FACULTE DES LETTRES ET DES SCIENCES HUMAINES DE SARAJEVO TRAVAUX TOMES XVII 2014. SARAJEVO 2014. FILOZOFSKI FAKULTET U SARAJEVU RADOVI KNJIGA XVII 2014. SARAJEVO 2014. RADOVI Filozofskog fakulteta u Sarajevu Knjiga XVII 2014. Ova knjiga Radova posvećena je doc. dr. Almi Granov (1968 – 2013) Filozofski fakultet u Sarajevu, Izdavač Franje Račkog 1, Sarajevo Za izdavača: Salih Fočo Redakcija: Ksenija Kondali, Salmedin Mesihović, Senada Dizdar, Munir Mujić, Sanjin Kodrić, VahidinKsenija Preljević, Kondali Emina Dedić-Bukvić Glavni urednik: Sekretar redakcije: Nelma Rahmanović Lektura: Enisa Ivojević, Faruk Bajraktarević, Juliet Walker UDK: Elvira Poljak DTP: 300Fatima primjeraka Zimić Tiraž: SOR „GRAFOSTIL“ SARAJEVO Štampa: SadržaJ I. Lejla Kodrić Zaimović SARAJEVSKOG CVJETNIKA – ........... 9 MaidaNOVINE, Koso NOVIN | KemalaRI I NOVINSTVO Dizdarević U PISaNJU PRVOG BOSaNSKOHERCEGOVaČKOG PRIVaTNOG I NEZaVISNOG LISTa ...................................................................... 25 VelidaDEPRESIVNI Mataradžija I aNKSIOZNI SIMPTOMI NaKON ODJECISUBaRa KRIZEHNOID OSMANSKOGaLNE HEMOR CARSTVAaGIJE (S aUH) HISTORIJI ............................................................................... 41 IBRaHIMa aLaJBEGOVIĆa PEČEVIJEII. Aida Čopra SVIJET, NOVI TEATAR ....................... 59 Srebren Dizdar GOLDONIJEVa REFORMa POZORIŠTa: NOVI ...... 73 Sanjin Kodrić KNJIžEVNI ISKaZI U SaVREMENIMPOBUne ELEKTRONSKIM I DRUGIM MEDIJIMa ...................................................... 105 KsenijaPripovjed Kondaliačka zbirka Derviša Sušića: NARRATIVEKnjiga Pamćenj STRATEGIESa povijesne IN TONI dr aMORRISON‘Sme I traume A MERCY ....................................... 141 Mirza Mejdanija ................................................................................... 155 Edina Nurikić PETRaRCIN UNUTRaŠNJI RaZDOR POD DRUGIM SUNCEM ....................................................................................... 167 LjubinkaODJEK ML aPetrović-ZiemerDOTURSKOG POKRETa U ROMaNU aBDUREZaKa HIFZIJa BJELEVCa ................................................................. 185 IvanODNOS Radeljković ŽANROVSKE POETIKE I RODNE POLITIKE Na PRIMJERU NJEMaČKE DRaME I TEaTRa ................................. 197 La «REVOLUTION ESTHETIQUE» ET La TEMPORaLITE DaNS La POESIE D’aPOLLINaIRE, CENDRaRS ET REVERDY 5 III. Halid Bulić ..................................................... 219 Elma Durmišević-Cernica ODNOS VEZNIKa I UZVIKa U BOSaNSKOM JEZIKU .......................................................... 227 Senahid Halilović BOJa KaO PRaGMaLINGVISTIČKa VRIJEDNOST ............................................................. 243 Melisa Okičić JEZIČKa STVaRNOST U BOSNI I HERCEGOVINI ENGLESKOG KAO STRANOG JEZIKA NA UNIVERZITETSKOM NIVOU ................... 261 LindaUPOTREB Prugo-Babića KORPUSNIH BaZa PODaTaKa U PODUČaVaNJU .......................................................................... 279 AlmaJEZIČNE Sokolija FUNKCIJE U REKLaMNOM STILU METHODOLOGIES(Na PRIMJERIMa IZ D‘ENQUETES RUSKIH ČaSOPIS DANSa LES) RECHERCHES SUR L‘ARGOT ............ 297 Alma Sokolija ........................................... 