DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 20 lipca 2015 r. Poz. 1388 UCHWAŁA NR XII/52/15 RADY GMINY BLEDZEW z dnia 30 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Bledzew na lata 2015-2018 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.) oraz art. 87 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 ze zm.), po zaopiniowaniu projektu programu przez Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Rada Gminy Bledzew uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Bledzew na lata 2015-2018 stanowiący załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Bledzew. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubuskiego. Przewodniczący Rady Mieczysław Wirszyc Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego – 2 – Poz. 1388 Załącznik do Uchwały Nr XII/52/15 Rady Gminy Bledzew z dnia 30 czerwca 2015 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY BLEDZEW na lata 2015-2018 Bledzew - czerwiec 2015 SPIS TREŚCI 1. Wstęp str. 3 2. Rys historyczny str. 3 3. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami str. 5 4. Cele programu str. 6 5. Zasady ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków i podlegających str. 7 6. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego str. 8 7. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego str.9 8. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony str. 10 8.1.Obiekty wpisane do rejestru zabytków str. 10 8.2. Obiekty znajdujące się w ewidencji konserwatorskiej str. 19 8.3. Zabytki ruchome wpisane do ewidencji zabytków str. 19 8.4. Wykonane stanowiska archeologiczna str. 19 9. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń str. 19 9.1.Mocne strony str. 19 Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego – 3 – Poz. 1388 9.2.Szanse str. 19 9.3.Słabe strony str. 20 9.4.Zagrożenia str. 20 10. Założenia programowe, harmonogram prac przy zabytkach str. 20 11. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami str. 22 12. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami str. 22 13. Finansowanie zadań z zakresu ochrony zabytków str. 23 14. Priorytety programu opieki str. 24 14.1.Priorytet I – Zasoby i zasady prac przy zabytkach str. 24 14.2.Priorytet II – Sprawozdawczość, promocja oraz edukacja w zakresie posiadanych zabytków str. 25 15. Zagospodarowanie obiektów zabytkowych stanowiących własność Gminy Bledzew str. 26 16. Charakterystyka środowiska kulturowego str. 27 17. Podsumowanie str. 30 17.1. Zakres ochrony konserwatorskiej dla obiektów ujętych w rejestrze zabytków..str. 30 17.2. Zakres ochrony konserwatorskiej dla obiektów ujętych w ewidencji zabytków str. 31 18. Załączniki str. 31 18.1.Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków – Zał. Nr 1. 18.2.Wykaz obiektów znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków – Zał. Nr 2. 18.3. Wykaz zabytków ruchomych wpisanych do rejestru zabytków – Zał. Nr 3 18.4. Wykaz stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na terenie gminy Bledzew – Zał. Nr 4. 1. Wstęp Dziedzictwo kulturowe, to dorobek materialny i duchowy poprzednich pokoleń, to również dorobek naszych czasów. Najczęściej utożsamiamy dziedzictwo kulturowe z archeologią, architekturą i sztuką. Pamiętać zatem musimy o bogactwie nieodnawialnych źródeł informacji o życiu i działalności naszych przodków oraz o potrzebie zachowania tych źródeł dla przyszłych pokoleń. Świadomość potrzeby ratowania i ochrony zabytków jest coraz powszechniejsza wśród mieszkańców naszej gminy. Dbanie o należyty stan i atrakcyjny wygląd naszych zabytków, aby nie były kojarzone z obiektami o złym stanie technicznym, nie remontowanymi od lat, czy wręcz z ruinami jest naszym obywatelskim obowiązkiem. Tak więc stworzenie programu opieki nad zabytkami jest koniecznością przewidzianą ustawą oraz potrzebą społeczną. Przyjęty przez radę gminy w formie uchwały, Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2015-2018 jest elementem polityki samorządowej. Będzie służyć podejmowaniu planowych działań dotyczących inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program opieki nad zabytkami stanowi podwalinę współpracy między samorządem gminy, właścicielami zabytków i Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Gminny program opieki nad zabytkami jest opracowywany na okres 4 lat. Z realizacji programu wójt co 2 lata sporządza sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy. Kolejne sporządzane programy opieki winny uwzględniać pojawiające się nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniające się warunki społeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektów