KERAJAAN PERPADUAN BERTERASKAN ISLAM DENGAN RUJUKAN KHUSUS PARTI POLITIK MELAYU-ISLAM DI MALAYSIA oleh WAFDI AUNI BIN MOHAMED Tesis yang diserahkan untuk memenuhi keperluan bagi Ijazah Doktor Falsafah JUN 2017 PENGHARGAAN Bismillahirahmaanirrahiim, Alhamdulillah, setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan ke hadrat Allah SWT kerana menganugerahkan segulung ilham, kekuatan, kesihatan, kelapangan waktu dan keazaman yang tidak terhitung sehingga terus kekal dalam pengajian dan berjaya menyempurnakan penyelidikan ini. Sekalung penghargaan ditujukan kepada penyelia, Dr. Mohd Syakir bin Mohd Rosdi di atas segala bimbingan, tunjuk ajar, dorongan dan sokongan yang tidak berbelah bagi di sepanjang pengajian ini. Jutaan terima kasih, setinggi-tinggi penghargaan dan seindah-indah pengiktirafan diucapkan kepada Pengarah Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV), Profesor Madya Dr. Haji Zakaria Bahari, Profesor Dr. Muhammad Syukri Salleh dan semua pensyarah ISDEV yang tanpa jemu mencurahkan ilmu, budi, dan tunjuk ajar berterusan sepanjang pengajian di ISDEV, Universiti Sains Malaysia. Hanya doa yang mampu diiringkan kepada guru-guru ini yang mengajarkan tentang menegakkan agama dan peribadi serta memperbaiki urusan kehidupan dunia dan akhirat. Semoga Allah SWT sentiasa memberkati usaha dan jasa mereka dan menilainya sebagai amal ibadah yang tinggi kedudukannya di sisi-Nya. Tidak ketinggalan ucapan penghargaan ditujukan kepada Kementerian Pengajian Tinggi (KPT) yang menganugerahkan Biasiswa MyPhD menerusi skim MyBrain15 bagi membiayai keseluruhan pengajian ini. Ucapan terima kasih ini juga ii dipanjangkan khasnya kepada YBhg. Prof Madya Dr. Mohamad Zaini Abu Bakar dari Pusat Pengajian Sains Sosial Universiti Sains Malaysia (USM), YBhg. Dr. Muhammad Hakimi Mohd Shafiai dari Fakulti Ekonomi dan Pengurusan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), YBhg. Profesor Dr. Mansor Mohd Noor dari Institut Kajian Etnik (KITA) UKM, Profesor Datuk Seri Dr. Mohd Salleh Yaapar dari USM dan Dr. Warjio dari Universiti Medan Area, Indonesia atas kesudian berkongsi ilmu, memberikan pandangan dan rujukan serta motivasi kepada pengkaji. Di samping itu, tidak lupa juga kepada YABhg. Tun Abdullah Haji Ahmad Badawi, YB Datuk Seri Reezal Marican Naina Marican, YBhg. Dato’ Mustafa Ali, YB Ir. Haji Khalid Samad, YBhg. Tuan Haji Salahudin Ayub, YBhg. Dr. Wan Nik Wan Yusuf, YBhg. Dato’ Dr. Idris Zakaria, YBhg. Prof Madya Datuk Dr. Mohammad Agus Yusoff dan YBhg. Dr. Kamarul Zaman Yusof yang telah sudi meluangkan masa di sebalik kesibukan masing-masing untuk ditemu bual. Semoga Allah SWT membalas segala kebaikan yang telah diberikan. Sentiasa dalam ingatan, penghargaan ini ditujukan kepada ahli keluarga khususnya ayah dan mak tercinta yang sentiasa berdoa dan memberi semangat untuk meneruskan perjuangan menuntut ilmu ini. Di persada ini juga, penghargaan dan pengiktirafan istimewa dipersembahkan kepada yang selama ini bersabar dan sentiasa memberi sokongan, khasnya isteri tercinta, Dr. Fazzlijan yang sentiasa memahami, mengorbankan masa dan memberi dorongan demi kejayaan suamimu. Buat puteri-puteri kesayangan Abi; Aisya dan Aleeya, mudah-mudahan menjadi motivasi untuk perjuangan dan kejayaan di lapangan keilmuan