P H PRZEGLĄD W HISTORYCZNO- -WOJSKOWY KWARTALNIK 2 ROK XIII (LXIV) NR 2 (240) 2 0 WARSZAWA 2012 1 ISSN 1640-6281 Adres: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej 2 ul. Banacha 2; 00-909 Warszawa tel. (22) 682-45-05; CA MON 824-505; fax: (22) 682-45-59 www.wceo.wp.mil.pl MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ WOJSKOWE CENTRUM EDUKACJI OBYWATELSKIEJ PRZEGLĄD HISTORYCZNO- -WOJSKOWY KWARTALNIK EGZEMPLARZ NIE DO SPRZEDAŻY ROK XIII (LXIV) NR 2 (240) WARSZAWA 2012 Rada Naukowa: prof. dr hab. Jerzy Eisler – przewodniczący; prof. dr hab. Krzysztof Komorowski – wiceprzewod- niczący; dr hab. Mirosław Nagielski, dr hab. Janusz Odziemkowski; prof. dr hab. Karol Olejnik; dr inż. Piotr Matejuk; prof. dr hab. Tadeusz Rawski; prof. dr hab. Waldemar Rezmer; dr hab. Alek- sandra Skrabacz; płk dr Jeremiasz Ślipiec; dr Andrzej Wesołowski; dr Andrzej Czesław Żak Kolegium Redakcyjne: dr Andrzej Chmielarz – przewodniczący; dr Grzegorz Jasiński; mgr Wojciech Markert; dr Stefan Miłosz; mgr Witold Rawski; mgr Teresa Sitkiewicz; dr Czesław Szafran Redaguje zespół: dr Grzegorz Jasiński – redaktor naczelny tel. (48-22) 68-26-518; e-mail: [email protected] mgr Teresa Sitkiewicz – sekretarz redakcji tel. (48-22) 68-26-519; e-mail: [email protected] dr Czesław Szafran tel. (48-22) 68-26-527 mgr Janusz Furtak – redaktor językowy tel. (48-22) 68 24 519; e-mail: [email protected] Stali recenzenci: prof. dr hab. Jerzy Eisler; dr hab. Stanisław Jaczyński; prof. dr hab. Krzysztof Komorowski; dr hab. Mirosław Nagielski; dr hab. Grzegorz Nowik; dr hab. Janusz Odziemkowski; prof. dr hab. Karol Olejnik; dr inż. Piotr Matejuk; prof. dr hab. Tadeusz Rawski; prof. dr hab. Waldemar Rezmer; dr hab. Aleksandra Skrabacz; prof. dr hab. Piotr Stawecki; płk dr Jere- miasz Ślipiec; dr Andrzej Wesołowski; dr hab. Janusz Zuziak; dr Andrzej Czesław Żak Redakcja „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” informuje, iż opinie, wnioski i refleksje sfor- mułowane w publikowanych tekstach są wyrazem poglądów ich autorów Adres redakcji: ul. Stefana Banacha 2, 00-909 Warszawa 60 tel./fax (48-22) 68-26-519, tel. (48-22) 68-26-527 © Copyright by Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej Wydawca: Ministerstwo Obrony Narodowej Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej www.wceo.wp.mil.pl Przygotowanie do druku i druk: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk www.grzeg.com.pl Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną (referencyjną) SPIS TREŚCI ARTYKUŁY I ROZPRAWY TADEUSZ RAWSKI, Polsko-rosyjska wojna w obronie konstytucji ............................ 7 PIOTR STAWECKI, Prawne podstawy organizacji i działania Wojska Polskiego od września 1939 do października 1997 roku ............................................................. 21 WOJCIECH MAZUR, „Zdrajcy z Londynu”. Armia brytyjska a koncepcje wojskowej pomocy dla Polski we wrześniu 1939 roku ................................................................. 43 JERZY ROMANOWICZ, Organizacja Polskiej Marynarki Wojennej we Francji i w Wielkiej Brytanii w latach 1939–1947 .................................................................. 75 FRANCISZEK PUCHAŁA, Polska Ludowa a III Rzeczpospolita; różne uwarunkowania geopolityczne, różne koncepcje obronności i bezpieczeństwa .................................... 95 DOKUMENTY I MATERIAŁY Obraz Wojska Polskiego z początku lat trzydziestych XX wieku w materiałach Reichswehry (JAROSŁAW CENTEK, ALEKSANDER SMOLIŃSKI) .................... 121 Kapitan Władysław Broniewski „Orlik” o doświadczeniach bojowych z wojny 1920 roku (GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI) ................................................................ 133 Pion porządkowy i dochodzeniowy Wojskowej Służby Wewnętrznej. Organizacja i zadania (BOGUSŁAW PACEK, ARTUR ROCHNOWSKI) ................ 145 DYSKUSJA I POLEMIKA O „Raporcie »Alego« z akcji na Kutscherę” – odpowiedź na polemikę dr Marii Wiśniewskiej (WALDEMAR STOPCZYŃSKI) ........................................... 161 Jeszcze o dowódcach 7 Dywizji Piechoty 1921–1939. W odpowiedzi Panom Recenzentom (WŁODZIMIERZ KOZŁOWSKI) .................. 173 RECENZJE I OMÓWIENIA Lwowska placówka polskiego wywiadu wojskowego (WOJCIECH WŁODARKIEWICZ) ..... 179 Demistyfikacja OUN – UPA (ADAM KACZYŃSKI) ................................................... 185 Wrzesień 1939 z perspektywy niemieckiej (ALEKSANDER WOŹNY) ....................... 189 Omówienia literatury zagranicznej (KRZYSZTOF FUDALEJ, BARTŁOMIEJ BYDOŃ, JERZY GRZYBOWSKI) ................................................... 202 PRZYCZYNKI I LISTY DO REDAKCJI Porucznik cc. Witold Strumpf „Sud” przed sądem podziemia (BARTŁOMIEJ SZYPROWSKI) ... 207 Mój dziadek mjr Władysław Dąbrowski (1892–1927) (DANUTA MICHALAK) ........ 219 Cztery sugestie badawcze (RAJMUND SZUBAŃSKI) ................................................. 