GODIŠNJAK BZK PREPOROD Sarajevo 2005. ISSN 1512–8180 GODINA V Sadržaj UVODNIK Šaćir FILANDRA ............................................................................................................. 5 POLITIKA I DRUŠTVO Esad ZGODIĆ: O antipolitici ........................................................................................... 9 Nermina ŠAČIĆ: Etnopolitičko koliniziranje RTVBiH ................................................. 20 Asim MUJKIĆ: Procesi etničkog grupotvorstva – “događanje naroda” ........................ 29 Senadin LAVIĆ: Apriorne konstrukcije o izvornosti i heretičke dekonstrukcije............ 5 Esad DELIBAŠIĆ: Da li je muzeju vrijeme za muzej? .................................................. 44 Esad KURTOVIĆ: Sitni prilog o Vlasima Vlahovićima ................................................ 49 Dželal IBRAKOVIĆ: Naši gradovi slobodarske tradicije: Stanovništvo Maglaja kroz historiju ......................................................................... 59 Edhem HRNJEVIĆ: Kako je od Foče postalo Srbinje ................................................... 70 DUHOVNA OBZORJA Reisu-l-ulema Mustafa ef. CERIĆ: Hutba ...................................................................... 81 Reisu-l-ulema Mustafa ef. CERIĆ: Deklaracija evropskih muslimana .......................... 87 KNJIŽEVNI PRILOZI Abdulah SIDRAN: Morija .............................................................................................. 95 Tahir MUJIČIĆ: Otomansko carstvo ............................................................................ 102 Sead MAHMUTEFENDIĆ: Prevara ............................................................................ 105 Almir ZALIHIĆ: Mrmor pepela ....................................................................................111 Ejub ŠTITKOVAC: Hastal............................................................................................ 117 Enes HALILOVIĆ: Buncanje grčko-rimskim stilom ................................................... 128 REFERENCE BOŠNJAČKE KULTURE Muhamed NEZIROVIĆ: Sa margina jedne stare knjige .............................................. 17 Đenana BUTUROVIĆ: Dijahronija bošnjačke usmenosti .......................................... 166 Merima ČAMO: Procesi akulturacije krajem XIX vijeka u Sarajevu .......................... 176 Lada BUTUROVIĆ: Mitske strukture gostoprimstva (u epu Ženidba Smailagina Sina Avde Međedovića i u kurtoaznom romanu Priča o Graalu Chrétiena De Troyesa) ........ 184 Emina MEMIJA: Život kao zalog istini: Djela i ideje Abdulvehaba Ilhamije ............. 199 Godišnjak 2005 / Lamija HADŽIOSMANOVIĆ: Eseji i tesavvuf u Ćatićevom djelu ............................ 208 Sead ŠEMSOVIĆ: Jedan Ćatićev sonet ........................................................................ 216 Jahja FEHRATOVIĆ: Tri aspekta romana Uhode Derviša Sušića ............................... 221 Anila GAJEVIĆ: Elementi poetike ekspresionizma u dramatici Ahmeda Muradbegovića ...................................................................... 2 Enes PELIDIJA: O ličnosti i djelima dr. Hajrudina Ćurića .......................................... 254 Senadin LAVIĆ: Nedovršeni razgovor – Džaferu Obradoviću .................................... 261 Almir ZALIHIĆ: Bošnjačka književna produkcija u 2005. godini .............................. 266 PRIJEVODI Charles RIVET i njegovo svjedočenje o Bosni iz 1919. godine / preveo s francuskog Muhamed Nezirović ........................................................................... 28 Ali Şir NEVAI Čežnja za ružom – pjesme / prevela Nadija Rebronja ......................... 00 Richard RORTY (intervju): Imperijalnu moć Amerike će preuzeti Kina Razgovor vodila Nermina ŠAČIĆ ........................................................................... 04 IZ “PREPORODOVE” DJELATNOSTI Hatidža DUMAN: Izvještaj o radu BZK “Preporod” za 2005. godinu ........................ 11 Obrazloženja o dobitnicima “Preporodovih” nagrada za nauku, umjetnost i književnost za 2005. godinu ................................................................. 26 Sulejman BOSTO: Abdulah Šarčević ........................................................................... 27 Azra BEGIĆ: Halil Tikveša .......................................................................................... 29 Nijaz ALISPAHIĆ: Nedžad Ibrišimović ....................................................................... Isma KAMBEROVIĆ: Izvještaj o radu Biblioteke Instituta za bošnjačke studije BZK “Preporod” Sarajevo za 2005. godinu ........................... 4 Aktivnosti općinskih društava BZK “Preporod” u 2005. godini .................................. 6 BOŠNJAČKI MERHUMI (2005) Isma KAMBEROVIĆ: Sudionici naše povijesti – umrli 2005. godine ....................... 