DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Olsztyn, dnia 12 maja 2014 r. Poz. 1875 UCHWAŁA NR XXXIX/335/2014 RADY GMINY BARTOSZYCE z dnia 26 marca 2014 r. w sprawie przyjęcia „Programu opieki nad zabytkami gminy Bartoszyce na lata 2014-2017” Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt. 9, art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013r., poz. 594 ze zm.) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r., Nr 162, poz. 1568 ze zm.), po uzyskaniu pozytywnej opinii Warmińsko-Mazurskiego Konserwatora Zabytków, Rada Gminy Bartoszyce uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się ”Program opieki nad zabytkami gminy Bartoszyce na lata 2014-2017” stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Bartoszyce. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Przewodniczący Rady Gminy Wacław Kowalczyk Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 2 – Poz. 1875 Załącznik do Uchwały Nr XXXIX/335/2014 Rady Gminy Bartoszyce z dnia 26 marca 2014 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BARTOSZYCE NA LATA 2014 - 2017 BARTOSZYCE 2013 Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 3 – Poz. 1875 SPIS TREŚCI Wstęp 1. Położenie i krótka charakterystyka gminy 2. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 3. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami – zadania i kompetencje organu gminy w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce 5. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego 5.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 5.1.1. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 5.1.2. Założenia do krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 5.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie województwa 5.2.1 Strategia rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego 5.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego 5.2.3. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko-mazurskiego 5.2.4. Program opieki nad zabytkami województwa warmińsko-mazurskiego 6. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 6.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyższym znaczeniu dla gminy wpisane do rejestru zabytków 6.2. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków 6.3. Zespoły najcenniejszych zabytków ruchomych 6.4. Zabytki archeologiczne 6.4.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków 6.4.2. Wykaz stanowisk o własnej formie krajobrazowej 6.4.3. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych zewidencjonowanych i wpisanych do rejestru zabytków, łącznie z ich funkcją oraz krótką analizą chronologiczną (opis koncentracji stanowisk archeologicznych – uwarunkowania fizjograficzne) 6.4.4. Stan zachowania zabytków archeologicznych oraz istotne zagrożenia dla zabytków archeologicznych 7. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 7.1. Uwarunkowania wynikające ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy 7.2. Uwarunkowania wynikające z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy 8. Ocena stanu zachowania dziedzictwa kulturowego gminy 9. Obszary największego zagrożenia dla zabytków w gminie 10. Kierunki działań dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 10.1. Gminna ewidencja zabytków 10.2. Inwentaryzacja obiektów tzw. małej architektury Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 4 – Poz. 1875 10.3. Edukacja i promocja w zakresie ochrony zabytków 10.4. Działania zmierzające do poprawy stanu zachowania dziedzictwa kulturowego 10.5. Określenie sposobu realizacji poszczególnych celów gminnego programu opieki nad zabytkami 11. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 12. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami 13. Niektóre zewnętrzne źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 5 – Poz. 1875 Wstęp Podstawowym założeniem Programu opieki nad zabytkami dla gminy Bartoszyce na lata 2014-2017 jest ukierunkowanie działań lokalnego samorządu na poprawę stanu zachowania i utrzymania środowiska kulturowego. W ostatnich latach, dla realizacji tego założenia, coraz większy nacisk kładzie się na aktywizację lokalnych środowisk samorządowych. W ramach budowy nowoczesnego oblicza społeczeństwa, dostrzega się potrzebę pogłębiania świadomości społeczeństwa w oparciu o fundamenty miejscowych tradycji kulturowych. Lokalna tradycja jest szczególnie cennym dziedzictwem kulturowym, składa się ze splotu wydarzeń (kontekst dziejowy, historie poszczególnych ludzi, grup społecznych), zachowanych pamiątek (zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome, zabytki archeologiczne). Miejscowa historia zaś, najczęściej dotycząca poszczególnych rodzin czy niewielkich grup społecznych, przenosi się na dzieje regionu. Opieka nad dziedzictwem kulturowym powinna zatem leżeć u podstaw budowania nowoczesnego społeczeństwa, świadomego swojej przeszłości, która w oczywisty sposób pomaga definiować tożsamość kulturową jako wartościowy składnik struktury współczesnej cywilizacji. 