GAZETA PLESZEWSKA GAZETA PLESZEWSKA 18 ALE HISTORIA PIĄTEK, 4 MARCA, 2016 PIĄTEK, 4 MARCA, 2016 ALE HISTORIA 19 Z KART HISTORII O TYM, JAKIE IMIONA NADAWANO NOWO NARODZONYM PLESZEWIANOM W TRAKCIE NIEMIECKIEJ OKUPACJI Akty urodzenia BJadwigi Kazimiery niszczyć i mir/mierz pokój, czyli liwość wybierania określonych go rejestru. Autor tego artykułu Pisarskiej (zd.Pawłowskiej) i Stanislawa Kazimierz to ten, który niszczy po- imion przez mieszkańców prezen- (urodzony w gminie Kępno) już Kazmierza Szymczaka kój (lub niszczy pokój wrogom). tuje zamieszczona obok tabela. w młodości był wielce zdziwiony, W Urzędzie Stanu Cywilnego Rzadko - zgodnie z wykazem że nie tylko jemu, ale i jego dwóm (niem. Standesamt) w Pleszewie - stosowano imiona Dobrochna, braciom także jako drugie imię zarządzenie Arthura Greisera za- Dobromira, Dobromiła, nadano Kazimierz. Z kolei Jadwi- stosowano w pełni po raz pierw- Lubomiła, Lubomira, Małgorza- ga Kazimiera Pisarska z d. Pawłow- szy 3 grudnia 1941 r., wpisując ta - 2, Miłosława, Mścisława, Bo- ska ur. w Rokutowie (zob. akt uro- do księgi urodzeń tego urzędu gusława - 4, Pelagia – 2, Sława, dzenia) w swoim wspomnieniu chłopca o imieniu Zbigniew Kazi- Wielisława - 4, Włodzimiera - 2 , przytacza rodzinny przekaz, iż ja- mierz. Jacek, Janisław, Bogumił, Bogu- ko pierworodna miała zgodnie W urzędzie tym rejestrowano sław, Lubomir - 2, Jarosław - 4 , z wolą rodziców wybrane imię - urodzenia z miasta Pleszewa Radomir, Sławosz, oczywiście bardzo znaczące w chrześcijańskiej (niem. Pleschen) i miejscowości: z dodaniem drugiego imienia Ka- tradycji - Elżbieta, jakie było roz- Baranówek (Hammelsfelde), zimierz lub Kazimiera. Szczegól- czarowanie jej ojca gdy trzeba by- Borucin (Beckersfelde), Bógwidze- ne przypadki zastosowania „po- ło wybierać imię z listy, a chrzest Kotarby (Gutenhof), Bronów trójnego imienia” odnotowano odbył się nie w parafialnym koście- (Wallmannshof), Chrzanów w Lenartowicach (Bożena Janina le w Grodzisku, lecz w Kaliszu (u (Augustenhof), Czarnuszka Kazimiera) i Pleszewie (Bronisław św. Gotarda na Rypinku). (Schwarzwaldau) – obecnie gmina Jacek Kazimierz). Urodzeni w latach czterdzie- Dobrzyca, Dobra Nadzieja Jak wynika z przedstawione- stych, dziś siedemdziesięcioletni (Gutehoffnung), Grodzisko go zestawienia, imiona najczęś- seniorzy, na ogół nie reagują emo- (Groden), Janków (Tale), ciej wybierane dla chłopców to cjonalnie na tę specyficzną dyskry- Karminiec (Rothendorf) - obecnie Kazimierz, Czesław, Zdzisław, Sta- minację, ale dla większości bada- gmina Dobrzyca, Karmin nisław a dla dziewczynek - Jani- nych to znamię w postaci narzuco- (Buchenhof) – gmina Dobrzyca, na, Bożena, Bogumiła, Czesława. nego imienia (imion) jednak dos- Korzkwy (Schönfelde), Kowalew Wybierano zatem imiona dość kwiera – każda dyskryminacja (Weizenfeld), Kuczków popularne przed okupacją nie- godzi bowiem w prawa człowieka. (Hermmansdorf), Lenartowice miecką. Z analizy wpisów metry- Po wojnie była możliwość zmiany (Lenarshof), Lubomierz kalnych wynika, że urzędników narzuconego imienia (na podsta- (Liebenwalde), Ludwina prawdopodobne zdezorientowa- wie Dekretu z dnia 25.09.45 – Dz. (Rittersdorf), Marszew (Frankenau), ła sytuacja, gdy w wykazie