Ružica Soldo, Maja Tomas Lektura Ivan Baković Računalni slog i tisak FRAM-ZIRAL, Mostar Časopis Osvit je referiran u Central and Easten European Online Library /Frankfurt am Main/ http://www.ceeol.com OSVIT, časopis za književnost, kulturu i društvene teme. Adresa ured- ništva: Trg hrvatskih velikana b.b., Hrvatski dom hercega Stjepana Ko- sače, 88 000 Mostar, tel./fax – 0038736324432 e-mail: [email protected]; Web: www.dhkhb.org Žiroračun Društva hrvatskih književnika Herceg Bosne, kod UniCredit banke Mostar: 338 100 22001388 90. Za inozemstvo kod UniCredit ban- ke Mostar: SWIFT UNCRBA 22, 7100-280-48-06-03666-5. KAZALO Poezija Drago Čondrić: Poslanica bratu Kainu ........................................................... 9 Ivan Sivrić: Glavni grad ................................................................................ 15 Fabijan Lovrić: Zadnja minuta ...................................................................... 21 Mijo Tokić: Kamenčić u obući ..................................................................... 23 Miljenko Stojić: Ljubav prema njoj .............................................................. 24 Pero Pavlović: Hercegovina .......................................................................... 27 Jasenka Požega-Sremac: I bez riječi… ......................................................... 29 Matej Škarica: Jesen u Ramskom kraju ........................................................ 30 Adolf Polegubić: Donijet ću ti ...................................................................... 31 Iva Nuić: Izgubila sam vrijeme ..................................................................... 33 Ivana Kelava: Tri brata i ja ........................................................................... 34 Jozefina Pranjić: Loza ................................................................................... 35 Milenko Županović: Vojska spasa ................................................................ 36 Ivana Ćurić: Stino pradida moga .................................................................. 37 Karlo Papić: Šaku žuta žita ........................................................................... 39 Proza Stanko Krnjić: Otkupnina ............................................................................. 41 Marina Alerić-Bebić: Danijelov Bog ............................................................ 58 Radica Leko: Uši ........................................................................................... 67 Adam Rajzl: Zidni sat ................................................................................... 71 Dudovača .............................................................................. 76 Igor Petrić: Leptir .......................................................................................... 81 Gozba ..................................................................................... 85 4 OSVIT 99–100/2019. Dječja književnost Marisstella Octek: Patuljak Čarapuljak ........................................................ 89 Čumasta roda .................................................................. 90 Čaroban broj ..................................................................... 92 Miljenka Koštro: Na selu kod djeda i bake ................................................... 93 Aforizmi Danko Ivšinović: Aforizmi i kozerije ........................................................... 95 Draženka Tole: Aforizmi .............................................................................. 98 Iva Nuić: Aforizmi ...................................................................................... 100 Ivan Bradvica: Osmislice ............................................................................ 101 Znanstveno područje Mirna Brkić-Vučina Sonja Jurić: Pogled u nadnaravni svijet bića i pojava Mostara i okolice ..................... 103 Helena Dragić: Analiza imena hidronima u Lašvanskoj dolini .................. 114 Marija Žepić: Posvojenje djeteta prema međunarodnom i domaćem pravu 129 Dominika Andrijanić: Ikavski skup ............................................................ 149 Zdravko Kordić: Hermenautika, tumačenje, razumijevanje ....................... 153 Ogledi i kritike Mato Nedić: Suvremena književna kritika ................................................. 179 Ivan Sivrić: Vrijeme na kušnji .................................................................... 183 Podsjetnik za čitanje poezije Mije Tokića .............................. 