307 AlmaQUaND Sokolija FaUT-IL COMMENCER aVEC L’ENSEIGNEMENT DE L’aRGOT DaNS L’ENSEIGNEMENT DES LaNGUES ETRaNGERES? THEIR MANIFESTATIONS IN LANGUAGE AND SLANG ................................................ 319 TEdinaaBOO Spahić EXPRESSIONS aND STIGMaTIZaTION aND .................................................................. 329 NatašaSLIKa ž ENEStojaković U BOSaNSKOJ I ŠPaNSKOJ FRaZEOLOGIJI Kulturološko-kontrastivna aNaliza .............. 343 THE OPTaTIVE aND HORTaTIVE SUBJUNCTIVE IN MODERN ENGLISH Amela Ljevo-OvčinaPRIKaZI KNJIGa .................... 363 Linda Prugo-Babić SPOL KaO KLJUČNI FaKTOR DIFERENCIJaCIJE U SEOSKOJ SREDINI ............................................... 369 JEZIK, DRUŠTVO, MOĆ, PREžIVLJaVaNJE – IZUZETaN DOPRINOS RaZVOJUI KRITIČKEN MEMORIAM DISKURSNE aNaLIZE Srebren Dizdar .......................................................................... 377 Lejla Nakaš AProfessorlma Granov emerit ..........................................................................................................................a dr. LaDa Šestić 383 .................................................................................................................. 385 UPUTE aUTORIMa 6 I. UDK 070(497.6)SaRaJEVSKI CVJETNIK 070.422:929Kurtčehajić M. Š. Lejla Kodrić Zaimović NOVINE, NOVINARI I NOVINSTVO U PISANJU SARAJEVSKOG CVJETNIKA – PRVOG BOSANSKOHERCEGOVAČKOG PRIVATNOG I NEZAVISNOG LISTA Sažetak: Sarajevskog cvjetnika, prvog bosansko Rad ukazuje na značaj - hercegovačkog privatnog i nezavisnog lista, a potom i njegovog urednika na– Mehmeda je namjena Šakira i struktura (Šaćira) lista, Kurtćehajića. s posebnim Usto, osvrtom ukratko na zapise je prikazan o novinama, zače- novinarimatak bosanskohercegovačke i novinstvu na stranicama štamparske Sarajevskog i novinske cvjetnikadjelatnosti.. analizira- Ključne riječi: Sarajevski cvjetnik i novinstvo , Mehmed Šakir (Šaćir) Kurtćehajić, bo- sanskohercegovačka štamparska i novinska djelatnost, novine, novinari ZaČECI BOSaNSKOHERCEGOVaČKE ŠTaMPaRSKE I NOVINSKE DJELaTNOSTI Počeci bosanskohercegovačke štamparske te, u ovdašnjem kontekstu s njom najuže povezane, novinske djelatnosti vezuju se za 19. st., što, kada je štamparska i novinska praksa u pitanju, u kontekstu širih evropskih i svjetskih poduhvata predstavlja svojevrsno zakašnjenje ili naknadno uključivanje u već dobrano formirane tokove ovih djelatnosti. Zapravo, prvi štampani otisci na prostoru Bosne i Hercegovine proi- zvedeni su još u 16. st. (1519–1523), nepunih stotinu godina nakon pojave Gutenbergove štamparije u Mainzu, pri Hramu sv. velikomučenika Gregori- ja u Donjoj Sopotnici kraj Goražda. Ovaj početnički korak poznavaoci i pro- učavaoci bosanskohercegovačke kulturne historije prepoznaju manje kao9 Lejla Kodrić Zaimović stvarni početak štamparske djelatnosti u Bosni i Hercegovini, a više kao svojevrsni kulturološki fakt ili čak fenomen u ovdašnjoj kulturnoj historiji. U prilog ovome razumijevanju ide činjenicagoraždanske da su se u štampariji štamparije Božidara, kako se Ljubavića Goraždanina odštampale svega nekolike ćirilske knjige za pravo- slavnu liturgijsku službu te da između ove ustalilo reći, i kasnije, devetnaestovjekovne prve moderne bosanskoherce- govačke štamparije ne