figuro- U. nr 48/45 poz. 273) na obszarze Nowa Wieś (Neudorf), wało imię w formie żeńskiej, a nie ziem włączonych do Rzeszy. Z tej Pacanowice (Lehmgrund), było go w wykazie w formie mę- możliwości skorzystało niewiele Piekarzew (Walden), Prokopów skiej. W nielicznych przypadkach osób, tylko siedem, być może tak (Lehmbach), Rokutów (Erlenau), widać to na przykładzie imienia niewiele ponieważ zmiany moż- Sowina (Eulendorf), Sowina Błot- Bolesław, które w obowiązującym na było dokonać w terminie roku na (Alt-Eulendorf), Taczanów wykazie występuje tylko w formie od wejścia w życie tego prawa. (Tannenhorst), Turowy (Torhof), żeńskiej, stąd z terenu miasta Intencją niniejszych rozważań Zawady (Spatzenmüle), i gminy zarejestrowano „nieprze- jest rozpowszechnianie historii lo- FOT.ARCH. Zawidowice (Tannenhof, od 1943 widzianych” wykazem jedenastu kalnej, świadome przyglądanie się Arthur Greiser stanął na czele Kraju Warty Fichtenwalde), Zielona Łąka Bolesławów. historycznemu dziedzictwu. (Grünewiese), których obszar po- W pleszewskim urzędzie zare- Obecne pokolenie winno rozu- WACŁAW KAZIMIERZ krywał się w zasadzie z obecnym jestrowano też – pojedyncze przy- mieć, że pełne pojednanie polsko- MAJCHRZAK terytorium gminy. Przysiółków, padki – dzieci o imionach których niemieckie budować należy na od- osiedli i majątków w tym opraco- brak w obowiązującym wykazie słanianej prawdzie. tworzenie 26 października waniu nie wyodrębniono, włączo- (Anna, Bogna-4, Halina, Grażyna, Gorliwy sprawca tych i znacz- 1939 r. przez niemieckie no je do miejscowości sołeckich. Z Teresa, Wiesława -2, Tadeusz, Jan, nie dotkliwszych zarządzeń, Uwładze okupacyjne z częś- większych miejscowości obecnej Mieczysław - 2 i Mieczysława) Arthur Greiser, poniósł zasłużoną ci ziem polskich nowego okręgu gminy Pleszew nie uwzględniono i w tej sytuacji te „nielegalne” imio- karę za prowadzenie bezwzględ- „niemieckiego”, obejmującego wo- Brzezia (niem. Birkenau), gdyż na uzupełniono jednak imieniem nej germanizacji Kraju Warty. jewództwo poznańskie z Pozna- w tym czasie podlegało urzędowi Kazimierz bądź Kazimiera. W procesie przeprowadzonym Naznaczeni niem, Łodzią i prawie całej Ziemi cywilnemu w Gołuchowie W rejestrach urodzeń USC w Poznaniu udowodniono mu Łódzkiej oraz powiat gostyniński i Suchorzewa (Götzenau), które w Pleszewie imiona w zdecydowa- znane przestępstwa i skazano z województwa warszawskiego podlegało urzędowi w Kotlinie nej większości zapisywano na ogół na karę śmierci. Wyrok wykonano oraz trzy powiaty województwa IARCH. FOT. (Kottlau , od 1943 Kesseltal). zgodnie z pisownią polską. Nie by- 21 lipca 1946 r. a¹ pomorskiego oraz nazwanie go W okresie od listopada 1941 r. ło to jednak regułą gdyż niektóre Wacław Kazimierz Majchrzak – przewodniczący Krajem Warty (Reichsgau w Kraju Warty było nadawanie no- lość nie oznaczała swobody wy- Greiser już wcześniej zajmował się do ok. 20 stycznia 1945 r., tj. w cza- imiona zapisywano w różnych ak- Rady Programowej GUTW w Gołuchowie, Wartheland) spowodowało, że wo narodzonym dzieciom polskim boru: część imion można naz- podobną formą oznaczania, syg- sie obowiązywania zarządzenia tach urodzenia w trzech wersjach emerytowany nauczyciel II LO