1. Położenie i krótka charakterystyka gminy Gmina Bartoszyce jest gminą wiejską położoną w północno-wschodniej Polsce, w centralnej części powiatu bartoszyckiego, w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego. Siedziba gminy znajduje się w Bartoszycach, mieście będącym zarazem siedzibą władz powiatowych, w odległości ok. 70 km od Olsztyna i 17 km od granicy z Rosją, w Bezledach. W latach 1975-1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim. Powierzchnia gminy zajmuje obszar 428 km2, co stanowi 32,69% powierzchni powiatu. Użytki rolne stanowią ok. 73% powierzchni gminy, stąd jej funkcją wiodącą jest rolnictwo, natomiast ok.16 % ogólnej powierzchni gminy stanowią tereny leśne i zadrzewione. Pozostałe to tereny zurbanizowane, wody i nieużytki. Znaczną część powierzchni gminy zajmują obszary prawnie chronione. Obszar Chronionego Krajobrazu „Doliny Elmy” i Obszar Chronionego Krajobrazu „Doliny Dolnej Łyny” oraz dwa obszary chronione w ramach sieci NATURA 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja Warmińska” i Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika” obejmują ochroną ginące lub zagrożone ekosystemy w skali Europy oraz wiele zagrożonych i ginących gatunków flory i fauny, w tym bociana białego, którego liczebność i zagęszczenie stanowisk /71 par na 100 km2/są tutaj największe w skali kraju. Gmina Bartoszyce jest jedną z największych obszarowo gmin w Polsce i największą spośród sześciu gmin powiatu bartoszyckiego, zamieszkiwaną przez 11.116 mieszkańców /według danych GUS z 2011 roku/. Gęstość zaludnienia wynosi 26 M/km². Największą liczbę mieszkańców ma sołectwo Bezledy.- ok. 1660, najmniej osób – 70 zamieszkuje w sołectwie Szylina Wielka. Na strukturę osadniczą składa się 31 sołectw - Barciszewo, Bąsze, Bezledy, Dąbrowa, Galiny, Gromki, Kiersity, Kiertyny Wielkie, Kinkajmy, Krawczyki, Łabędnik, Łojdy, Maszewy, Minty, Nalikajmy, Osieka, Połęcze, Rodnowo, Skitno, Sokolica, Spytajny, Szylina Wielka, Tapilkajmy, Tolko, Trutnowo, Wajsnory, Węgoryty, Witki, Wirwilty, Wojciechy, Żydowo - obejmujących 112 miejscowości. Dziennik Urzędowy Województwa Warmińsko-Mazurskiego – 6 – Poz. 1875 Gmina Bartoszyce sąsiaduje: od południa – z gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (z powiatu lidzbarskiego) i Bisztynek, od zachodu - z gminą Górowo Iławeckie, od północy – (granica państwowa) z Obwodem Kaliningradzkim w Rosji, od wschodu –z gminą Sępopol, okala pierścieniowo centralnie położoną gminę miejską Bartoszyce. Jednostki osadnicze gminy łączy niezbyt gęsta sieć dróg gminnych, 24 odcinki dróg powiatowych, drogi wojewódzkie nr 512 i 592, a także drogi krajowe: numer 51 biegnie do granicy państwowej z Federacją Rosyjską, przejście graniczne Bezledy, nr 57 do Makowa Mazowieckiego. Przez tereny gminy przebiegają również dwie towarowe linie kolejowe relacji Bartoszyce – Głomno i Bartoszyce – Korsze. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego, niemal cała Gmina Bartoszyce leży w podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie, w południowej części makroregionu Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej, która stanowi rozległą, bezjeziorną i w znacznej części wylesioną nieckę z niewielkimi spadkami terenu. Najniżej położonym miejscem w gminie jest dolina meandrującej rzeki Łyny – 35 m n.p.m. Południowy kraniec gminy położony jest na obszarze Pojezierza Mazurskiego, w obrębie mezoregionu Pojezierza Olsztyńskiego, w którego krajobrazie widoczne liczne pogórki i doliny. Gmina leży w zlewisku Morza Bałtyckiego. Niemal cały jej obszar stanowi dorzecze Pregoły, tylko północno - zachodnia część gminy leży w dorzeczu rzeki Świeżej. Osią hydrograficzną jest rzeka Łyna, przecinająca teren gminy z zachodu na wschód. Jej lewobrzeżnym dopływem jest rzeka Elma. W południowej części gminy, z kierunku południowego na północny, przepływa rzeka Pisa Północna, prawy dopływ Łyny. Natomiast w północnej części gminy płynie z południa na północ rzeka Bezleda, prawobrzeżny dopływ Riezwej. Wśród wód powierzchniowych największy zbiornik stanowi jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95,5 ha. Na terenie gminy znajdują się udokumentowane zasoby kruszyw naturalnych - piasków i żwirów. Obecnie