postoji nikakav kontinuitet ni spona, ne isključivo zbog očigledne vremenske distance već i stoga što su „sadržaj i namjena knjiga štampanih u goraždanskoj štampariji zanemarili sva iskustva ono- vremene evropske štampe, te one predstavljaju rukopisne knjige, mehanič- kim načinom umnožene“ (Medaković, 1958: 30) (Čurćić, 1976: 115). Razloge relativno kasnog započinjanja moderne štamparske i no- vinske djelatnosti u Bosni i Hercegovini treba sagledavati u kontekstu pripadnosti ovih prostora u 19. st. već vidno oslabljenom Osmanskom carstvu, s tim da je, istovremeno, upravo ta činjenica direktno potaknu- la otvaranje prve štamparije u Bosanskom vilajetu. Naime, štampa se u svim zemljama pod upravom Osmanlija afirmira relativno kasno, prven- stveno zbog dominantnog islamskog religijskog načela i s njim povezane svetosti prepisivačke djelatnosti, poglavito kada je u pitanju sveta Božija1 Ako knjiga, ili, preciznije kazavši, zbog straha i njime prouzročenog otpora ka mehaničkom umnožavanju najprije svete, a potom i profane knjige. je pripadnost Osmanskom carstvu u prvi mah usporila pojavu štampe u Bosni i Hercegovini, upravo će ta pripadnost direktno prouzročiti kasnije otvaranje Vilajetske štamparije – prve moderne bosanskohercegovačke štamparije u Sarajevu. Zapravo, u otvaranju zvanične vilajetske štamparije Osmanlije su vi- djele priliku da neutraliziraju negativna pisanja bosanskohercegovačkog susjedstva o osmanskoj upravi u Bosni, kao i priliku da održe svoj već oslabljeni1 utjecaj i prisustvo na ovim prostorima. Zvaničnici osmanske Osmanskog carstva pisala je autorica Emina Memija. Njeni Bosanski vjesnici O razlozima kasnog uključivanja u modernu štamparsku djelatnost pokrajina u okviru (1996) prilog su razumijevanju ne samo bosanskohercegovačke štamparske i novinske djelatnosti već i razloga zbog kojih se štampa u velikim centrima Osmanskog carstva poput Istanbula i Kaira afirmira tek u 18. st. „Dva su osnovna uzroka što su priječili uključivanje Osmanskog Carstva u Gutenbergovu galaksiju: 1) na Istoku su prepisivanje, iluminacija i ručno uvezivanje vije- kovima bili moćni obrti i razumljivo je što se pripadnici esnafa iz straha za svoju egzistenci- ju opiru štamparstvu, 2) dosta je raširena predrasuda o grijehu mehaničkog multipliciranja svetih i inače tekstova pisanih arapskim pismom. Ovo pismo tretirano je kao lingua sacra i ulema je umnogome pomagala takvom shvatanju. I tek kad je Mehmed Drugi početkom XVIII stoljeća ukinuo ferman o kažnjavanju štampara otvoren je put legalizaciji i kontinuiranom razvoju tipografije.“ (Memija, 1996: 13) 10 Novine, novinari i novinstvo u pisanju Sarajevskog cvjetnika – prvog bosanskohercegovačkog privatnog i nezavisnog lista uprave u renijeg dijelaBosni Osmanskog uvidjeli su carstva, da u promjeni od ka osmanskoj vlastitog odnosavlasti neprijateljski prema ideji usmjerenihštampe u Bosni pisanja leži listovamogućnost susjednih odbrane zemalja. ovog, ka Zapadu i Evropi najistu- 2 Na ovaj način ponukana, u vrijeme namjesnikovanja Topal Šerif skihOsman-paše tekstova ui odbraneBosni, 1866. reformisane godine počinje uprave sod radom napada Vilajetska spoljnih štampa listova- rija, i to s ciljem da „štampa vilajetske