im. T. Kościuszki omawiany obszar został objęty na- tylko wybranych imion. Z prośbą wać rzadko stosowanymi, a nie- nowania Polaków. namiestnika A. Greisera nr np. jako Stanisław, Stanislaw, a nie- w Kaliszu. imieniem, rzuconym nowym prawem, a Po- o stosowny wykaz imion Arthur które z nich uznać należy za hi- W rozporządzeniu z 14 wrześ- I/52,141/1-13 z 1 listopada 1941 r. rzadko Stanislaus. Bardzo często Korzystałem z: lacy poddani bezwzględnej germa- Greiser wystąpił do ministra spraw storycznie przeszłe, niemal ar- nia 1940 r. nakazywał bowiem urodziło się w wymienionych miej- literę „ ł ” w imieniu zastępowano 1. C. Epstein, Wzorcowy Nazista - Arthur Greiser nizacji. wewnętrznych Rzeszy. Uzyskał in- chaiczne (choćby Gniewomir, urzędnikom, aby przy rejestracji scowościach i w mieście Pleszewie literą „l“ np. Bronislaw, Zdzislaw). i okupacja Kraju Warty . Wrocław, Wyd. Mianowany dekretem Adolfa deks imion akceptowalnych. Świętosław czy Modlibóg). urodzin dzieci polskich nadawać 1001 dzieci polskich (na wsi 558 , Wywiady przeprowadzone Dolnośląskie 2010 Hitlera nowy władca okręgu, Na podstawie swojego zarządze- Na liście brak tak popular- im imiona czysto polskie. W przy- a w mieście 443) oraz 238 dzieci z Kazimierzami pozwalają stwier- 2. Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Arthur Greiser, urodzony w Śro- nia z 1 listopada 1941 r. nr I/52,141/1 nych w Polsce imion jak chociaż- padku imion przypominających niemieckich (101 w mieście i 137 dzić, że zdecydowana większość Genealogicznego 2012, tom VII dzie Wielkopolskiej (szkołę śred- -13 dzieci, których obydwoje rodzi- by: Adam, Andrzej, Agnieszka, w wymowie bądź w pisowni imio- na wsi). Z pobieżnego oglądu zau- badanych uznała przymus nada- 3. A.Szymański, Hitlerowskie wysiedlenia Polaków nią kończył w Inowrocławiu), miał ce byli Polakami, mogą otrzymać Bolesław, Barbara, Elżbieta, Do- na niemieckie należało dodatko- waża się dużą dysproporcję w licz- wania określonego imienia za z Ziemi Pleszewskiej i Jarocińskiej w latach 1939 – czyli pleszewscy ambicję uczynienia z okręgu tylko określone imiona, znajdują- rota, Franciszek, Grzegorz, Józef, wo stosować imię Władysław lub bie urodzeń dzieci polskich i nie- oczywisty przejaw dyskryminacji. 1945. M. Korzeniewska ,Taka......Taka jest prawda . Wartheland (stosowana częściej ce się w wykazie. Zarządzenie po- Henryk, Krzysztof, Mikołaj, Kry- Władysława. Co ciekawe, imiona mieckich. Skorowidze ksiąg uro- Wśród rozmówców autora byli Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne, Muzeum mniej oficjalna nazwa Warthegau) nadto uzupełniono o dodatkowy styna, Maria, Szymon, Piotr, Paweł, te nie znalazły się już w ostatecz- dzeń poświadczają, że dzieci pol- i tacy, którzy o drugim imieniu do- Regionalne, Pleszew 2006 wzorcowego kraju, który zgerma- wymóg, iż każde dziecko musi Ryszard, Tadeusz, Urszula. Zabra- nym wykazie imion dla Polaków. skie otrzymywały imiona wiadywali się dopiero po latach, 4. Cz. Łuczak, Dzień po dniu w okupowanej nizuje w ciągu dziesięciu lat, zgod- otrzymać jako drugie imię Kazi- kło też w wykazie imion typowych Ten fakt potwierdza, że specyficz- w zasadzie zgodnie z wymogami niekiedy przy zmianie dokumen- Wielkopolsce i Ziemi