University of Groningen Rechtvaardigheid van de hedendaagse oorlog. Boekbespreking: Thijs Jansen, Janne Nijman en Jan Willem Sap (red.), Burgers en barbaren. Over oorlog tussen recht en macht; speciale (zomer)editie Christen Democratische Verkenningen. Amsterdam: Boom, 2007 Kamminga, M.R. Published in: Internationale Spectator IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2008 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Kamminga, M. R. (2008). Rechtvaardigheid van de hedendaagse oorlog. Boekbespreking: Thijs Jansen, Janne Nijman en Jan Willem Sap (red.), Burgers en barbaren. Over oorlog tussen recht en macht; speciale (zomer)editie Christen Democratische Verkenningen. Amsterdam: Boom, 2007. Internationale Spectator, 62(1), 47 - 48. https://spectator.clingendael.org/sites/spectator/files/2017-07/2008-01_0.pdf Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license. More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne- amendment. Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Internationale SpectatorJaargang 62 - nr 1 - januari 2008 Clingendael en Spectator belichten kwart eeuw in vijven Capaciteit voor vredesmissies stuit op grenzen Groter Europa, opstandiger Nederland Instituut Clingendael online tekst beschikbaar via www.internationalespectator.nl Inhoud Januari 2008 Uitgave van Koninklijke Van Gorcum BV (Assen) namens het Nederlands nstituut voor nternationale Betrekkingen ‘Clingendael’ (Postbus 93080, 2509 AB Den Haag), dat samenwerkt met het Koninklijk nstituut voor nternationale Betrekkingen te Brussel. Een kwart eeuw Instituut Clingendael Verschijnt maandelijks en wordt uitgegeven Tot 25 jaar geleden werd de Internationale Spectator uitgegeven door het Nederlands Genootschap voor op de grondslag van een redactiestatuut. Internationale Zaken (NGIZ). De Internationale Spectator werd met de fusie van vijf Haagse instituten Redactiebureau op het terrein van de internationale betrekkingen, die leidde tot het Nederlands Instituut voor Interna- Instituut ‘Clingendael’ tionale Betrekkingen Clingendael, een uitgave van het Instituut Clingendael. Vandaar dat het maand- Redactie Internationale Spectator blad met ingang van de 37ste jaargang in januari 1983 onder de hoede kwam van het nieuwe instituut Postbus 93080, 2509 AB Den Haag – dat was ook de maand dat de medewerkers van de gefuseerde instellingen het net gerestaureerde pand tel. 070-3245384; fax. 070-3746669 E-mail: [email protected] of betrokken. Ook de redactie werd in het Huys Clingendael gevestigd. De directeuren van Clingendael [email protected] zouden voortaan ook hoofdredacteur van de Internationale Spectator zijn. www. internationalespectator.nl Het zilveren jubileum van het Instituut zal het gehele jaar 2008 worden gevierd. In deze eerste aflevering van de 62ste jaargang geeft het maandblad een startschot, na het Ten Geleide van de bestuursvoorzitter Kernredactie B.R. Bot, met vijf artikelen van de hand van drie oud-hoofdredacteuren (J.L. Heldring, J.J.C. Voorhoeve Jaap W. de Zwaan (hoofdredacteur) en A. van Staden), een oud-adjunct-hoofdredacteur (S. Rozemond) en de huidige hoofdredacteur (J.W. Peter A. Schregardus (eindredacteur) Gerard J. Telkamp (eindredacteur) de Zwaan). Zij nemen elk relevante thema’s uit een periode van vijf jaar voor hun rekening, een tijdvak dat geheel of gedeeltelijk samenviel met de periode waarin zij zelf bij de redactie betrokken waren. Algemene redactie E. Bakker, S. Biscop, E. Drieskens, P. van Ham, L. van den Herik, P. Hoebink, S. de Hoop, W. Hout, COLUMN Jos de Beus M. van Keulen, J.C. Mulder, C.W.A.M. van Paridon, J.Q.Th. Rood, R. A. Wessel. Bernard Bot Groter Europa, opstandiger Neder- Clingendael: denken, doen en land: opheffing van euroscepsis in Abonnementen-administratie Koninklijke Van Gorcum BV durven 1 een conservatieve tijd 37 Administratie Internationale Spectator Postbus 43, 9400 AA Assen OPINIE tel. 0592-379555; fax. 0592-379552 ARTIKELEN E.mail:[email protected] Michiel Kramer www.vangorcum.nl BIJ EEN KWART EEUW Saakasjvili en Georgië: doornen CLINGENDAEL: van de Rozenrevolutie 42 Abonnementsprijzen Nederland en België: BLIK OP VIJF MAAL VIJF JAAR Particulier € 59,00 BOEKBESPREKINGEN Instelling € 70,00 J.L. Heldring Peter Volten over Student € 46,90 (max. 5 jaar) 1983-1987 Barometer van het Studenten-startersabonnement € 25,75 (1 jaar) Onder professoren 44 Buitenland: wereldtoneel: nadagen van de Particulier € 85,00 Koude Oorlog 3 Barbara Oomen over Instelling € 97,00 Student € 69,00 Vredesopbouw is meer dan Betaling via Belgisch gironummer is mogelijk. Sam Rozemond waarborgen veiligheid 45 Abonnementen worden automatisch verlengd, 1988-1992 Over de perplexe tenzij voor 1 december schriftelijke opzegging heeft plaatsgehad. wetenschap: tussen de Muur, de Menno Kamminga over Golf en Maastricht 5 Rechtvaardigheid van de Losse nummers € 7,90 excl. portokosten hedendaagse oorlog 47 J.J.C. Voorhoeve Advertenties Acquire Media, Zwolle 1993-1997 Beveiligde Humanitaire Tom Casier over Sandor Quatfass, tel 038-4606384 / Gebieden? 