Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard Landschapsbeheer Zuid-Holland © Landschapsbeheer Zuid-Holland Project is gefinancieerd door: Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard Waddinxveen, Opdrachtgever : waterschap Hollandse Delta Tekst : A. Gijlstra, M. Schildwacht & C. Snoep Kaarten : A. Gijlstra Foto‟s : Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard Landschapsbeheer Zuid-Holland Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard Landschapsbeheer Zuid-Holland Inhoud Inhoud ........................................................................................................................................ 1 Inleiding ...................................................................................................................................... 6 1. Gebiedsbeschrijving ........................................................................................................... 8 2. Onstaansgeschiedenis ................................................................................................... 11 3. Beleid ............................................................................................................................... 14 3.1. Rijksbeleid ................................................................................................................ 14 3.2. Provinciaal beleid .................................................................................................... 15 4. Gemeentelijk beleid ........................................................................................................ 16 4.1. Gemeentelijk monument ........................................................................................ 16 4.2. Gemeentelijk bestemmingsplan ............................................................................. 16 5. Werkwijze. ........................................................................................................................ 16 6. Waardebepaling cultuurhistorische elementen ............................................................ 17 7. Algemene omschrijving objecten ................................................................................... 19 7.1. Waterstaatkundige objecten ................................................................................... 19 7.2. Landschapsobjecten ............................................................................................... 20 7.3. Verkeer en vervoer .................................................................................................. 22 7.4. Industrieel erfgoed .................................................................................................. 23 7.5. Militaire objecten ..................................................................................................... 24 7.6. Bebouwing ................................................................................................................ 24 7.7. Plaatsen van historisch belang (archeologie) ........................................................ 25 8. Deelnemende Partijen .................................................................................................... 26 8.1. Werkgroep Cultuurhistorie Hoeksche Waard ........................................................ 26 8.2. Stuurgroepleden ...................................................................................................... 27 9. Gegroepeerde cultuurhistorische objecten ................................................................... 28 9.1. Algemeen .................................................................................................................. 28 9.2. Dijken ........................................................................................................................ 28 9.3. Kreken en watergangen Hoeksche Waard ............................................................ 29 9.4. Historische boerderijen ........................................................................................... 30 9.5. Rotterdamsche Tramweg Maatschappij ................................................................ 31 9.6. Windwatermolens „Bosman‟ ................................................................................... 32 9.7. Buurtschappen Hoeksche Waard ........................................................................... 33 9.8. Kazematten .............................................................................................................. 34 9.9. Grenspalen Hoeksche Waard ................................................................................. 35 10. Objecten in de gemeente Korendijk .......................................................................... 37 11. Objecten in de gemeente Oud-Beijerland .................................................................. 56 12. Objecten in de gemeente Cromstrijen ....................................................................... 63 13. Objecten in de gemeente Binnemaas ........................................................................ 82 14. Objecten in de gemeente Strijen .............................................................................. 120 15. Website „Cultuurhistorische Altas Hoeksche Waard‟ .............................................. 144 16. Aanbevelingen ........................................................................................................... 145 17. Literatuurlijst .............................................................................................................. 147 17.1. Boeken ................................................................................................................ 147 17.2. Websites ............................................................................................................. 148 Bijlage 1: Dijken Hoeksche Waard Bijlage 2: Kreken en watergangen Hoeksche Waard Bijlage 3: Historische boerderijen Hoeksche Waard Bijlage 4: Rotterdamsche Tramweg Maatschappij Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard 1 Landschapsbeheer Zuid-Holland Bijlage 5: Windwatermolens „Bosman‟ Bijlage 6: Kazematten Bijlage 7: Grenspalen Hoeksche Waard Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard 2 Landschapsbeheer Zuid-Holland Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard 3 Landschapsbeheer Zuid-Holland Voorwoord "Ons landschap vertelt over vroeger" Cultuurhistorische elementen in het bebouwd en landelijk gebied vertellen ons de geschiedenis van het landschap. In de regio van waterschap Hollandse Delta zijn vele honderden cultuurhistorische elementen aanwezig. Elk met hun eigen verhaal. Tot voor kort was niet duidelijk welke elementen er allemaal zijn, in welke staat ze verkeren en welke cultuurhistorische waarde ze vertegenwoordigen. Waterschap Hollandse Delta hecht waarde aan de cultuurhistorie in ons beheersgebied en daarom hebben we Landschapsbeheer Zuid-Holland gevraagd de cultuurhistorische elementen voor ons in kaart te brengen. Al eerder heeft Landschapsbeheer Zuid-Holland een dergelijke atlas gemaakt voor Goeree-Overflakkee. Voor u ligt het resultaat van de inventarisatie in de Hoeksche Waard. Uit deze inventarisatie blijkt dat er ontzettend veel cultuurhistorie te vinden is dit gebied. Zo zijn er talloze boomgroepen, dijkpatronen, oude voetpaden, sluisjes en watermolens in het landschap te vinden. In de Hoeksche Waard zijn de kreken en rijen knotwilgen karakteristiek voor het landschap. Ook bijzonder zijn de spruitenbruggetjes en de eeuwnissen in het gebied. Van elk element is omschreven wat de ligging, de oorspronkelijke en huidige functie is, welke bijzondere kenmerken het heeft, en wat de staat van onderhoud is. Met deze informatie is het mogelijk de cultuurhistorische elementen daar waar nodig beter te beschermen, te restaureren of te herstellen. Een inventarisatie van deze omvang komt niet zomaar tot stand. Veel organisaties hebben hieraan meegewerkt. Namens het waterschap wil ik de volgende organisaties hartelijk danken voor hun inzet. Zonder hen had de inventarisatie niet tot stand kunnen komen: Streekmuseum Hoeksche Waard, Poldersche Molen Maasdam, Stichting Molencomplex Goidschalxoort, Bomenstichting Fraxinus Excelsior, Stichting Archeologie Hoeksche Waard, Stichting Landelijk Erfgoed Hoeksche Waard, Rottterdamsche Tramweg Maatschappij, Stichting Oud-Puttershoek, Hoekschewaards Landschap, Stichting Het Oude Raadhuis, Oudheidkundige Vereniging 'Het land van Strijen' en Historische Vereniging 's-Gravendeel. Tot slot een bijzonder woord van dank voor alle leden van de werkgroep en de stuurgroep. De inventarisatie is financieel mogelijk gemaakt door een subsidie uit de Algemene subsidieverordening, verstrekt door de provincie Zuid-Holland. Waterschap Hollandse Delta en de Commissie Hoeksche Waard hebben eveneens een financiële bijdrage geleverd. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft geld vrijgemaakt om de informatie uit het rapport digitaal toegankelijk te maken via kich.nl. Hopelijk kan deze inventarisatie de gemeenten en andere belanghebbenden in de Hoeksche Waard ondersteunen in hun afweging welke cultuurhistorische elementen te behouden, te restaureren of te herstellen. Vanzelfsprekend hoop ik dat we in ons toekomstige landschap zoveel mogelijk cultuurhistorische elementen in goede staat zullen aantreffen. Het is immers uniek dat ons landschap vertelt over vroeger. Een kostbare erfenis die niet verloren mag gaan! Jan Geluk, dijkgraaf waterschap Hollandse Delta Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard 4 Landschapsbeheer Zuid-Holland Cultuurhistorische objecten Hoeksche Waard 5 Landschapsbeheer