8 4 / Godišnjak 2005 Uvodnik Šaćir Filandra Uz iskazivanje zahvalnosti svima što su me ponovno izabrali za predsjednika “Preporoda”, a imajući u vidu činjenicu da je Matični odbor već usvojio moje programsko viđenje razvoja ove nacionalne kulturne institucije u povjerenom mi razdoblju, ovom prilikom želim naglasiti neke akcente iz trenutnih “Preporodo- vih” aktivnosti, budući da one najbolje oslikavaju jedan od važnih programskih aspekata našeg razvoja koji namjeravam istaći. Tu, prije svega, mislim na potrebu našeg naroda da ostvari unutarnju identitetsku komunikaciju u području i aspek- tima nacionalne kulture, te na povijesnu zadaću “Preporoda” i sveukupne boš- njačke inteligencije da tu legitimnu potrebu bošnjačkog naroda podrži i realizira. Potreba za naglašenijom, čvršćom i trajnijom unutarnacionalnom kulturnom ko- munikacijom prvenstveno proizlazi iz činjenice da su Bošnjaci teritorijalno rasuti i novim nezavisnim državama razdijeljeni na prostorima bivše zajedničke države. To usložnjava unutarnacionalnu kulturnu komunikaciju, održavanje i razvijanje osnovnih elemenata jedinstvenog nacionalnog identiteta te u različite situacije dovodi ostvarivanje njegovih prava. Pri tome ne mislim da je bošnjački nacio- nalni identitet nešto prirodno dato, jedinstveno i koherentno; on nije prirodna već povijesna, društvena kategorija, on je produkt naše osviještene djelatnosti i samo to može biti. Stoga su varijacije unutar njega normalne, postojeće i čak poželjne po određenim atribucijama, budući da je sasvim drugačije, recimo, kulturno i po- vijesno iskustvo svijeta Bošnjaka u Jasenicima danas (Republika Slovenija) od autohtonih bošnjačkih zajednica u Plavu i Gusinju, naprimjer. U tom smislu, sva- ka sredina ima svoje specifičnosti u nijansiranju zajedničkoga, od historije, preko jezika, slikarstva do načina ishrane i odijevanja. Da bi se ta šarolikost duhovnih iskaza unutar bošnjačkog naroda, koliko je to moguće, svjesno artikulirala, potreb- ni su organizirani intelektualni napori, odnosno potrebno je djelovanje i prisustvo Bošnjačke zajednice kulture. Svjesni takvog poslanja, a na osnovi uvjerenja da je mreža organiziranja održi- vih jedinica – odbora, unutar Bosne i Hercegovine, izuzev pojedinih područja Republike Srpske, dobrahno završena, potaknuti i povećanjem demokratizacije bosanskohercegovačkog okruženja i većih mogućnosti za ostvarivanje individu- alnih i kolektivnih prava, djelatnici “Preporoda” na razini vodstva prišli su šire- nju mreže aktivnosti izvan Bosne i Hercegovine. Tako je u proteklim mjesecima Godišnjak 2005 / 5 obnovljen nekad postojeći Odbor u Novom Pazaru, čije vodstvo je dodijeljeno grupi mladih književnika i umjetnika; osnovan je muslimanski kulturni centar u Subotici sa statusom kolektivnog člana kao dio “Preporodovih” usmjerenja i pomoći; utemeljen je Inicijativni odbor u Ljubljani (R Slovenija), gdje se uskoro očekuje formiranje društva; u toku je formiranje Inicijativnog odbora u Prizrenu (Kosovo); kadrovski je pomognut Odbor u Splitu, a skoro je obilježena sedam- desetogodišnjica “Preporoda” u Dubrovniku, što je vodstvo iz Sarajeva, također, programski i kadrovski pomoglo. Jednom riječju, ovim i budućim aktivnostima uspostavljaju se pretpostavke da se Bošnjaci kroz instituciju BZK “Preporod” po- vežu na razini nacionalne kulture i identiteta, te da tako na najbolji način ponovno zadobiju, čuvaju i zajednički razvijaju kolektivnu samosvijest. Ovim putem bi autohtone bošnjačke zajednice sa prostora bivše Jugoslavije uspostavile kroz “Preporod” jednu komunikacijsku mrežu, došle u poziciju raz- mjene kulturnih sadržaja, međusobnog upoznavanja i u nekom obliku jedinstve- nog predstavljanja. U svakom slučaju, ovaj vid aktivnosti treba pospješiti sve oblike kulturnog i umjetničkog stvaralaštva pripadnika bošnjačkog naroda, dopri- nijeti njegovom obrazovnom i civilizacijskom napretku te humaniziranju ukup- nih odnosa prema svijetu. Sva ta stvaralačka i organizacijska djelatnost značit će unutarnju zbiljsku i simboličku bošnjačku kulturnu samoidentifikaciju, budući da je to tekući proces oblikovanja i stvaranja bošnjačke kulture, a njeni učinci bit će najznačajniji temelj bošnjačkog predstavljanja drugima i svijetu. 6 / Godišnjak 2005 GODIŠNJAK 2005 POLITIKA IDRUŠTVO O antipolitici Esad Zgodić enomen antipolitike – a to se događa, ne samo u zemljama postsocijali- stičke tranzicije nego i u velikim, postindustrijskim, bogatim državama Fevroatlantskog svijeta koje, inače, i u društvenim znanostima, posebno u politologiji i sociologiji, te u ideološkim doktrinama i u žargonu javnog govora, deklariraju stvarnost aktivne, efektivne slobode u medijumu pluralističke demo- kratije1 – zaokuplja. Termin figurira u svakodnevnom govoru i, još više, u žargonu tekuće politike i medijske javnosti.