Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Lubawa na lata 2021-2027 Fijewo 2021 Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................... 4 1. Metodologia opracowania strategii ....................................................................................... 7 2. Diagnoza sytuacji społecznej Gminy Lubawa ......................................................................... 9 2.1. Informacje ogólne o gminie ............................................................................................. 9 2.2. Procesy demograficzne .................................................................................................. 10 2.3. Lokalna gospodarka i rynek pracy ................................................................................. 12 2.4. Aktywność społeczna i obywatelska .............................................................................. 14 2.5. Warunki mieszkaniowe .................................................................................................. 17 2.6. Dominujące problemy w ujęciu pomocy społecznej ..................................................... 18 2.7. Analiza sytuacji wybranych grup społecznych ............................................................... 20 2.7.1. Rodziny wychowujące dzieci .................................................................................. 21 2.7.2. Osoby i rodziny doświadczające dysfunkcji............................................................ 22 2.7.4. Osoby niepracujące, ubogie ................................................................................... 24 2.7.5. Osoby z niepełnosprawnością i przewlekle chorujące ........................................... 25 2.7.6. Seniorzy .................................................................................................................. 27 3. Realizacja gminnej polityki społecznej ................................................................................. 29 3.1. Postawy programowe .................................................................................................... 29 3.2. Stan wdrażania polityki społecznej w gminie ................................................................ 30 3.2.1. Obszar „Rynek pracy” ............................................................................................. 31 3.2.2. Obszar „Rodziny” .................................................................................................... 33 3.2.3. Obszar „Dzieci i młodzież” ...................................................................................... 34 3.2.4. Obszar „Osoby starsze, niepełnosprawne i przewlekle chore” ............................. 37 3.2.5. Obszar „Środowiska zagrożone dysfunkcjami” ...................................................... 39 3.2.6. Obszar „Społeczność lokalna” ................................................................................ 40 3.2.7. Inne działania w ramach gminnej polityki społecznej ............................................ 41 4. Potencjał gminy w zakresie polityki społecznej ................................................................... 43 5. Wizja, cele i kierunki działań ................................................................................................ 47 Priorytet 1. Wzmacnianie zaradności i aktywności mieszkańców ....................................... 49 Priorytet 2. Wspieranie rodzin z dziećmi w wypełnianiu podstawowych funkcji ................ 50 Priorytet 3. Włączenie społeczne osób starszych, niepełnosprawnych, przewlekle chorych i ich rodzin .............................................................................................................................. 52 Priorytet 4. Przeciwdziałanie dysfunkcjom społecznym i zmniejszanie ich skali ................. 54 Priorytet 5. Budowanie świadomej i zaangażowanej społeczności lokalnej ........................ 55 Priorytet 6. Rozwój gminnego systemu polityki społecznej ................................................. 57 6. Zasady i wartości istotne w procesie realizacji Strategii ...................................................... 59 7. Zgodność Strategii z dokumentami na poziomie ponadlokalnym ....................................... 62 8. System wdrażania i oceny postępów realizacji Strategii ...................................................... 65 8.1. Ramy formalno-prawne ................................................................................................. 65 8.2. Monitoring Strategii....................................................................................................... 66 8.3. Ewaluacja Strategii ......................................................................................................... 70 9. Ramy finansowe Strategii ..................................................................................................... 73 Wprowadzenie Gmina Lubawa jako wspólnota samorządowa realizuje szereg zadań publicznych, ukierunkowanych na zaspokajanie potrzeb zbiorowych mieszkańców. Głównym aktem prawnym precyzującym tę sferę jest ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713 ze zm.). Artykuł 7 ustawy wymienia łącznie 22 zadania własne gminy, w tym sprawy m.in. z zakresu ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej; gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego; lokalnego transportu zbiorowego; zieleni gminnej i zadrzewień, a także wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. W katalogu zawartym w art. 7 ustawy umieszczono jednak nie tylko zadania dotyczące gminnej infrastruktury technicznej czy zagospodarowania przestrzennego, ale również szereg zadań koncentrujących się na potrzebach ludzkich, które wynikają z naszego życia w zbiorowości. Zadania te mieszczą się w obszarze polityki społecznej, rozumianej jako „sfera działalności państwa, innych ciał publicznych i sił społecznych, która zajmuje się kształtowaniem warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich”1. Rysunek 1. Sfery zainteresowania polityki społecznej na poziomie wspólnoty gminnej2 Źródło: opracowanie własne. 1 Definicja zaproponowana przez A. Rajkiewicza, cyt. za: dr Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. Marek Góra, Polityka społeczna – podstawowe cele, funkcje i zasady, do pobrania ze strony www.e-sgh.pl. 2 Ochrona środowiska i bezpieczeństwo publiczne stanowią istotne tło dla zadań polityki społecznej, która szczególnie w ramach działań edukacyjnych, kulturalnych oraz aktywizujących społeczność, tworzy warunki do poprawy w sferze poczucia bezpieczeństwa i jakości środowiska życia. 4 Oprócz wymienionej wyżej ustawy o samorządzie gminnym, obszar lokalnej polityki społecznej kształtują inne akty normatywne, wśród których należy wymienić w szczególności następujące ustawy: ✓ Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1876); ✓ Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. 2020 poz. 910); ✓ Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz. U. 2020 poz. 194); ✓ Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. 2020 poz. 821); ✓ Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2020 poz. 218); ✓ Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. 2019 poz. 2277); ✓ Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. 2019 poz. 852); ✓ Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz. U. 2020 poz. 685); ✓ Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1057); ✓ Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz. U. 2020 poz. 176); ✓ Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 2085); ✓ Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1409); ✓ Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 426); ✓ Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. 2020 poz. 295 ze zm.); ✓ Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1398 ze zm.); ✓ Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz. U. 2020. poz. 1133); ✓ Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 111); ✓ Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. 2019 poz. 2133); ✓ Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. 2020 poz. 808); ✓ Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz. U. 2019 poz. 2407); ✓ Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (t.j. Dz. U. 2019 poz. 473); ✓ Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1297); ✓ Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. 2020 poz. 1398); 5 ✓ Ustawa