anakanda berdua kelak. Tidak lupa juga, terima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan dan iii kakitangan pentadbiran di ISDEV yang banyak membantu di sepanjang pengajian ini. Akhir sekali kepada semua yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam kajian ini, semoga jasa baik yang diberikan dibalas dengan kebaikan oleh Allah SWT. Wafdi Auni Bin Mohamed Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV), Universiti Sains Malaysia, Pulau Pinang. iv SENARAI KANDUNGAN PENGHARGAAN ii SENARAI KANDUNGAN v SENARAI JADUAL x SENARAI LAMPIRAN xi SENARAI RAJAH xii SENARAI SINGKATAN xiv PANDUAN TRANSLITERASI xvi ABSTRAK xvii ABSTRACT xix BAB 1 : PENGENALAN 1.1 Pendahuluan 1 1.2 Latar belakang Kajian 2 1.2.1 Kerajaan Perpaduan Nasional (GNU) 2 1.2.2 Sistem Parlimen Berbilang Parti (MPS) 5 1.2.3 Konsep Kerajaan Perpaduan di Malaysia 7 1.3 Pernyataan Masalah Kajian 11 1.4 Objektif Kajian 20 1.5 Persoalan Kajian 20 1.6 Definisi Operasional 23 1.6.1 Kerajaan Perpaduan 23 1.6.2 Perpaduan Berteraskan Islam 24 1.6.3 Parti Politik 26 1.6.4 Melayu-Islam 27 1.7 Skop dan Batasan Kajian 28 1.8 Kepentingan Kajian 30 1.9 Sumbangan Kajian 31 1.10 Organisasi Tesis 32 v BAB 2 : KAJIAN LEPAS DAN SOROTAN KARYA 2.1 Pendahuluan 35 2.2 Kajian-Kajian Lepas 35 2.2.1 Konsep Kerajaan Perpaduan 36 2.2.1(a) Kerajaan Perpaduan Nasional (GNU) 36 2.2.1(b) Sistem Parlimen Berbilang Parti (MPS) 39 2.2.2 Konsep Kerjasama Politik di Malaysia 41 2.2.3 Kerjasama Parti Politik Melayu-Islam 46 2.2.4 Politik Berteraskan Perpaduan Negara Madinah 622-632M 48 2.3 Analisis Sorotan Kajian 52 2.4 Sorotan Karya 53 2.4.1 Model Kerajaan Perpaduan di Dunia 54 2.4.2 Kerjasama Parti-Parti Politik 56 2.4.3 Kerjasama Parti-Parti Politik Melayu-Islam 57 2.4.4 Konsep Perpaduan Negara Madinah 622-632M 59 2.4.4(a) Sejarah Pembentukan Negara Madinah 60 2.4.4(b) Konsep Perpaduan Berteraskan Islam 63 2.4.4(c) Persaudaraan Muhajirin dan Ansar 64 2.4.4(d) Piagam Madinah 67 2.5 Analisis Sorotan Karya 75 2.6 Kerangka Konseptual 76 2.7 Kesimpulan 78 BAB 3 : KAEDAH PENYELIDIKAN 3.1 Pendahuluan 80 3.2 Reka Bentuk Kajian 80 3.3 Kaedah Pengumpulan Data 84 3.3.1 Pengumpulan Data Primer 86 3.3.1(a) Instrumen Kajian 87 3.3.1(b) Pensampelan 87 3.3.1(c) Kajian Rintis 92 3.3.2 Pengumpulan Data Sekunder 94 vi 3.4 Kaedah Penganalisisan Data 100 3.4.1 Penganalisisan Data Primer 101 3.4.2 Penganalisisan Data Sekunder 106 3.5 Carta Alir Kajian 109 3.6 Kesimpulan 110 BAB 4 : KERAJAAN PERPADUAN BERTERASKAN ISLAM DARI PERSPEKTIF SARJANA ISLAM 4.1 Pendahuluan 111 4.2 Pandangan Sarjana Terhadap Konsep Kerajaan Perpaduan di Dunia Muslim 111 4.2.1 Kerajaan Perpaduan di Dunia Muslim dibentuk Menurut Acuan Demokrasi Barat 112 4.2.2 Pembentukan Kerajaan Perpaduan Secara Jangka Pendek 116 4.2.3 Pembentukan Kerajaan Perpaduan Berlaku dalam Kalangan Elit Politik 117 4.3 Pandangan Sarjana Islam Terhadap Konsep Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 119 4.3.1 Kerajaan Perpaduan Berpaksikan Kepada Konsep Perpaduan Berteraskan Islam 120 4.3.2 Negara Madinah 622-632M Sebagai Asas Pembentukan Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 129 4.4.3(a) Perjanjian yang Melibatkan Rasulullah SAW dengan Suku Khazraj dan Suku ‘Aws Dari Madinah 133 4.4.3(b) Peristiwa Hijrah