ederlands N letterenfonds dutch foundation for literature Jaar verslag 2020 Inleiding 3 Hoofdstuk 6 40 Organisatie en personeel Hoofdstuk 1 4 Het Nederlands Letterenfonds in 6.1 Bestuur en beheer 40 coronajaar 2020 6.2 Bezwaar, beroep en klachten 41 6.3 Personeelsbeleid / CDI 42 Hoofdstuk 2 7 6.4 ICT 42 Terugblik op de periode 2017-2020 6.5 Herinrichting financiële administratie 43 6.6 Huisvesting 43 Hoofdstuk 3 16 6.7 Exploitatieresultaat, financiële positie, 43 Binnenland: creatie, productie, realisatie doelstellingen innovatie en zichtbaarheid 6.8 Risicomanagement 44 6.9 Recoupment 44 3.1 Creatie 16 6.10 Liquiditeitenbeheer 45 – Regelingen 16 – Tijdelijke steunmaatregelen 18 – Programma’s: talentontwikkeling 18 Hoofdstuk 7 46 3.2 Productie 19 Vooruitzichten 2021 en verder – Regelingen en tijdelijke steunmaatregelen 19 – Programma’s 20 Hoofdstuk 8 48 3.3 Innovatie 20 Samenwerking cultuurfondsen – Regelingen 20 – Programma’s 21 Bijlagen 52 3.4 Zichtbaarheid 22 – Regelingen 22 1 Verslag Raad van toezicht 52 – Tijdelijke steunmaatregelen 23 2 Raad van advies, externe lezers & bureau 54 – Programma’s 23 3 Subsidies 62 – Residenties 24 4 Programma’s en activiteiten 101 – Prijzen 25 5 Publicaties, websites, sociale media 104 en voorlichting 6 Balans & exploitatierekening 106 Hoofdstuk 4 26 7 Private stichtingen 108 Internationalisering – Nederlandse literatuur in het buitenland Institutionele partners 110 4.1 Aanvragen en vertalingen 26 Fotoverantwoording & colofon 111 – Tijdelijke steunmaatregelen 26 – Genres 27 – Auteurs 30 4.2 Activiteiten 30 – Brochures 30 – Internationaal netwerk 30 – Auteursbezoeken 31 4.3 Internationaal Cultuurbeleid (ICB) 31 – Manifestaties 31 – Fellowships 34 4.4 Netwerk vertalers 34 4.5 Vertalershuis Amsterdam 34 – Vertaalworkshops 34 – Literaire Vertaaldagen 35 – Vertaalprijzen 35 Hoofdstuk 5 36 Communicatie, kwaliteitsbeleid en onderzoek 5.1 Communicatie 36 5.2 Kwaliteitsbeleid en onderzoek 38 5.3 Vertalingendatabase.nl 39 Ook bekroond in 2020: Guus Kuijer mocht voor zijn hele oeuvre, van Madelief tot de Bijbel voor ongelovigen, De Constantijn Huygensprijs in ontvangst nemen. Abdelkader Benali ontving de Gouden Ganzenveer; beeldend kunstenaar, schrijver en dichter Michael Tedja de Jana Beranováprijs voor zijn literair oeuvre. Vier bekroningen gingen naar twee debuutromans: jury en publieksprijs van De Bronzen Uil plus de CLO-literatuurprijs waren voor De kaalvreter van Machteld Siegmann, de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs ging naar Mirthe van Doornik voor Moeders van anderen; beide schrij- vers ontvingen eerder op basis van deze boeken een startersbeurs. Zo ook Iduna Paalman die met De grom uit de hond halen de Poëziedebuutprijs won. De herinnerde soldaat van Anjet Daanje Martinus Nijhoffprijs naar Jacques Westerhoven werd uitgeroepen tot het Beste Groninger Boek voor zijn vertalingen uit het Japans in de categorie fictie. Willemijn van Dijk ontving de BNG Bank Literatuurprijs voor haar historische roman Het wit en het purper. Scholieren uit heel Dutch Podcast Award voor Nederland verkozen Gebrek is een groot woord De Grote Vriendelijke Podcast van Nina Polak tot winnaar van De Inktaap. Martine Letterie zag haar historische jeugdroman Verboden te vliegen bekroond met de Thea Beckmanprijs. Bij de start van de Boekenweek voor Jongeren werden twee werken bekroond als ‘Beste boek voor jongeren’: Nicolas en de verdwijning van de wereld van Anne Eekhout (Nederlandstalig) en Darius de Grote is niet oké van Adib Khorram (vertaald uit het Engels door Tjalling Bos). Er waren dit jaar relatief veel prijzen voor vertalers. Zo werden er vanwege het lustrumjaar twee Nijhoffprijzen uitgereikt: een voor een vertaler in en een voor een vertaler uit het Nederlands. De Amy van Markenprijs, die eens in de drie jaar wordt uit- gereikt, ging naar Clementine Luijten voor De zwa- velgele hemel van Kjell Westö. Manon Smits werd gelauwerd met de vertaalprijs van het Italiaanse ministerie van Cultuur; Annemarie Raas met de Finnish State Award for Foreign Translators. De Filter Vertaalprijs ging naar Henny Corver voor haar hervertaling Pelgrim langs Tinker Creek van Annie Dillard, een ‘microscopisch’ natuur- en reisboek, dat ook via de Schwob-lenteactie onder de aandacht is gebracht. Maxim Februari ontving voor zijn gehele oeuvre, in het bijzonder zijn essays, de P.C. Hooftprijs 2020. Elten Kiene ontvangt “De stijl van de verteller bij Februari werpt een Cultuurprijs Zuid-Holland effectieve dam op tegen eenduidigheid, stelligheid en onwrikbaar gelijk”, aldus de jury. Suzanne Rethans kreeg de jaarlijkse Louis Hartloper Prijs toegekend voor haar biografie van filmicoon Sylvia Tzum-prijs voor Vallen is als vliegen Kristel, Begeerd en verguisd. Charlotte Köhler Prijs voor Uphoffs hele oeuvre In januari