221 SPRAWOZDANIA Podhalańczycy na Podkarpaciu – tradycje wojskowe regionu. Sympozjum naukowe w Rzeszowie (JEREMIASZ ŚLIPIEC) ................................... 223 Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe: tradycje i współczesność. Sympozjum naukowe w Warszawie (ZBIGNIEW GRABOWSKI) ............................ 229 Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Międzynarodowa konferencja w Szczecinie (KONRAD PADUSZEK) ..................... 233 PRO MEMORIA Jędrzej Tucholski, 1932–2012 (ANDRZEJ CHMIELARZ, MARCIN MAJEWSKI) ... 236 NOTY O AUTORACH ................................................................................................. 240 CONTENTS ARTICLES & DISSERTATIONS TADEUSZ RAWSKI, Polish-Russian War in Defense of the Constitution ................... 7 PIOTR STAWECKI, Legal grounds of the organization and activities of Polish Armed Forces from September 1939 to October 1997 ................................................................ 21 WOJCIECH MAZUR, „Traitors from London”. The British Army and Conceptions of Military Aid for Poland in 1939 .............................................................................. 43 JERZY ROMANOWICZ, Organization of the Polish Navy in France and Great Britain in 1939–1947 .................................................................................. 75 FRANCISZEK PUCHAŁA, People’s Republic of Poland and the Third Republic; Different Geopolitical Conditions, Different Conceptions of Defense and Security ...... 95 DOCUMENTS & MATERIALS Picture of the Polish Army in the Early 30. of the Twentieth Century In Reichswehr’s Materials (JAROSŁAW CENTEK, ALEKSANDER SMOLIŃSKI) ..... 121 Cpt. Władysław Broniewski „Orlik” – About Fighting Experience From the War in 1920 (GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI) .................................................................... 133 Service and Investigation Sections of the Military Internal Service. Organization and Tasks (Bogusław PACEK, Artur ROCHNOWSKI) ............. 145 REVIEW & CRITIQUE „About »Ali« Report With Action on Kutschera” – a Reply to Maria Wiśniewska, Ph.D. (WALDEMAR STOPCZYŃSKI) ............................................................................... 161 About the commanders of the 7th Infantry Division from 1921 to 1939. In response to reviewers (WŁODZIMIERZ KOZŁOWSKI) ...................................... 173 CONTRIBUTIONS & LETTERS The Lviv Outpost of the Polish Military Intelligence (WOJCIECH WŁODARKIEWICZ) .... 179 Demystification OUN – UPA (ADAM KACZYŃSKI) .................................................. 185 September 1939 from the German Viewpoint (ALEKSANDER WOŹNY) .................. 189 Discussion Concerning Foreign Literature (KRZYSZTOF FUDALEJ, BARTŁOMIEJ BYDOŃ, JERZY GRZYBOWSKI) ................................................... 202 REPORTS & ANNOUNCEMENTS Criminal Case Against the Headquarter’s Military Special Courts of the AK cc. Witold Strumpf ps. „Sud” (BARTŁOMIEJ SZYPROWSKI) ................................................. 207 My Grandfather – Major Władysław Dąbrowski (1892–1927) (DANUTA MICHALAK) ..... 219 Four Research Suggestions (RAJMUND SZUBAŃSKI) ............................................... 221 REPORTS The citizens of the Podhale in the Subcarpathia – Military Traditions of the Region. Scientific Symposium in Rzeszów (JEREMIASZ ŚLIPIEC) ...................................... 223 Evangelical Military Chaplaincy: Tradition and Modernity. Scientific Symposium in Warsaw (ZBIGNIEW GRABOWSKI) .................................................................... 229 Special Services in the Security System of the Country. International Conference in Szczecin (KONRAD PADUSZEK) ......................................................................... 233 PRO MEMORIAL Jędrzej Tucholski, 1932–2012 (ANDRZEJ CHMIELARZ, MARCIN MAJEWSKI) ... 236 NOTES ABOUT AUTHORS ....................................................................................... 240 Содержание СТАТЬИ TAДЕУШ РАВСКИ, Польско-русская война по защите Конституции ................... 7 ПЕТР СТАВЕЦКИ, Юридические основания огранизации и деятельности Войска Польского в период от сентября 1939 по октябрь 1997 гг. .................................... 21 ВОЙТЕХ MAЗУР, „Предатели из Лондона”. Британская армия и концепция военной помощи для Польши в сентябре 1939 года ....................................................................... 43 ЕЖИ РОМАНОВИЧ, Организация польского военно-морского флота во Франции и Великобритании в 1939–1947 гг. ........................................................................... 75 ФРАНТИШЕК ПУХАЛА, Народная Польша и 3-я Польская Республика; разные геополитические условия, разные концепции национальной безопасности ......... 95 АРХИВНЫЕ МАТЕРИАЛЫ Образ Войска Польского с начала тридцатых годов ХХ века в метериалах Райхсвера (ЯРОСЛАВ ЦЕНТЕК,