yang Mempersaudarakan Golongan Ansar di Madinah dengan 138 Golongan Muhajirin dari Mekah 4.4.3(c) Penggubalan Piagam Madinah 140 4.4 Kesimpulan 151 vii BAB 5: KONSEP KERAJAAN PERPADUAN BERTERASKAN ISLAM 5.1 Pendahuluan 154 5.2 Acuan Konsep Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 155 5.3 Prinsip-Prinsip Konsep Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 158 5.3.1 Perpaduan Insa>niyyat (Keinsanan) 158 5.3.2 Perpaduan Di>niyyat (Akidah) 161 5.3.3 Perpaduan Wat}aniyyat (Negara) 163 5.4 Ciri-Ciri Konsep Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 166 5.4.1 Kepimpinan 167 5.4.2 Syura 168 5.4.3 Jaminan Perlembagaan 170 5.4.4 Keadilan 172 5.5 Kaedah Pelaksanaan Konsep Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 174 5.5.1 Ukhuwah Islamiah 175 5.5.2 Al-Tah}a>luf al-Siya>si> 177 5.6 Kesimpulan 179 BAB 6 : ANALISIS KERJASAMA PARTI POLITIK MELAYU- ISLAM DI MALAYSIA DALAM KERAJAAN PERPADUAN BERTERASKAN ISLAM 6.1 Pendahuluan 181 6.2 Latar Belakang Informan 183 6.3 Perpaduan Parti Politik Melayu-Islam di Malaysia Berasaskan Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam 184 6.3.1 Situasi Perkembangan Perpaduan Parti Politik Melayu- Islam 184 6.3.2 Halangan Perpaduan dalam Kalangan Parti-Parti Politik Melayu-Islam 196 6.3.3 Kepentingan Perpaduan Parti Politik Melayu-Islam 199 viii 6.4 Analisis Kesesuaian Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam Digunakan bagi Membentuk Perpaduan dalam Kalangan Parti Politik Melayu-Islam di Malaysia 204 6.4.1 Kelemahan Kerajaan Perpaduan di Malaysia 206 6.4.1(a) Model Kerajaan Perpaduan 207 6.4.1(b) Kegagalan Kerajaan Perpaduan 213 6.4.2 Kerajaan Perpaduan Beteraskan Islam di Malaysia 216 6.5 Kesimpulan 228 BAB 7 : PENUTUP 7.1 Pendahuluan 230 7.2 Dapatan dan Rumusan 231 7.3 Implikasi dan Cadangan Kajian 246 7.3.1 Impilkasi Teoretikal 247 7.3.2 Implikasi Praktikal 248 7.3.2(a) Implikasi Kepada Negara 249 7.3.2(b) Implikasi Kepada Parti Politik Melayu-Islam 249 7.3.2(c) Implikasi Kepada Masyarakat 250 7.4 Cadangan Kajian Masa Hadapan 250 7.4.1 Subjek Kajian 251 7.4.2 Sampel Kajian 251 7.4.3 Skop Analisis Kajian 252 7.5 Kesimpulan 252 BIBLIOGRAFI 253 ix SENARAI JADUAL Halaman Jadual 1.1 Analisis Regrasi Berganda antara Undi Kepada UMNO dan PAS dengan Komposisi Etnik Dalam Kawasan Pilihan Raya Parlimen Pada PRU 2008 11 Jadual 1.2 Ringkasan Objektif Kajian dengan Persoalan Kajian 22 Jadual 3.1 Senarai Informan Ahli Politik 91 Jadual 3.2 Senarai Informan Ahli Akademik 92 Jadual 3.3 Senarai Informan Kajian Rintis 93 Jadual 3.4 Ringkasan Objektif, Persoalan Kajian dan Kaedah Analisis 107 Jadual 4.1 Peratusan Jumlah Undi Lima Parti Politik Utama DPR 1999 113 Jadual 4.2 Jadual Keputusan Pilihan Raya Majlis Perundingan Palestin 5 Januari 2006 114 Jadual 4.3 Hadith-Hadith Terpilih Mengenai Perpaduan Berteraskan Islam 125 Jadual 4.4 Ringkasan Fasal 1 hingga Fasal 23 Piagam Madinah 142 Jadual 4.5 Ringkasan Fasal 24 hingga Fasal 47 Piagam Madinah 147 Jadual 6.1 Objekti Kajian (2) dan (3), Persoalan Kajian (iv), (v) dan (vi) 182 Jadual 6.2 Dapatan Pandangan Informan Mengenai Faktor Halangan Perpaduan Parti Politik Melayu-Islam di Malaysia 199 Jadual 6.3 Hujah Maklum Balas Informan Terhadap Kerajaan Perpaduan Berteraskan Islam Bagi Kerjasama Parti