11 Centraal-Azië: nieuw toernooi fax 038-4606318 [email protected] der schaduwen? 48 A. van Staden Foto omslag 1998-2002 Op de boulevard van Henk de Haan over Derrick van der Geest, Jurriaans Lindenbaum Amerika’s topbankier blikt Grafimedia, Amsterdam een gebroken droom: het uitblijven van een nieuwe wereldorde 14 terug 50 Richtlijnen voor auteurs zijn verkrijgbaar op Annemarieke Vermeer-Künzli over het redactie-adres. Jaap W. de Zwaan Handboek internationaal recht 2003-2007 De Europese Unie: ISSN 0020-9317 als verzameling in delen 52 uitgebreid en hervormd, ook Alle in dit maandblad uitgesproken meningen en inzichten blijven geheel voor verantwoor- voorbereid op de toekomst? 19 Frederik Verleden over delijkheid van de schrijvers. Vlaamse, Waalse en Belgische Niets uit deze uitgave mag worden verveel- identiteit 54 voudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk, Jaïr van der Lijn fotocopie, microfilm, of op welke wijze dan Grenzen aan de Nederlandse Ben de Jong over ook, zonder voorafgaande schriftelijke capaciteit voor deelname aan Onze eigen geheime dienst in toestemming van de uitgever. vredesoperaties 26 Koude-Oorlogstijd 56 SIGNALEMENTEN 58 Emmy Hermans Verbindings- en SUMMARIES 60 Waarnemingsteams in Bosnië 32 Inhoud Januari 2008 Column Bernard Bot Clingendael: denken, doen en durven Bij de 25ste verjaardag van Instituut Clingendael koers voorbereiden, nemen wel degelijk kennis van het past allereerst een gelukwens. Met enige trots mogen werk van Clingendael. En generaties jonge ambtena- we vaststellen dat deze denktank inmiddels is uit- ren en diplomaten, veelal ook uit andere landen, heb- gegroeid tot een merknaam. Op grond van kwa- ben terdege geprofiteerd van dit kenniscentrum. Op liteit en omvang van activiteiten op velerlei terrein het terrein van energie en veiligheidsbeleid verschijnen heeft Clingendael bijgedragen aan de vorming van bijvoorbeeld regelmatig verhelderende studies die ook Nederlands buitenlands beleid. Dat past ook in de gretig aftrek vinden bij het bedrijfsleven. doelstelling die het zich voor de komende jaren heeft Ik denk daarom dat een wetenschappelijk instituut gesteld, namelijk te fungeren ‘als een denktank die als Clingendael ook in de toekomst zijn waarde in een doorlopend veranderende mondiale omgeving zal blijven ontlenen aan objectief onderzoek en het politiek-maatschappelijke ontwikkelingen vroeg- vermogen de steeds aanzwellende informatiestroom tijdig onderkent en analyseert’. Tezelfdertijd zou dit als het ware tot dossierklare brokken te verwerken. Instituut nog iets meer internationaal profiel kunnen Bijdragen waarvan beleidsmakers kunnen profiteren krijgen. Deze ambitie was ook destijds al aanwezig. doordat deze onderzoeken en beleidsdocumenten Er werd toen gezinspeeld op de mogelijkheid een objectieve analyses, aanbevelingen en scenario’s ‘waardige pendant te scheppen voor toonaangevende bevatten. Clingendael zal daarbij de ogen niet kunnen instellingen buiten de grenzen’. Zou hier niet een sluiten voor de praktische aspecten van onderzoek: schone taak voor de toekomst liggen? het leveren van doelgerichte bijdragen voor rationele Daarop aansluitend dringt zich onwillekeurig besluitvorming. Want een corrigerende stroom van de vraag op, hoe nu verder? Kan een instelling als informatie zal altijd van belang blijven. Dit als een Clingendael nog een nuttige bijdrage leveren aan het tegenpool voor ‘the wisdom of the crowd’. Die wordt onderzoeken van en het denken en communiceren in deze tijd van toenemend populisme immers maar over buitenlands beleid? Die vraag is pertinent in een al te snel als opperste wijsheid beschouwd en als wereld waar de traditionele beperkingen van geogra- leidraad genomen voor het korte-termijndenken.