wdrażania obowiązującego programu. Gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, a sam program ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dziennik Urzędowy Województwa Lubuskiego – 4 – Poz. 1388 2. Rys historyczny Za datę powstania Bledzewa można przyjąć wg J. Zysnarskiego rok 1235, kiedy to po przybyciu tutaj cystersów wybudowali oni w 1235r klasztor nad brzegiem rz. Obra. Za przyjęciem tej daty nie ma niestety żadnej pisemnej wzmianki mówiącej o tym ,że w momencie budowy klasztoru istniał już Bledzew – choć można tak przypuszczać -, gdyż klasztor ten został wybudowany nad rzeką Obra, ale w rejonie Starego Dworka. Pierwsza wzmianka dotycząca nazwy wsi pochodzi z 1312r. jako Blesewo i Blesow, kolejna z 1418 Bledzewo, z 1421 Blyedzewo, z 1460 Bledzew, a następnie do 1945r. funkcjonowała niemiecka nazwa Blesen. Nazwa miasta informuje, że pierwotnie osada była własnością Bledza, którego nazwisko pochodziło od wyrazu „bledy”. Herb Bledzewa przedstawia białego orła w koronie ukazanego na czerwonym tle i trzymającego w jednej łapie pastorał opacki, a w drugiej infułę. Bledzew w początkach swego istnienia określany był jako wieś, a od XVw. posiadł prawa miejskie, a jego przynależność państwowa i administracyjna zmieniała się wielokrotnie. Początkowo Bledzew należał do Polski, następnie do Branderburgii, Księstwa Głogowskiego i od 1326r. ponownie do Polski. Po drugim rozbiorze Polski w 1793r. znalazł się w Prusach w departamencie poznańskim, następnie w latach 1807-1815 w Księstwie Warszawskim, a od 1815r. ponownie w Prusach w Prowincji Poznańskiej. Od 1 stycznia 1818r. wprowadzono w Prusach nowy podział na powiaty. Na podstawie tego podziału Bledzew należał do powiatu międzyrzeckiego, a od 6 czerwca 1887r. do nowo utworzonego powiatu skwierzyńskiego w rejencji poznańskiej. Od 1921 Bledzew należał do Prowincji Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopomorskiej, od 1938-1945r. do prowincji Branderburskiej. Dnia 1 lutego 1945r. Bledzew powrócił do Polski, należąc początkowo do województwa poznańskiego, od 1950r. do województwa zielonogórskiego, od 1975r. do gorzowskiego, a od 1999r. do województwa lubuskiego w powiecie międzyrzeckim. Dzieje Bledzewa jako osady, a potem przez sześć stuleci związane były z klasztorem cysterskim, którego założycielem był książe wielkopolski Władysław Odonic, a który między rokiem 1232-1235 sprowadził z Dobrego Lugu (Doberlugu) w Łużycach Górnych zakonników i nadał im 500 łanów ziemi. Wzmianka o Bledzewie jako ośrodku miejskim pochodzi z 1433r. kiedy to 6 maja wójt Nowej Marchii zdobył i spalił miasto Bledzew wraz z klasztorem i okolicami. Według E. Keysera lokalizacja Bledzewa jako miasta nastąpiła dopiero między rokiem 1458, kiedy w spisie miast brak Bledzewa, a rokiem 1485 kiedy król Kazimierz Jagiellończyk w swoim przywileju nazwał Bledzew miastem. Bledzew był miastem należącym do opata cystersów i pod względem prawnym od niego zależnym (mediacyjnym). Mówiąc o Bledzewie nie należy zapomnieć o takiej postaci jak Jan Dekert, który urodził się w Bledzewie w 1738. Mieszkańcy Bledzewa są dumni, z tego że Jan Dekert w roku 1789 został prezydentem Warszawy oraz współtworzył Konstytucje 3 Maja w 1791r., a także stał na czele sławetnej „Czarnej Procesji” Bledzew był także nawiedzany przez różnego rodzaju kataklizmy (tragedie). Możemy tutaj wspomnieć pożar w 1592r., następnie dotkliwe spustoszenie w latach 1626-1629 kiedy to dobra cystersów zostały obrabione przez odziały mansweldzkie wyparte przez Wallensteina z Dolnego Śląska. W dniu 22 maja 1632r. wybuchł w Bledzewie kolejny pożar, który strawił domy w mieście oraz dach i wieżę kościoła farnego wraz z zegarem i dzwonem. Kolejne straty szczególnie dla cystersów bledzewewskich nastały podczas potopu szweckiego. Ważnym okresem w historii Bledzew były lata 60-te XVIIw. Kiedy to opat Kazimierz Jan Opaliński przekazał klasztorowi w Bledzewie odziedziczony po rodzicach obraz Matki Boskiej, którego początkowo umieszczono w jednym z bocznych ołtarzy bledzewskiego kościoła, a później w 1669r. przeniesiono go do kościoła w Rokitnie. Na życzenie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1671r. wizerunek Madonny przewieziony został do kaplicy Zamku Królewskiego w Warszawie, skąd jeszcze w tym samym roku powrócił do Rokitna, gdzie stał się obiektem kultu i licznych pielgrzymek. Za czasów świetności klasztoru w jego progach gościli m.in. Car Rosji Piotr Wielki (1711r.), król August II Mocny (1712r.). W 1793r. w wyniku II rozbioru Polski Bledzew został wcielony do Królestwa Pruskiego. Dziennik Urzędowy