TRADYCJA MAZOWSZA powiat płoński Przewodnik subiektywny Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki Lokalna Grupa Dzia³ania – Przyjazne Mazowsze Agencja Wydawnicza „Egros” Warszawa 2012 ppowiatowiat pplonski.inddlonski.indd 1 22012-03-26012-03-26 008:48:288:48:28 Autor: Jaros³aw Maciej Zawadzki T³umaczenie na jêzyk angielski: Marta W¹sowska Redaktor serii: Alicja Jankiewicz (MCKiS) Redakcja: Ma³gorzata Gucman Redakcja techniczna: Tomasz Grochowski Zdjêcia: Krzysztof Gucman, Jaros³aw Maciej Zawadzki W ksi¹¿ce wykorzystano zdjêcia: Starostwa Powiatowego w P³oñsku, Urzêdu Miejskiego w P³oñsku, Urzêdu Gminy P³oñsk, Miejskiego Centrum Kultury w P³oñsku, w tym Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta, „P³oñszczaka Press”, Urzêdu Gminy Czerwiñsk nad Wis³¹, Urzêdu Gminy Nowe Miasto, Urzêdu Gminy Sochocin, Gminnego Ośrodka Kultury w Sochocinie, MODR z siedzib¹ w Warszawie Oddzia³ Poświêtne w P³oñsku, LGD – Przyjazne Mazowsze, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Muzeum Diecezjalnego w P³ocku, Instytutu Sztuki PAN, Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Anastazji Celian, Roberta Chudzyñskiego, Jerzego Jackowskiego, Roberta Krysiaka Opracowanie grafi czne serii: Studio Komar, www.komar.com.pl ISBN 978-83-60623-95-4 ISBN 978-83-89986-87-0 © Copyright by Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki and Lokalna Grupa Dzia³ania – Przyja- zne Mazowsze and Jaros³aw Maciej Zawadzki and authors LOKALN Wydawcy: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki ul. Elektoralna 12 00-139 Warszawa www.mckis.waw.pl Lokalna Grupa Dzia³ania – Przyjazne Mazowsze 09-100 P³oñsk, ul. Sienkiewicza 11 www.lgdpm.pl Agencja Wydawnicza „Egros” s.c. ul. Skar¿yñskiego 6 a 02-377 Warszawa tel. 22 823 48 78 fax 22 659 43 14 e-mail: [email protected] www.egros.pl Przy wspó³pracy z Towarzystwem Mi³ośników Ziemi P³oñskiej 2 Tradycja Mazowsza ppowiatowiat pplonski.inddlonski.indd 2 22012-03-26012-03-26 008:48:298:48:29 Spis treści Od Wydawcy .........................................................................................................................5 Od Autora .............................................................................................................................7 Warunki naturalne ............................................................................................................... 10 Zarys dziejów okolic P³oñska ............................................................................................... 17 Dziedzictwo kulturowe ........................................................................................................30 Kultura materialna .......................................................................................................30 Kultura niematerialna ..................................................................................................41 Zwyczaje, przes¹dy i medycyna ludowa ....................................................................42 Heraldyka ................................................................................................................44 Nazewnictwo ..........................................................................................................46 Opowieści niesamowite i tajemnicze miejsca ...........................................................47 Ciekawe biografi e ....................................................................................................50 Przewodnik subiektywny po powiecie p³oñskim ...................................................................54 Arcelin .........................................................................................................................54 Baboszewo ...................................................................................................................56 Bolêcin .........................................................................................................................59 Chociszewo ..................................................................................................................60 Czerwiñsk nad Wis³¹ ...................................................................................................62 Dalanówek ...................................................................................................................69 Dziektarzewo ...............................................................................................................71 Dzierz¹¿nia ..................................................................................................................74 Grodziec ......................................................................................................................76 Joniec ...........................................................................................................................78 Kamienica ....................................................................................................................82 Kroczewo .....................................................................................................................85 Krysk ...........................................................................................................................90 Kucice ..........................................................................................................................92 Naruszewo ...................................................................................................................94 Niewikla ......................................................................................................................96 Nowe Miasto................................................................................................................98 Pieścid³a .....................................................................................................................101 P³oñsk ........................................................................................................................103 Poświêtne .............................................................................................................. 112 Raci¹¿ .........................................................................................................................115 Radzikowo ..................................................................................................................118 Sarbiewo ....................................................................................................................120 Sko³atowo ..................................................................................................................123 Smardzewo ................................................................................................................126 Sochocin ....................................................................................................................129 Strzembowo ...............................................................................................................133 Powiat płoński 3 ppowiatowiat pplonski.inddlonski.indd 3 22012-03-26012-03-26 008:48:308:48:30 Unieck ....................................................................................................................... 135 Wierzbica Pañska .......................................................................................................137 Za³uski ...................................................................................................................... 138 Zdunowo ...................................................................................................................140 Z³otopolice .................................................................................................................142 ¯ukowo .....................................................................................................................144 Pozosta³e miejscowości ..............................................................................................147 Oferta kulturalna i turystyczna .......................................................................................... 156 Informacja turystyczna ...............................................................................................156 Izby i galerie ............................................................................................................... 157 Trasy wycieczkowe .....................................................................................................159 Trasa kolejowa ......................................................................................................159 Trasa wiślana .......................................................................................................160 Trasa kajakowa .....................................................................................................162 Wêdrówki śladami grodziska .................................................................................163 Turystyczny Szlak Sienkiewiczowski w P³oñsku ...................................................166 Szlaki rowerowe ....................................................................................................167 Imprezy ...................................................................................................................... 167 Gospodarstwa agroturystyczne ...................................................................................172 K¹cik kulinarny ..........................................................................................................173 Przepisy tradycyjne ...............................................................................................174