T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANABİLİMDALI REKLAMCILIK BİLİM DALI DOKTORA PROGRAMI “Türkiye’de 1990-2000 Yılları Arasında Sosyo-Ekonomik Ortamın ve Kültürel Hayatın Reklamlar Üzerinden Temsili” DOKTORA TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. M. Naci BOSTANCI Hazırlayan İbrahim TORUK KONYA-2005 “TÜRKİYE’DE 1990-2000 YILLARI ARASINDA SOSYO-EKONOMİK ORTAMIN VE KÜLTÜREL HAYATIN REKLAMLAR ÜZERİNDEN TEMSİLİ” İÇİNDEKİLER Giriş.............................................................................................................................................1 Tezin Konusu ve Problemi..........................................................................................................3 Önem ve Amacı...........................................................................................................................4 Çalışmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları.........................................................................................5 Çalışmanın Yöntemi....................................................................................................................6 Çalışmanın Varsayımları...............................................................................................7 BİRİNCİ BÖLÜM GAZETECİLİK VE REKLAMCILIĞIN GELİŞİM EVRELERİ A. DÜNYADA GAZETECİLİK VE TARİHSEL GELİŞİMİ...............................................9 1. OSMANLI DEVLETİNDE GAZETECİLİK.......................................................................10 2. TÜRKİYE’DE GAZETECİLİK............................................................................................11 2.1. Hürriyet Gazetesi'nin Kuruluşu Ve Basın Sektöründen Yaşanan Gelişmeler..............................................................................................................................................12 2.2. 1990-2000 Arasında Hürriyet Gazetesi.............................................................................14 2.2.1 1990-2000 Arasında Hürriyet Promosyonları................................................................17 B. REKLAMCILIĞIN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ................................................................19 1. OSMANLI DEVLETİ VE TÜRKİYE’DE REKLAMCILIK...............................................21 2. REKLAM...............................................................................................................................25 2. 1. GAZETE REKLAMCILIĞI.............................................................................................28 2.1.1 Gazete Reklamlarının Özellikleri....................................................................................28 2.1.2. Gazete Reklamlarının Avantajları.................................................................................29 2.1.3. Gazete Reklamlarında Başlık.........................................................................................30 2.1.4. Gazete Reklam Metninin Özellikleri..............................................................................33 2.1.5. Slogan…………………..................................................................................................33 I 2.1.6. Görüntü………………………………………………………………………………...34 2.1.6.1. Resim-Fotoğraflar........................................................................................................35 2.1.7. Tipografi..........................................................................................................................36 2.2. Reklam Mesajının Sunum Stratejisi………………………………………….………….37 İKİNCİ BÖLÜM 1990'LI YILLARDA TÜRKİYE'DE SİYASİ ORTAM A. YILDIRIM AKBULUT HÜKÜMETİ..............................................................................40 KÖRFEZ SAVAŞI.....................................................................................................................43 2. ANAP'TA GENEL BAŞKAN SEÇİMİ................................................................................45 B. MESUT YILMAZ HÜKÜMETİ........................................................................................47 1. 1991 YILI GENEL SEÇİMLERİ.......................................................................................49 1. 1. ANAP’ın Seçim İlanları…………………………………………....................................49 1. 2. DYP’nin Seçim İlanları……........................................................................................... 50 1. 3. RP-MÇP-IDP Seçim İttifakı ve RP'nin Seçim İlanları………….…..............................51 1.4. SHP’nin Seçim İlanları…….............................................................................................52 1. 5. DSP'nin Seçim İlanları…….............................................................................................53 1.6. 1991 GENEL SEÇİM SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ......................................................................................................................53 C. SÜLEYMAN DEMİREL HÜKÜMETİ............................................................................57 Turgut Özal’ın Ölümü Ve Demirel'in Cumhurbaşkanı Seçilmesi......................................60 DYP’de Genel Başkan Seçimi….............................................................................................61 D. TANSU ÇİLLER HÜKÜMETİ.........................................................................................62 2. 1994 YEREL SEÇİMLERİ.................................................................................................63 2.1.ANAP'ın Seçim İlanları………………..............................................................................63 2.2.DYP’nin Seçim İlanları………………..............................................................................64 2.3. MHP'nin Seçim İlanları………………............................................................................64 2.4. RP’nin Seçim İlanları………………................................................................................64 2.5. SHP'nin Seçim İlanları……..………………………………………………………….. 65 II 2.6. 1994 YEREL SEÇİM SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ......................................................................................................................66 3. 1995 GENEL SEÇİMLERİ.................................................................................................78 3.1. ANAP’ın Seçim İlanları.....................................................................................................78 3.2. CHP’nin Seçim İlanları……............................................................................................79 3. 3. DSP'nin Seçim İlanları....................................................................................................79 3.4. DYP’nin Seçim İlanları…….............................................................................................79 3.5. MHP'nin Seçim İlanları……............................................................................................82 3.6. RP’nin Seçim İlanları……................................................................................................82 3.7. 1995 SEÇİM SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ........................................... 83 E. MESUT YILMAZ HÜKÜMETİ........................................................................................90 F. NECMEDDİN ERBAKAN HÜKÜMETİ.........................................................................95 G. III. MESUT YILMAZ HÜKÜMETİ..............................................................................114 H. ECEVİT AZINLIK HÜKÜMETİ.................................................................................. 124 4. 1999 YILI GENEL VE YEREL SEÇİMLERİ................................................................127 4.1. ANAP’ın Seçim İlanları……...........................................................................................127 4.2. CHP'nin Seçim İlanları……...........................................................................................128 4.3. DSP’nin Seçim İlanları……...........................................................................................128 4.4. DTP’nin Seçim İlanları...................................................................................................129 4.5. DYP’nin Seçim İlanları...................................................................................................129 4.6. FP’nin Seçim İlanları...……...........................................................................................129 4.7. LDP’nin Seçim İlanları...................................................................................................130 4.8. MHP’nin Seçim İlanları……..........................................................................................131 4.9. 1999 GENEL VE YEREL SEÇİM SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ................................................................................................................... 131 İ. BÜLENT ECEVİT HÜKÜMETİ......................................................................................136 K. 1990'LI YILLARDA PARTİLERDE YAŞANAN GELİŞMELER.............................140 1. ANAVATAN PARTİSİ (ANAP).........................................................................................140 2. ADALET PARTİSİ (AP)....................................................................................................141 III 3. AYDINLIK TÜRKİYE PARTİSİ (ATP)............................................................................142 4. BÜYÜK BİRLİK PARTİSİ (BBP)……….........................................................................142 5. SOSYAL DEMOKRAT HALKÇI PARTİ (SHP)……………...........................................142