188 Ljubo Krmek: Slovo iz dvije krajnosti ........................................................ 194 Mato Nedić: Proporcionalnost svjetlosti i sjena ......................................... 196 Jasna Ivić: Otac bosanskoga ilirizma .......................................................... 199 Perica Topić: Roman o apsurdu našega doba ............................................. 202 Mate Grbavac: Put iz turobnoga i mračnoga u zanos ljubavi ..................... 204 KAZALO 5 Mate Grbavac: Zorno, razgovijetno i razumljivo ....................................... 209 Stanislav Bašić: Izabrane pjesme Radice Leko .......................................... 215 Miljenka Koštro: Treći poetski izlet Ivice Kesića ...................................... 218 Radica Leko: Reka san ti ............................................................................ 221 Sonja Jurić: Hrvatska književnost u susjedstvu .......................................... 224 Promišljanja Matej Škarica: Uz 100. broj časopisa Osvit – osvanuća duha i književnoga ruha Hrvata BiH ..................................................................... 237 Srećko Marijanović: Okrenuti sebi ............................................................. 242 Intervju Ivan Sivrić: Nesklonu vremenu unatoč... .................................................... 245 In memoriam Mira Šubašić ............................................................................................... 251 Dokumenti Izvješće o radu Društva hrvatskih književnika Herceg Bosne .................... 253 KAZALO 7 POEZIJA OSVIT9 Drago ČONDRIĆ Poslanica bratu Kainu Razumi me, Kaine brate, što iznosim prljavo rublje Na svjetlo dana, gdje se bratski lešinari kupe. U ruci zloduha um se povampiri I rađa strašću što krvlju urodi. Pa eto, i ti, s rukama krvavim do lakata, Kao, ništa vidio nisi. Slutnjom te nađem i zgrabim te snažno, A ti uvijek vješto kroz prste mi izmiliš1. Slično nebesniku koji izmače se Iz ruku praoca kada se cijele noći Hrvao s njim kod Jakovljeva zdenca. Evo, htio bih malo izoštriti sliku tvog lika, Ali mi se uvijek nekako izgubi U mnoštvu likova skoro potpuno istih, Koji se svakog dana vrzmaju oko mene. A ti si sigurno i s tim računao, Da su ljudske uspomene slične fijuku strijele Koji uvijek zamre u svojemu vjetru. A strijela je mnogo I sve su gotovo iste. Al’ Istina jasna, nešto što je od dubokoga dublje… Vijest istinita kao rujni sadržaj trublje, Zvuk uzvišeni kao pravi plamen zublje2. Odjekuje u uhu Sveživotnog. 1 N. Šop: Borba s njenim anđelom čuvarom 2 T. Ujević: Riđokosi Mesije 10 OSVIT 99–100/2019. I zato, Kaine, brate, ne laži! Jer, sliku tvog čina već unaprijed vidje I dade da te prati u nemirnom bdjenju. Da te prati svaku sekundu i ne prolazi. Gle te, kako sjediš u svom masliniku Htijući biti mušica skrivena između latica ruže, I neprimijećen proći ispred Njegova oka. Ti, čovjek sazdan od zemlje i vode, koji zna što hoće, Koji čistu bezazlenost prèda Zavodniku. Pusti neka se uspomena otrijezni u suzi Nepoznatoj njemu što se zloćom hrani. Istina nek’ gorča. Nek’ prolaze dani. U blatu nastoj pronaći slabost bìla, Koja zavist krvlju bezdušno napoji. Zmijsko leglo premda ružama pokrivaš, U srcu ipak ne umire nada. Zar sam ja čuvar svoga brata, govoriš Gospodaru. Jer su ti sada riječi krv i smrt toliko beznačajne, Da ih ne osjećaš potrebu ni spominjati. Al’ ništa nije suvišno na ovom svijetu, U kojem se miješaju želje i sjećanja s potrebom zaborava. I Svevideće oko je već bilo na onom groznom mjestu, Sa druge strane krvi, gdje gorko voće zrije. Dok ti tumaraš putevima kao sablast s druge obale otisnuta Koja posrće ljudskom zemljom sa kostima od sna i magle3. I toneš u vremenâ koja ti prolaze preko kože Kao preko tanke prozirne membrane, Ispod koje se njiše slika tvog brata i povija se Kao trska na povjetarcu, a glas njegove krvi Do neba viče, zadovoljštinu ištući. 3 G. Mistral: Priviđenje (prev. N. Milićević) POEZIJA 11 I sve je to na pravome mjestu i svojom nazočnošću Stvara neku varavu potpunost kojoj ništa ne manjka, Osim jednog života, Na čijem mjestu je praznina poput kakve šupljine, Kroz koje jauče vjetar. A ti, kao plod šipka, raspuknut, ispod masline sjediš. Brat ti bje tih i pravedan ispred Suca. Tišina oko njegovih riječi odzvanjaše jače od same riječi. U njoj je i prije zvučalo nešto od sudbine i nešto od smrti. Dane je nizao bogobojazno i vremenski slijed mu Ne zaokupljaše misli. Smrt za njega bje tek mala međuigra, Koja ne zavrjeđuje osobitu pažnju. Nakon samog čina i otac Adam sjedi poljuljan i shrvan. A gledam, evo, i pogrbljenu