bekroonden 27 Nederlandse en Vlaamse beroepslezers Winterlaken van Mischa Andriessen met de Awater Poëzieprijs 2019. De Herman de Coninckprijs was voor Oog van Eva Gerlach. De “Uit elkaar van Bette Westera (1958) Grote Poëzieprijs ging naar Vrouwkje Tuinman [en illustrator Sylvia Weve] bevat voor Lijfrente, een bundel gedichten over de liefde en de dood. “Niets meligs of pastelkleurigs. Niet verdrietige, verwarrende, verbazende, makkelijk, wel toegankelijk. Nuchter, maar nergens onpersoonlijk of kil”, aldus de jury. Tuinman zal nieuwsgierige en hilarische gedichten het prijzengeld deels besteden aan een expo rond over afgelopen relaties. De dichtbundel dichter en beeldend kunstenaar F. Starik (1958- 2018). Kort voor de jaarwisseling werd bekend dat wordt door de jury ‘een caleidoscopische dichter Alfred Schaffer de P.C. Hooftprijs 2021 blik op de liefde’ genoemd en was een zal ontvangen en vertaler Rokus Hofstede de Nijhoffprijs 2021. uitgesproken favoriet voor de hoogste Boekenleeuw Woutertje Pieterse Prijs Gouden Griffel Zilveren Penseel kinderboekenbekroning.” — De Volkskrant, 29 september 2020 Boekenbon Libris Literatuurprijs Nederlandse Literatuurprijs Boekhandelsprijs Ida Gerhardt Poëzieprijs Inleiding ‘De kracht van kunstenaars om de enorme uitdaging van deze pandemie aan te gaan – zoals kunstenaars elke uitdaging aangaan – stamt niet perse uit de inhoud van wat we creëren, maar uit het creëren zelf.’* 2020 kan zonder overdrijven een extreem jaar worden boodschap dat verborgen en opzichtige processen genoemd. Voor velen een jaar om spreekwoordelijk van uitsluiting en racisme de levens, mogelijkheden snel te vergeten, in werkelijkheid een jaar dat niet snel en vrijheden van velen bepalen. Ook de culturele vergeten zal worden. Als stresstest voor de letteren- sector moet bij zichzelf te rade gaan en zich meer sector legde de coronapandemie genadeloos de inzetten om de veelstemmige, open, nieuwsgierige en kwetsbaarheden van de sector bloot, maar maakte inclusieve sector te worden die het zo graag wil zijn. ook zijn sterktes duidelijker zichtbaar. Voor het Letterenfonds was 2020 op z’n zachts De boekverkopen in Nederland stegen, er werd meer gezegd uitzonderlijk; grote veranderingen, snelle gelezen dan in de jaren ervoor, ondanks beperkingen, aanpassingen, anders werken en vooral een jaar lockdown-maatregelen en economische krimp. Dat is van nieuwe regelingen en activiteiten om de gevol- mede te danken aan gezamenlijke inspanningen en gen van corona voor de letteren- en cultuursector succesvolle samenwerking van alle partijen in de let- enigszins te verzachten. Dat laatste was mogelijk terensector gericht op het dempen van de schok die dankzij extra steunpakketten voor de cultuursector de coronacrisis teweegbracht. En op het benutten die via het ministerie van OCW beschikbaar werden van de mogelijkheden die in uitzonderlijke omstandig- gesteld. Het Letterenfonds heeft zich, samen met heden geboden worden. 2020 is zonder twijfel een de collega-rijkscultuurfondsen, gemeenten en het jaar waarin eendracht, wederzijdse steun en collecti- ministerie ingespannen om de cultuursector overeind viteit hun waarde hebben bewezen. te houden zodat schrijvers, vertalers, scheppende en uitvoerende kunstenaars ook in extreme tijden kunnen Het is echter ook duidelijk dat we niet ongeschonden blijven creëren, maken en uitvoeren. Omdat we ervan uit de pandemie zullen komen. Achter de relatief overtuigd zijn dat tegen het extreme en onmenselijke gunstige statistieken gaan problemen schuil die nog van de pandemie de nuance en de menselijke diepte lange tijd gevoeld zullen worden. Voor veel schrijvers, van de literatuur en de kunsten teweer moeten wor- vertalers, werkenden in de letterensector en den gesteld. daar buiten, was 2020 een jaar van ziekte, verdriet, verlies van dierbaren en teruglopende inkomsten. Het Letterenfonds is iedereen die daaraan in het Auteurs optredens, schoolbezoeken, literatuurfestivals corona-jaar heeft bijgedragen dankbaar: alle makers, en literair-educatieve programma’s werden afgelast, de minister en het ministerie van OCW, de rijkscultuur- uitgesteld, of konden slechts in sterk aangepaste fondsen, de partners in de letterensector, de uitgevers, vorm doorgang vinden. Voor veel fysieke boekhandels festivals en literaire organisaties, en natuurlijk de was dit het zwaarste jaar in decennia. Dat dit ook lezers en het publiek. Jullie allen hebben het mogelijk voor makers niet zonder gevolgen bleef is evident: gemaakt dat schrijvers, vertalers en kunstenaars zich, debutanten en verschillende genres waaronder de zoals David Grossman het in zijn lezing Dit tijdperk literaire roman, hebben niet of nauwelijks kunnen inkijken zo mooi omschrijft, kunnen blijven wijden aan profiteren van de gestegen boekverkopen. Het is ‘een uiterst